zoek<strong>en</strong>d. “Er is nu nog steeds ge<strong>en</strong> stop op het zoek<strong>en</strong> naar informatie <strong>en</strong> verdieping, het is e<strong>en</strong>doorgaand proces.”Opvall<strong>en</strong>d is dat <strong>en</strong>kele voormalige sekteled<strong>en</strong> niet goed on<strong>de</strong>r woord<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> br<strong>en</strong>g<strong>en</strong>waarnaar zij op zoek zijn. Uit hun antwoord<strong>en</strong> blijkt vaak dat zij, t<strong>en</strong> tij<strong>de</strong> van <strong>de</strong> toetreding,met bepaal<strong>de</strong> lev<strong>en</strong>svrag<strong>en</strong> zitt<strong>en</strong> of op zoek zijn naar verdieping. “Wat dui<strong>de</strong>lijk was,was dat wij allemaal zoek<strong>en</strong><strong>de</strong> war<strong>en</strong>. Wij zocht<strong>en</strong> iets buit<strong>en</strong> <strong>de</strong> materiële pad<strong>en</strong> <strong>en</strong> dacht<strong>en</strong> datte vind<strong>en</strong> in <strong>de</strong> sekte”, aldus e<strong>en</strong> ex-lid.Kwetsbaarheid (door life-ev<strong>en</strong>ts)Veruit <strong>de</strong> meeste ex-led<strong>en</strong> <strong>en</strong> familieled<strong>en</strong> stell<strong>en</strong> dat zij, of hun familielid, op bepaal<strong>de</strong>gebied<strong>en</strong> ‘kwetsbaar’ zijn. Daarom zijn zij extra ontvankelijk om e<strong>en</strong> volgeling binn<strong>en</strong> e<strong>en</strong>sekte te word<strong>en</strong>. Niet zeld<strong>en</strong> lijkt e<strong>en</strong> life-ev<strong>en</strong>t <strong>de</strong>ze kwetsbaarheid te versterk<strong>en</strong> of bloot telegg<strong>en</strong>: “Life-ev<strong>en</strong>ts zorg<strong>en</strong> ervoor dat m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> extra ontvankelijk zijn”, aldus e<strong>en</strong> <strong>de</strong>skundige.Verschill<strong>en</strong><strong>de</strong> ex-led<strong>en</strong> bevestig<strong>en</strong> dit gegev<strong>en</strong>. Zo stelt e<strong>en</strong> voormalig lid van e<strong>en</strong> christelijkesekte: “Er is altijd wel e<strong>en</strong> aa<strong>nl</strong>eiding tot, of er gebeurt iets in je lev<strong>en</strong> waardoor je erbij komt.Je lev<strong>en</strong> gaat slechter, je krijgt problem<strong>en</strong> <strong>en</strong> zoekt hulp, <strong>de</strong> Heer kan je help<strong>en</strong>”. E<strong>en</strong> an<strong>de</strong>r voormaligsektelid stelt dat <strong>de</strong> volgeling<strong>en</strong> allemaal m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> zijn met “e<strong>en</strong> rugzak”. Deze m<strong>en</strong>s<strong>en</strong>“zijn onzeker, hebb<strong>en</strong> pijn <strong>en</strong> beschadiging<strong>en</strong> of trauma’s van vroeger”. Volg<strong>en</strong>s e<strong>en</strong> familielidvan e<strong>en</strong> sektelid “slaan sekt<strong>en</strong> toe” wanneer m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> het meest kwetsbaar zijn. Hij verklaartdat zijn vrouw ontvankelijk werd na <strong>de</strong> dood van hun ongebor<strong>en</strong> kind. “Ze kiez<strong>en</strong> vooral <strong>de</strong>zwakkere m<strong>en</strong>s<strong>en</strong>, zo is e<strong>en</strong> zieke buurvrouw meegegaan <strong>en</strong> zij heeft zich to<strong>en</strong> ook aangeslot<strong>en</strong>, netals e<strong>en</strong> an<strong>de</strong>re vrouw die e<strong>en</strong> kind met epilepsie had.” Ook e<strong>en</strong> voormalig sektelid