Buiten de Orde 2014 #2

More documents

Recommendations

Info

uiten de orde 2014 nummer 2 moeten met oproer maken. Dan willen ze zich aansluiten bij de afdeeling R.S.C.’7 De hoofdcommissaris schreef verder dat hij hoopte dat De Bruijn de leiding zou krijgen over de militaire politieleden van de raad. Mensen als Henk van Oosten waren overigens wel op de hoogte van de infiltratiepogingen van de politie. Zo nu en dan stuurde de vergadering iemand weg. De infiltratie van de politie in de raad kan het beste gezien worden als een voorzorgsmaatregel. Want de raad was zoals alle andere in Nederland nu ook weer niet al te sterk. Het gebeurde dat er tijden niet vergaderd werd. Pas als er actie of oproer aanstaande was, kwam men weer bijeen. In de stad Utrecht was er een lokale variant van de revolutie reVolutiepoging troelstra In Duitsland braken bij het einde van de Eerste Wereldoorlog revolutionaire tijden aan en in ons land meende Troelstra dat deze bij ‘Zevenaar geen halt zou houden’. In veel plaatsen werd het onrustig. Er was sprake van soldatenverzet in een twintigtal plaatsen in heel het land. De muiterij in de Harskamp is het bekendst. Ook in de provincie Utrecht was het roerig. In Amersfoort rebelleerden militairen bij de Vlasakkers, zij het op beperkte schaal. In de stad Utrecht was er een lokale variant van de revolutie. Geschrokken merkte het Utrechtsch Provinciaal en Stedelijk Dagblad op 12 november 1918 op: ‘Het ziet er inderdaad voor de burgerlijke klasse nogal dreigend uit.’ De krant hekelde de onmacht van het parlement om bepaalde problemen op te lossen, maar wees de ‘radenrepubliek’ van Troelstra af en beloofde een betere maatschappij door samenwerking van allen. Naar aanleiding van geruchten ontkende burgemeester J.P. Fockema Andreae gesprekken gevoerd te hebben met vertegenwoordigers van arbeidersorganisaties, zoals zijn Rotterdamse ambtgenoot A.R. Zimmerman dat wel deed. Hij gaf later wel toe op 3 november overleg gehad te hebben met de wethouders over wat te doen indien er een nieuwe regering zou komen. De SDAP-voorman Troelstra maakte achteraf in zijn Gedenkschriften de inschatting, dat een honderdtal vastberaden mannen in de Domstad tijdelijk de macht had kunnen overnemen.8 Dat overwicht bestond maar kort, want al snel zouden de protestants-christelijke en de katholieke organisaties zich door middel van demonstraties uitspreken tegen alle revolutionaire pogingen. Op 16 november, twee dagen voordat de massa’s in Den Haag trouw aan de koningin betuigden, vond er een grote bijeenkomst plaats van katholieke arbeiders in Tivoli. Diezelfde avond colporteerden aanhangers van de SDP met het partijblad De Tribune. Ze werden daarbij vergezeld door leden van de soldatenraad die hen moesten beschermen tegen baldadige jeugd en ‘oranjeklanten’. Op 17 november kwam het Utrechtse RSC massaal samen in de Stadsschouwburg. Volgens sommigen meer ‘uit sensatiezucht dan uit revolutionaire aandrang’. De rede van Troelstra werd een ‘proletarische, revolutionaire bevlieging’ genoemd en betiteld als ‘krankzinnig’, want niet voorbereid. Onder de aanwezigen bleek zich ook een secretaris van de burgerwacht te bevinden. Toen hij het woord probeerde te nemen, overstemde de menigte hem door het zingen van ‘De Internationale’. Tenslotte zou nog op 19 november op initiatief van studenten een demonstratie gehouden worden waarin zij de aanhankelijkheid aan de koningin betuigden. Hoewel de revolutieoproep van Troelstra geen navolging vond, kwamen er toch belangrijke hervormingen tot stand: algemeen vrouwenkiesrecht, de achturige werkdag en het ouderdomspensioen. Bovendien werd het leger snel gedemobiliseerd. De Utrechtse soldatenraad zou gedurende het jaar 1919 doorgaan met zijn activiteiten onder de overgebleven militairen. Zoals we nu weten zonder succes. René van Bentem, voorman revolutionaire beweging in Utrecht en nauw betrokken bij de soldatenraad noten: 1. Dit is een bewerking van een artikel dat eerder verscheen in GM Kwadraat, nr. 1 lente 2005, dat grotendeels was gebaseerd op informatie uit mijn proefschrift Niet voor God en niet voor het Vaderland. Linkse soldaten, matrozen en hun organisaties tijdens de mobilisatie van ’14-’18, Soesterberg 2004. 