Buiten de Orde 2014 #2

uiten de orde 2014 nummer 2
wat volgens de matrozen alleen maar kan betekenen dat de legerleiding
de Britten wil uitdagen tot een volgende slag. De matrozen
zien dit als een plan van de legerleiding om de regering te saboteren
en zij slaan ook hier aan het muiten ter ondersteuning van de
regering. In Wilhelmshaven meren de muitende schepen af en de al
morrende bevolking sluit zich bij de muiters aan. De Duitse revolutie
van 1918, die zal eindigen met de Spartakusopstand, is een feit.
helder geformuleerde stakingen in een reeks massale protesten
tegen de ontmenselijking van het arbeidsproces. Nooit ter wereld
hebben zoveel arbeiders (frontsoldaten) van verschillende nationaliteiten
tegelijkertijd het werk neergelegd met slechts één eis:
mens te mogen zijn.
opstand aan Het franse front
In Frankrijk echter ontstaat nog tijdens de oorlog, na de start
van de Russische Revolutie, een opstandige situatie in het Franse
leger. De Franse legerleiding blijft, ondanks de enorme verliezen
aan Franse zijde, de strategie van de aanval hanteren terwijl de
overige (arbeids)omstandigheden aan het front onvergelijkbaar
slecht zijn. Groepen soldaten beginnen te
muiten. Hier is geen steun vanuit de bevolking
en lijkt het erop dat de soldaten een
zelfde wilde staking zijn begonnen tegen
de omstandigheden waarin zij – specifiek
zijzelf als soldaat aan het front – verkeren.
Vergelijkbaar met de situatie rond kerst in
1914. Deze opstanden zijn met harde hand
onderdrukt en er heeft geen enkele wisselwerking
met de burgerbevolking bestaan.
groot-Brittannië
In Groot-Brittannië breekt na de oorlog een
periode aan van economische depressie en
arbeidsonrust, die zal eindigen met een algemene
staking op 1 mei 1926. Na een aantal
dagen verliest de staking steun en op 11 mei 1926 is men weer aan
het werk. Deze arbeidsonrust wordt niet gesteund door soldaten,
maar de inmiddels gedemobiliseerde soldaten vormen wel een
belangrijke factor in de arbeidsonrust.
conclusie
De wilde staking van 1914 was enerzijds een geïsoleerde actie
van soldaten aan het front. Anderzijds was het een in de tijd niet
geïsoleerd, maar juist steeds terugkerend fenomeen dat vanaf
najaar 1914 gedurende de hele oorlog en de periode na de oorlog,
is blijven bestaan. In Rusland en Duitsland waar aansluiting
mogelijk was bij de burgermaatschappij en de eisen niet alleen de
(arbeids)omstandigheden aan het front, maar de hele inrichting
van maatschappij betroffen, kon het verzet van soldaten uitgroeien
tot een massabeweging en tot een poging de maatschappij
te veranderen. In Engeland, waar eenzelfde massabeweging
ontstond die in 1926 tot een algemene staking leidde, hebben de
autoriteiten de massa weten te verdelen waardoor de staking na
een aantal dagen verliep.
Nooit ter wereld hebben
zoveel arbeiders (frontsoldaten)
van verschillende nationaliteiten
tegelijkertijd het werk
neergelegd met slechts één eis:
mens te mogen zijn
De wilde staking van 1914 aan het westelijk front kan worden
beschouwd als een korte wanhoopskreet van wanhopige soldaten.
Maar ze kan ook worden beschouwd als één van de meest
Bronnen:
De illustraties zijn beelden uit de film Joyeux Noël uit 2005. Rémy Cazals,
professor aan de Universiteit van Toulouse en gespecialiseerd in de
Eerste Wereldoorlog, heeft gezorgd voor de historische onderbouwing
van die film. Van alle gebruikte beelden bij dit artikel bestaan echte foto’s
of beschrijvingen van getuigen die het zeer aannemelijk maken dat de
feiten zich zo hebben voorgedaan als in de film getoond. Afgezien van de
verhaallijn van de hoofdpersonen is de film tot in kleine details op feiten
gebaseerd en toont daardoor feilloos zowel de kracht als de zwakte van
de staking.
De geciteerde dagboekaantekeningen en brieven over de staking zijn
afkomstig uit: De kleine vrede in de Grote Oorlog, Frères de tranchées en van
http://www.chtimiste.com/regiments/fraternisationscarnets.htm. De situatie
rond het oostelijk front gedurende de hele Eerste Wereldoorlog
staat beschreven in Frères de tranchées. Daarnaast waren veel brieven en
dagboekaantekeningen te lezen in het In Flanders Fields Museum te
Ieper tijdens een speciale tentoonstelling over het kerstbestand in het
najaar van 2005.
Verder lezen:
M. Ferro, M. Brown, R. Cazals, en O. Müller, Frères de tranchées (Perrin
2006).
M. Ferro, La grande guerre 1914-1918. (Gallimard 1990).
S. Haffner, De verraden revolutie (Wereldvenster 1983).
M. Jürgs, De kleine vrede in de Grote Oorlog. Kerstmis 1914 aan het westelijk front
(Mets & Schilt Uitgevers 2004).
F. Roux, La guerre inconnue. Les poilus contre l’armée française (Les éditions
de Paris 2006).
‘Laatste overlevende Kerstbestand eerste wereldoorlog overleden’, Trouw,
21 november 2005.
M. Wielinga, ‘De muiterijen in het Franse leger in 1917’ in: De grote oorlog.
Kroniek 1914-1918. Essays over de Eerste Wereldoorlog, deel 4 (Soesterberg
2004).
74