zelf ziet inretrospectief wanneer hij met <strong>de</strong> sekte in aanraking is gekom<strong>en</strong>. “Ik zat er geestelijk helemaaldoor <strong>en</strong> had hulp nodig. In die afhankelijke, hulpbehoev<strong>en</strong><strong>de</strong> positie was ik erg kwetsbaar. En daaris to<strong>en</strong> al, zon<strong>de</strong>r ik dat ik het merkte, misbruik van gemaakt.”Kwetsbaarheid hoeft niet altijd gekoppeld te zijn aan e<strong>en</strong> life-ev<strong>en</strong>t. Uit <strong>de</strong> interviews komtnamelijk naar vor<strong>en</strong> dat person<strong>en</strong> vanuit hun persoo<strong>nl</strong>ijkheid kwetsbaar of labiel zijn, omdatze kamp<strong>en</strong> met psychologische of emotionele problematiek. “Op het mom<strong>en</strong>t dat ik toetradtot <strong>de</strong> groep, zat ik in e<strong>en</strong> hevige <strong>de</strong>pressie”, aldus e<strong>en</strong> voormalig lid. Zij werd reeds behan<strong>de</strong>lddoor e<strong>en</strong> psycholoog maar is to<strong>en</strong>, op advies van e<strong>en</strong> vri<strong>en</strong>din, overgestapt naar e<strong>en</strong>, watlater bleek, therapeutische sekte. Ook van <strong>en</strong>kele an<strong>de</strong>re voormalige sekteled<strong>en</strong> is bek<strong>en</strong>ddat zij, voor hun toetreding, psychische hulp gehad hebb<strong>en</strong>. E<strong>en</strong> van <strong>de</strong>ze person<strong>en</strong>, dieook zelf beaamt kwetsbaar te zijn, zegt hierover: “Er war<strong>en</strong> e<strong>en</strong> paar m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> (2 of 3) waarvanik weet dat ze psychisch belast war<strong>en</strong> <strong>en</strong> daar ook wel professionele hulp bij hadd<strong>en</strong>”. Welk perc<strong>en</strong>tagevan <strong>de</strong> voormalige led<strong>en</strong> voor hun toetreding al met psychischeklacht<strong>en</strong> kampt, isniet te zegg<strong>en</strong> op basis van <strong>de</strong> beschikbare bronn<strong>en</strong>. Wel is opvall<strong>en</strong>d dat e<strong>en</strong> relatief groot<strong>de</strong>el van <strong>de</strong> respond<strong>en</strong>t<strong>en</strong> zijn sekteg<strong>en</strong>ot<strong>en</strong> als labiel typeert. <strong>Het</strong> is mogelijk dat bepaal<strong>de</strong>person<strong>en</strong> vanwege hun (religieuze) achtergrond ge<strong>en</strong> professionele hulp hebb<strong>en</strong> gezocht,terwijl zij dit mogelijkerwijs wel nodig hebb<strong>en</strong>. Zo stelt e<strong>en</strong> van <strong>de</strong> <strong>de</strong>skundig<strong>en</strong> uit <strong>de</strong> psy-Sekt<strong>en</strong>, lei<strong>de</strong>rs <strong>en</strong> volgeling<strong>en</strong> 73
chologische hulpverl<strong>en</strong>ing: “Ik heb ge<strong>en</strong> zicht op person<strong>en</strong> uit christelijke beweging<strong>en</strong> omdat zije<strong>en</strong> natuurlijke huiver hebb<strong>en</strong> om zich aan te meld<strong>en</strong> in het hulpverl<strong>en</strong>ingscircuit”.Van di<strong>en</strong>stbaar naar afhankelijkDe term<strong>en</strong> di<strong>en</strong>stbaarheid <strong>en</strong> afhankelijkheid kom<strong>en</strong> met name terug in <strong>de</strong> interviewsmet <strong>de</strong> ex-led<strong>en</strong>, die <strong>de</strong>ze eig<strong>en</strong>schapp<strong>en</strong> aan zichzelf <strong>en</strong> an<strong>de</strong>re sekteg<strong>en</strong>ot<strong>en</strong> toeschrijv<strong>en</strong>.Verschill<strong>en</strong><strong>de</strong> voormalige