Het warme bad en de koude douche - Rijksoverheid.nl

de interviews met voormalige leden en familieleden zijn genoemd en in de vragenlijsten.Er zijn veel voorbeelden gegeven van psychologische misstanden, zoals het afgeven vangeld en goederen, sociale isolatie, verlies van identiteit, verrichten van ‘vrijwilligerswerk’en onthouding van noodzakelijke medicatie. De gegeven voorbeelden duiden er volgensbetrokkenen op dat zij dingen hebben gedaan of juist nagelaten die – achteraf – tegen hunprincipes en/of overtuigingen indruisen. Zij zijn hiertoe overgegaan als gevolg van wat zij“ hersenspoeling” noemen of begrippen die daaraan verwant zijn (‘geestelijke indoctrinatie enmanipulatie’).Wat er in sekten gebeurt, is grotendeels te verklaren met sociaalpsychologische processen,zoals groepsdruk, wij-zijdenken en conformeren aan wat de leider zegt. Dergelijke processenzijn herhaaldelijk in wetenschappelijke experimenten vastgesteld en hebben geen bovennatuurlijkof vaag karakter. Sociaalpsychologisch onderzoek naar dergelijke mechanismenlaat bovendien zien dat groepsgedrag niets te maken heeft met de psychische labiliteit vande deelnemers. Het is een bekend verschijnsel dat mensen – in bepaalde omstandighedeneen leider kunnen volgen en daarbij – tijdelijk – hun eigen waarden en normen overboordzetten. In bepaalde sekten, waar mensen een tamelijk geïsoleerd bestaan leiden ten opzichtevan de samenleving, kan dit verschijnsel zich in versterkte mate voordoen. Voor familieledenkunnen dit zorgelijke situaties zijn. Voor de personen in kwestie is dat echter de vraagop het moment dat zij nog in de sekte zitten. Pas achteraf kunnen zij afstand nemen vanwat ze hebben meegemaakt en bepaalde situaties of gebeurtenissen als misstand ervaren,soms met alle gevoelens van schuld, schaamte of spijt van dien. Een voorbeeld van een misstandis het afstaan van geld aan de sekte(leider). Soms gaat het daarbij om grote bedragen.Deze misstand wordt in verband gebracht met 50 sekten. Het afstaan van geld (in de vormvan de verplichte tienden of het volgen van veel en dure cursussen) gebeurt ten tijde van hetsektebestaan. Het gebeurt omdat het erbij hoort, bijvoorbeeld omdat de sekteleiders moetenworden onderhouden in het dagelijkse levensonderhoud, het gebouw opgeknapt, materialenaangeschaft en reizen gemaakt. Na uittreding voelen ex-sekteleden zich bedrogen, misleidof onder druk gezet, omdat zij vanuit dat nieuwe perspectief (hun leven buiten de sekte)voor die doeleinden nooit geld zouden hebben gegeven. Er is een rechtszaak bekend waarde burgerrechter een beroep op ‘druk van de leider’ deels heeft gehonoreerd. In het vonnis isook het eigen aandeel in de ontstane situatie van het voormalige sektelid meegerekend. Destrafrechter heeft daarom een beroep op het wetsartikel ‘strafbare dwang’ niet gehonoreerd.Gelet op de reikwijdte van het onderzoek – misstanden in de afgelopen 20 jaar bij nieuwereligieuze bewegingen die na WOII in Nederland zijn opgekomen – kan in overeenstemmingmet eerder onderzoek in Nederland uit de jaren 80 van de vorige eeuw de conclusieworden getrokken dat de geconstateerde problematiek geen gevaar voor de rechtsordeof volksgezondheid oplevert. Sekten ontstaan en functioneren vaak in de marges van desamenleving. In die context moet de problematiek ook worden gezien: op macroniveau zijn146 Het warme bad en de koude douche