Zorggids Limburg 2018-2019

REDACTIONEEL
WONDZORG
Bij wondverzorging wordt geprobeerd
een optimale toestand
te verkrijgen, waardoor
een wond zo spoedig mogelijk
geneest. Een wond van de huid
wordt gedefinieerd als een onderbreking
in de epitheellaag
van de huid. De verwonding kan
ook dieper gaan, tot in de dermis,
het onderhuidse vetweefsel,
fascie, spierweefsel en zelfs tot
op het bot.
Normale wondgenezing is een
complex en dynamisch maar uiterst
goed georganiseerd proces
van gebeurtenissen die leiden
tot het herstel van de beschadigde
huid. Een volkomen genezen
wond, meestal na een eenvoudige
verwonding, wordt gedefineerd
als huid die in een redelijk tijdsbestek
haar normale anatomische
structuur, functie en aanzien terug
heeft. Normale wondgenezing
wordt ook wel gedefinieerd
als huid die na verwonding weer
geheel gesloten is zonder de hulp
van drainage of wondverbandmiddelen.
De normale fasen van
wondgenezing wordt bereikt in
verschillende fasen: hemostase,
inflammatie, proliferatie en hermodellering.
Om goed te genezen
moet een wond deze fasen in
de juiste volgorde en tijdsperiode
doorlopen, zonder onderbreking
en met dezelfde, optimale intensiteit.
Gecompliceerde wond
Wanneer de hierboven beschreven
processen normaal verlopen,
zou de epithelialisatie van de
wond binnen 4 weken tijd voltooid
moeten zijn. Wondgenezing
is echter een complex proces,
waarbij meerdere, met elkaar in
verband staande, fasen in een
bepaalde tijdsperiode doorlopen
moeten worden, maar die
elk bijzonder gevoelig zijn voor
verstoring van zowel buitenaf als
van binnenuit. Daardoor zijn er
wonden die de verschillende herstelfasen
niet op de juiste wijze
en tijdig doorlopen, waardoor het
genezingsproces van de wond
verstoord (wondstagnatie). Vaak
blijven deze wonden steken in
de inflammatie- of proliferatiefase
(of in beide). In veel gevallen
is er sprake van onderliggend lijden,
zoals vaatlijden, een slechte
lichamelijke conditie door ziekte
en ondervoeding of diabetes.
Wanneer de wondgenezing wordt
verstoord en vertraagd kunnen
wonden gecompliceerd worden.
We spreken hier dan ook wel over
gecompliceerde wonden. Bij gecompliceerde
wonden is sprake
van een slecht wondbed en wordt
er geen tijdelijke matrix gevormd.
We zien een beslag van fibrine
(geel), necrose (zwart) en een
opeenhoping van dode cellen.
De huid
De huid is het grootste orgaan
van het menselijk lichaam. Bij de
volwassene is het oppervlak 1.5 -
2.0 m 2 . Het gewicht van de huid,
inclusief het onderhuids bindweefsel
is 15-20 kg. De huid beschermt
tegen allerlei invloeden
van buitenaf.
Doorsnede van de huid
De huid is het buitenste laagje
van het menselijk lichaam. Het
bestaat uit de opperhuid (epidermis),
lederhuid (cutis/dermis)
en onderhuids vetweefsel (subcutis).
In en onder de huid zitten
zenuwen. Met die zenuwen kun je
voelen: pijn, tast en temperatuur.
In de huid bevinden zich ook huiaanhangsels:
talgklieren, zweetklieren,
haarwortels en plaatsen
waar nagels worden aangemaakt,
het nagelbed.
Opperhuid (epidermis)
De opperhuid, bestaat voor het
grootste deel uit één type cel:
de keratinocyt. De keratinocyten
worden in de onderste laag (de
basale laag) gevormd en schuiven
van daaruit langzaam naar
boven. Geleidelijk gaan ze over in
een dode verhoornde cellaag, de
hoornlaag, waar de cellen steeds
losser tegen elkaar liggen. De
verbinding tussen de afzonderlijke
opperhuidcellen is van groot
belang voor de bescherming van
de huid, onder andere tegen uitdroging.
De opperhuid is normaal
slechts enkele tienden van een
millimeter dik, waarbij de hoornlaag
niet meer is dan een dun
vliesje. Op plaatsen waar de huid
veel eelt bevat, zoals de handpalmen
en de voetzolen, is de hoornlaag
extra dik.
Doordat de cellen in de basale
laag zich voortdurend delen en
deze uiteindelijk aan de bovenkant
afschilferen, vernieuwt de
opperhuid zich ongeveer één
keer per maand. Het vermogen
tot aanmaak van nieuwe cellen
in de basale laag, maakt dat de
huid bij een verwonding vrij snel
dichtgroeit. De delingsactiviteit
van de basale laag wordt door
verschillende factoren bepaald.
Bij jonge mensen verloopt de celdeling
sneller dan bij ouderen. De
afschilfering aan het oppervlak is,
behalve op het behaarde hoofd
bij roos en bij bepaalde huidziekten
(zoals psoriasis), gewoonlijk
niet zichtbaar.
ZORGGIDS LIMBURG | 185