volgeling<strong>en</strong> lijk<strong>en</strong> het prettig te vind<strong>en</strong> dat zij van <strong>de</strong> sekte<strong>en</strong> sektelei<strong>de</strong>r aandacht krijg<strong>en</strong> die zij eer<strong>de</strong>r hebb<strong>en</strong> gemist. De volgeling<strong>en</strong> stell<strong>en</strong> zichdi<strong>en</strong>stbaar op om ervoor te zorg<strong>en</strong> dat <strong>de</strong>ze aandacht voor h<strong>en</strong> blijft. “Di<strong>en</strong>stbaar will<strong>en</strong> zijn,zorgzaam will<strong>en</strong> zijn. De aandacht van mijn moe<strong>de</strong>r werd min<strong>de</strong>r <strong>en</strong> <strong>de</strong> leidster nam dat over.Ik was hier gevoelig voor, mijn zorgzame kant heeft mij g<strong>en</strong>ekt.” E<strong>en</strong> an<strong>de</strong>r zegt: “Afhankelijk,emotioneel. <strong>Het</strong> is moeilijk om dit in zinn<strong>en</strong> om te zett<strong>en</strong>. <strong>Het</strong> was makkelijker om alles te lat<strong>en</strong>bepal<strong>en</strong> dan zelf na te d<strong>en</strong>k<strong>en</strong>. <strong>Het</strong> di<strong>en</strong>stbare <strong>en</strong> het meegaan<strong>de</strong> heeft er altijd al in gezet<strong>en</strong>. <strong>Het</strong>is e<strong>en</strong> blauwdruk van je opvoeding <strong>en</strong> het gezin waar je uitkomt”. Volg<strong>en</strong>s e<strong>en</strong> van <strong>de</strong> <strong>de</strong>skundig<strong>en</strong>kunn<strong>en</strong> volgeling<strong>en</strong> gevoelig zijn voor e<strong>en</strong> sektelei<strong>de</strong>r die als moe<strong>de</strong>r- of va<strong>de</strong>rfiguurdi<strong>en</strong>t. “Afhankelijke types die zich het beste voel<strong>en</strong> als er e<strong>en</strong> moe<strong>de</strong>r- of va<strong>de</strong>rfiguur aanwezig is.De kerk biedt dit te weinig. E<strong>en</strong> sekte doet dit wel, aangezi<strong>en</strong> <strong>de</strong>ze vaak gebouwd zijn rond e<strong>en</strong><strong>de</strong>rgelijk va<strong>de</strong>r- of moe<strong>de</strong>rfiguur.”In sommige gevall<strong>en</strong> lijkt <strong>de</strong> lei<strong>de</strong>r het di<strong>en</strong>stbare karakter van <strong>de</strong> volgeling<strong>en</strong> stilaan tegebruik<strong>en</strong> om e<strong>en</strong> afhankelijkheidspositie te creër<strong>en</strong>. Dat dit e<strong>en</strong> gelei<strong>de</strong>lijk proces kanzijn, wordt bevestigd door e<strong>en</strong> voormalig sektelid. “Daarna kreeg ik langzaam maar zekerdoor dat het e<strong>en</strong> sekte was.” Deze persoon heeft <strong>en</strong>kele jar<strong>en</strong> met haar gezin bij <strong>de</strong> leidstergewoond. Pas na <strong>en</strong>kele jar<strong>en</strong> krijgt zij door in hoeverre haar lev<strong>en</strong> <strong>en</strong> dat van haar gezinis beïnvloed door <strong>de</strong> leidster. Ook het besef dat misstand<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> plaatsvond<strong>en</strong>, volgt paslater. E<strong>en</strong> an<strong>de</strong>r ex-lid vertelt over zijn ervaring: “<strong>Het</strong> is het proces van <strong>de</strong> beïnvloeding datheel langzaam verloopt. Dat heeft te mak<strong>en</strong> met afhankelijkheid. Ik merkte dat mijn vrouw steedsmeer afhankelijk werd van <strong>de</strong> lei<strong>de</strong>r. Als onze zoon ziek was, bel<strong>de</strong> ze niet <strong>de</strong> huisarts, maar <strong>de</strong>lei<strong>de</strong>r