2. Zie voor de activiteiten van bijvoorbeeld de sterke Leidse en Apeldoornse onafhankelijke mobilisatieclubs mijn artikelen in het themanummer van De AS 186/187, De Grote Oorlog 1914-1918, voorjaar/zomer 2014. 3. Zie voor het manifest, Arie Hazekamp, ‘1915: Het Dienstweigeringsmanifest en het groeiende antimilitarisme’, in De AS 186/187, De Grote Oorlog 1914-1918, voorjaar/zomer 2014. 4. De partijcommunist Arend Coenders zou later terecht komen bij het radencommunisme en de Bond van Religieuze Anarcho- Communisten (BRAC). 5. Soldaten-Tribune, nr. 7, juni 1918. 6. Dat gebeurde niet alleen in Utrecht, maar ook in Amsterdam waar de autoriteiten infiltreerden in de lokale anarchistische Soldaten en Arbeidersraad (SAR). Zie daarvoor mijn artikel ‘Revolutionaire dreiging aan het einde van de Eerste Wereldoorlog. Geheim agent Wooning in de Soldaten- en Arbeidersraad’ in: Ron Blom en Henk van der Linden, Amsterdam en de Eerste Wereldoorlog, Soesterberg 2014. 7. Brief Hoofdcommissaris van Politie Utrecht aan Procureur-Generaal Amsterdam plus bijlage, 21-8-1918, Nationaal Archief, Ministerie van Justitie, Geheime Verbalen, 2.09.22, inv. nr. 16423. Net zoals in bijvoorbeeld Duitsland was het aan het einde van de oorlog ook bij het Zaanse munitiebedrijf De Hembrug nabij Amsterdam onrustig door stakende arbeiders. Hierbij ging het om een combinatie van politieke en economische eisen. Zie daarvoor mijn artikel ‘Sociale strijd bij munitiefabriek de Hembrug gedurende de Eerste Wereldoorlog’ in het juninummer 2014 van het VredesMagazine. 8. Pieter Jelles Troelstra, Gedenkschriften, deel IV, Storm, Amsterdam 1931, p. 233-234. 60
uiten de orde 61
Page 1 and 2:
kwartaalblad Vrije b ond, 2014 numm
Page 3 and 4:
uiten de orde De acties tegen de NS
Page 5 and 6:
uiten de orde den gehinderd, versto
Page 7 and 8:
uiten de orde Delhi Londen Soerabaj
Page 9 and 10: uiten de orde EAST LANSING BLUES (e
Page 11 and 12: uiten de orde in het dorpje Venaus
Page 13 and 14: uiten de orde Waar blijft de Hollan
Page 15 and 16: uiten de orde Het systeem De ‘des
Page 17 and 18: uiten de orde op afstand gehouden.
Page 19 and 20: uiten de orde de gewichtige keuze w
Page 21 and 22: uiten de orde mens tout court die o
Page 23 and 24: uiten de orde interview Op 1 mei 20
Page 25 and 26: uiten de orde Uit een reeks intervi
Page 27 and 28: uiten de orde Parecon in een notend
Page 29 and 30: uiten de orde Vrijwel alle publicat
Page 31 and 32: uiten de orde privatisering: slecht
Page 33 and 34: uiten de orde Kroniek Migratiestrij
Page 35 and 36: uiten de orde Je hebt best wel veel
Page 37 and 38: uiten de orde grepen werd als ‘be
Page 39 and 40: uiten de orde Jakko Pekelder, Duits
Page 41 and 42: uiten de orde Tussen doodgaan en do
Page 43 and 44: uiten de orde Oekraïne: een poging
Page 45 and 46: uiten de orde kelijk, laat ‘de’
Page 47 and 48: uiten de orde een heleboel. De huid
Page 49 and 50: uiten de orde de steeds groeiende t
Page 51 and 52: uiten de orde september 2000 werd E
Page 53 and 54: uiten de orde Thema: De Eerste Were
Page 55 and 56: uiten de orde kort de Russen die do
Page 57 and 58: uiten de orde Enkele jaren later, i
Page 59: uiten de orde gemaakt.’ Militaire
Page 63 and 64: uiten de orde eeuw. Dat ging niet v
Page 65 and 66: uiten de orde over vrouwenkiesrecht
Page 67 and 68: uiten de orde In 1908 loopt de vrou
Page 69 and 70: uiten de orde Of de houding van de
Page 71 and 72: uiten de orde soldaat staat dat de
Page 73 and 74: uiten de orde staking? Er zijn tot
Page 75 and 76: uiten de orde Werking Solidariteits
show all

Buiten de Orde 2014 #2

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?