om te vrag<strong>en</strong> wat ze moest do<strong>en</strong>”.E<strong>en</strong> van <strong>de</strong> geïnterview<strong>de</strong> ex-led<strong>en</strong> werkt binn<strong>en</strong> e<strong>en</strong> vrijetijdsorganisatie. Deze organisatiemaakt e<strong>en</strong> radicale veran<strong>de</strong>ring door op het mom<strong>en</strong>t dat e<strong>en</strong> vrouw (later wordt zij <strong>de</strong>sekteleidster) <strong>de</strong> hele visie <strong>en</strong> werkwijze veran<strong>de</strong>rt. Op dat mom<strong>en</strong>t vindt er e<strong>en</strong> schiftingplaats binn<strong>en</strong> <strong>de</strong> groep: er is e<strong>en</strong> groep die blijft <strong>en</strong> e<strong>en</strong> groep die gaat. <strong>Het</strong> geïnterview<strong>de</strong>ex-sektelid, e<strong>en</strong> van <strong>de</strong> blijvers, schetst e<strong>en</strong> beeld van <strong>de</strong>ze laatste groep: “<strong>de</strong> m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> die wegzijn gegaan, is achteraf makkelijker te zegg<strong>en</strong>, war<strong>en</strong> onafhankelijker. Die hadd<strong>en</strong> <strong>de</strong> lei<strong>de</strong>r nietnodig om te zegg<strong>en</strong> wat ze moest<strong>en</strong> vind<strong>en</strong>, zegg<strong>en</strong> of do<strong>en</strong>. Dat war<strong>en</strong> onafhankelijke geest<strong>en</strong>”.Bov<strong>en</strong>staan<strong>de</strong> illustreert dat het afhankelijke <strong>en</strong> di<strong>en</strong>stbare karakter e<strong>en</strong> rol kan spel<strong>en</strong> bijhet word<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> volgeling.74 <strong>Het</strong> <strong>warme</strong> <strong>bad</strong> <strong>en</strong> <strong>de</strong> kou<strong>de</strong> <strong>douche</strong>
- Page 4:
Het warme baden de koude doucheEen
- Page 10 and 11:
1InleidingMet enige regelmaat halen
- Page 13 and 14:
Ook is er nauwelijks specifieke zor
- Page 16:
Methoden van onderzoek
- Page 19 and 20:
gen uit buitenlandse studies hoeven
- Page 21 and 22:
Tabel 2.2 - Interviews respondenten
- Page 23 and 24: er 33 unieke hits (misstanden) over
- Page 25 and 26: gebruikgemaakt van verschillende in
- Page 27 and 28: Eindnoten1. www.sekten-info.nl.2. Z
- Page 30 and 31: 3Nieuwe religieuze bewegingen in de
- Page 32 and 33: ging in een land en de introductie
- Page 34 and 35: Sekten in de samenlevingHoe sekten
- Page 36 and 37: minder concreet en meetbaar is in v
- Page 38 and 39: en fabriek heeft verkocht. Daarnaas
- Page 40 and 41: ontvoering of onthouding van medisc
- Page 42 and 43: teweegbrengen, zijn wetsovertreding
- Page 44 and 45: 3.4 Toe- en uittredingAan het momen
- Page 46 and 47: leden en functioneren ook in sociaa
- Page 48 and 49: verwarring. De problemen die uitget
- Page 50 and 51: zijn daden of niet-handelen ernstig
- Page 52 and 53: ewegingen aan te pakken. In 1992 vo
- Page 54 and 55: processen gebeuren in (besloten) gr
- Page 56: Empirisch onderzoek
- Page 59 and 60: twee categorieën die elk weer uit
- Page 61 and 62: Ongeveer driekwart van de sekten he
- Page 63 and 64: “De leidersfiguur is bijna inwiss
- Page 65 and 66: Volgens een voormalig sektelid fung
- Page 67 and 68: Opvallend is dat bij een vijftal se
- Page 69 and 70: Zo vertelt een van de ex-leden: “
- Page 71 and 72: Tabel 4.5 - Geslacht van de volgeli
- Page 73: Tabel 4.6 - Opleidingsniveau volgel
- Page 77 and 78: Uit de geraadpleegde bronnen komt n
- Page 79 and 80: te verlaten, verlaat hij de groep.
- Page 81 and 82: ge-sms’t door de anderen. Mijn be
- Page 83 and 84: in Nederland te inventariseren, maa
- Page 85 and 86: Eindnoten1. Zo zijn er bijvoorbeeld
- Page 87 and 88: van dergelijke misstanden terug te
- Page 89 and 90: leider voor de rechtbank. Ook in ee
- Page 91 and 92: De kinderen blijven in voornoemde g
- Page 93 and 94: in een geval de zaak onderzoekt en
- Page 95 and 96: Een gevolg van hersenspoelen, is vo
- Page 97 and 98: teweegbrengen. “Ik had een laag s
- Page 99 and 100: was alles pais en vree en was ik de
- Page 101 and 102: achteraf zeggen dat een persoon dez
- Page 103 and 104: Bij het isoleren van de buitenwerel
- Page 105 and 106: Enkele respondenten, ook uit de bew
- Page 107 and 108: of persoonlijke ontwikkeling van de
- Page 109 and 110: tegen de persoon in die ik was. Ik
- Page 111 and 112: In een later stadium doen ze het ec
- Page 113 and 114: wordt vaak de gehele relatieperiode
- Page 115 and 116: hierbij eveneens een rol. Andere de
- Page 117 and 118: Eindnoten1. Het kan zijn dat een mi
- Page 119 and 120: misbruik en bedreiging. Het komt oo
- Page 121 and 122: oorzaak voor deze problematiek ligt
- Page 123 and 124: Met de deskundigen is ook gesproken
- Page 125 and 126:
Volgens de voormalige leden en fami
- Page 127 and 128:
antwoording en kan zelf geschillen
- Page 129 and 130:
1. Het onderwerp sekte is bij insta
- Page 131 and 132:
de ervaringen met professionele hul
- Page 133 and 134:
standen, zoals beschreven in het vo
- Page 135 and 136:
te herkennen en behandelen. Er is g
- Page 137 and 138:
het woord) beschermt of voor gespec
- Page 139 and 140:
‘verder gaan’. Via het handelsr
- Page 142 and 143:
7ConclusiesIn dit hoofdstuk volgen
- Page 144 and 145:
• Misstanden die zich voordeden
- Page 146 and 147:
Sommige respondenten nuanceren dat
- Page 148 and 149:
de gevonden misstanden van bescheid
- Page 150 and 151:
7. Welke voorzieningen bieden zorg
- Page 152:
in het spel zijn - ingewikkeld kan
- Page 156:
Samenvatting,geraadpleegde bronnene
- Page 159 and 160:
Nieuwe religieuze bewegingen in de
- Page 161 and 162:
om kinderen en volwassenen gaan. Ve
- Page 163 and 164:
zitten en die mogelijk positiever z
- Page 165 and 166:
Literature on new religious movemen
- Page 167 and 168:
to various cults (in 14 and 13 of t
- Page 169 and 170:
positive about their joining the cu
- Page 171 and 172:
Beetstra, T.A. (2009).Van kwaad tot
- Page 173 and 174:
Hoekstra, E.G. & Ipenburg, M.H. (20
- Page 175 and 176:
Meijers, A.P.H. & Ploeg, T.J. van d
- Page 177 and 178:
Singelenberg, R. (1993). Christian
- Page 179 and 180:
NieuwsberichtenConinck, G. de (2012
- Page 181 and 182:
12. Wat is de reden dat u geen lid
- Page 183 and 184:
10. Heeft u die misstanden ooit erg
- Page 185 and 186:
• Sprak persoon over toetreding
- Page 188:
Bijlage 3 Interviewprotocol deskund
- Page 191 and 192:
Prof. mr. F. OldenhuisDe heer P. Pi
- Page 193 and 194:
Stemmen in het hoofdTer plaatse ges
- Page 196 and 197:
Uitgaven verschenen in de Bekereeks
- Page 198:
Oosterse TeeltVietnamezen in de hen