Odeon 73 - start - De Nederlandse Opera

More documents

Recommendations

Info

Annett Andriesen Tom Haenen Interview De zaak Makropulos Hein van Eekert Nederlanders bij De Nederlandse Opera In het algemeen gaan Nederlanders niet door voor chauvinisten. Toch hebben we extra waardering voor een indrukwekkende operavertolking door een landgenoot. Een gesprek met DNO-veteranen Annett Andriesen en Tom Haenen, beiden in de cast van De zaak Makropulos. ‘Dankjewel!’ schreeuwde luidkeels een dolgelukkig iemand uit het publiek naar Eva- Maria Westbroek, tijdens het daverende slotapplaus na een van de voorstellingen van Lady Macbeth van Mtsensk van Dmitri Sjostakovitsj. Zou ze het gehoord hebben? Tegen landgenoten op het toneel kun je praten en je roept lieve dingen naar ze, omdat het misschien toch net even iets leuker is dat de verbluffende prestatie die je zojuist gezien hebt door een zangeres van eigen bodem werd geleverd. Op dezelfde manier ga je even rechtop zitten als Lenneke Ruitens stratosferische gezang weerklinkt in Die Frau ohne Schatten, als je Johannette Zomer herkent onder de pruiken en lapjes stof in Ercole amante of wanneer je in Die Fledermaus eens echt kunt kennismaken met de prachtig zingende podiumprésence die Maria Riccarda Wesseling is. We waren Eva- Maria Westbroek dus dankbaar en die dankbaarheid zal ongetwijfeld voortduren als ze volgend seizoen terugkomt in Les Troyens en haar paradepaardje La fanciulla del West. Tom Haenen, de bas-bariton die zijn debuut maakte in 1968 en die dit seizoen meezingt in De zaak Makropulos, heeft mooie herinneringen aan de participatie van het Nederlandse operapubliek. Bijvoorbeeld toen Jan Derksen even de orkestpartij niet goed opving in een voorstelling van Il trovatore en hij een aria prachtig, maar ietsje te laag zong. ‘Na afloop van de aria riep de ene helft ‘bravo!’ en de andere helft ‘boe!’. Een hele consternatie. Plotseling had Jan Derksen er genoeg van, zette een paar stappen naar voren en deed toen zo!’ Haenen maakt een groot, afwerend gebaar. ‘Zoiets als: nu moet het afgelopen zijn! We moesten samen af en ik legde hem uit dat hij mooi gezongen had, maar dat hij misschien het orkest niet goed had gehoord. Dat overkomt ons allemaal wel. Het publiek was dus wild, maar na al dat “bravo!” en “boe” schreeuwde er uiteinde - lijk nog een: “Nee hoor, Jan. Bravo!”’ Met de bus Voor Annett Andriesen, docente aan het Conservatorium van Amsterdam, adviseur Muziektheater voor het Nederlands Fonds voor Podiumkunsten (NFPK+) en algemeen directeur van het Internationaal Vocalisten Concours in ’s-Hertogenbosch, maar wellicht vóór alles al 35 seizoenen alt-mezzosopraan in binnen- en buitenland, was die Lady Macbeth met Eva-Maria Westbroek een van de mooiste voorstellingen die ze bij De Nederlandse Opera gezien heeft. En dat wil wat zeggen, want met haar man Edwin Rutten gaat ze zo ongeveer naar alles in Nederland en heel veel in het buitenland toe. Zelf is ze dit seizoen bij DNO te zien in De zaak Makropulos. Toen ze in 1977 bij De Nederlandse Operastichting debuteerde, had ze 12 al engagementen in België op haar cv, alsmede de titelrol in Glucks Orfeo (in het Duits) voor Opera Forum. Intendant Hans de Roo vroeg haar voor de 3. Magd in Elektra van Richard Strauss: ‘Dat was een heel mooie ervaring. De scène van de Mägde bij de opening van het stuk duurt vijf minuten en we hebben daar met Kupfer circa 90 uur (30 diensten) op gerepeteerd, de orkestrepetities niet meegerekend. Helemaal in de Felsen stein-traditie: gedetailleerd, zwaar en in de diepte. Daarnaast deed ik de doodsschreeuw van Klytämnestra en in de twee - de opkomst van de Mägde aan het eind van de opera moest ik op verzoek van dirigent Michael Gielen een hoge bes voor een collega invullen. Ik herinner me Roberta Alex ander als 5. Magd, collega’s als Elise Galama, Anke Brokstra en Nelly Morpurgo, voorts Lieuwe Visser, Matti Juhanen en Willard White als Orestes. De onvergetelijke Anny Schlemm als Klytämnestra, Anna Alexieva als Chryso themis en Hanna Rumowska als Elektra. Ik heb genoten van elke minuut. In een latere herneming debuteerde Hartmut Haenchen en dat was voor hem een triomf. Naar aanleiding van de rol in Elektra kreeg ik de uitnodiging om Kabanicha te zingen in Kát’a Kabanová bij een ander gezelschap en er volgden veel rollen bij De Nederlandse Opera.’ Dat betekende toen nog op rondreis gaan door het land. Met de auto en een enkele maal met de bus van het Omroep Orkest. Die vertrok na de voorstelling zo snel, dat Andriesen soms nog met geschminkt gelaat mee terugging. ‘Groningen was altijd heel leuk,’ weet ze te vertellen, ‘een studentenstad met belangstelling voor de modernere stukken, zoals Albert Herring van Britten en Faust van Konrad Boehmer. Was ook altijd heel vol daar. Eindhoven was nooit uitverkocht, herinner ik me, en het galmde daar geweldig. In Rotterdam waren er echt de operaliefhebbers en ook daar was het, geloof ik, moeilijk vol te krijgen, maar er waren wel altijd trouwe bezoekers die om handtekeningen vroegen. In Den Haag en Amsterdam was dat nooit het geval; in Antwerpen en Gent was het traditie dat de fans bij de artiestenuitgang stonden te wachten.’ Speciale bewondering Ook de buitenlandse zangers moesten aan deze verschillen wennen, merkte Tom Haenen. De prachtige, legendarische bariton Sesto Bruscantini ontdekte in Eindhoven dat het publiek niet erg luid applaudisseerde na een mooie aria in Un ballo in maschera. ‘Is dat hier altijd zo?’ vroeg hij aan Haenen, maar die kon hem verzekeren dat het in Amsterdam of Rotterdam andere koek was. ‘Het was enorm zoals hij zong – ik stond ernaast – maar het publiek reageerde altijd wat lauw daar.’ Als jonge zanger naast iemand van dit kaliber staan was overigens heel prettig, want je kreeg soms goede adviezen. De Nederlander Arnold van Mill, een imposante wagneriaanse zware bas en Gré Brouwenstijn, met haar enorme muzikaliteit, maakten diepe indruk op Haenen. Van de generatie erna noemt hij de grote bariton
John Bröcheler en de fantastische heldentenor Jan Blinkhof. Annett Andriesen heeft het gevoel dat ze als jonge zangeres tegen al haar oudere collega’s opkeek, maar voor een aantal Nederlandse collega’s voelde zij speciale bewondering: ‘Deze zangers raakten mij door hun stemmen en door hun persoonlijkheid. Ik hield van flinke stemmen. Gré Brouwenstijn had de warmte in haar stem die je bij hoogdramatische stemmen vaak mist. Gerry de Groot heb ik gezien als Tosca en dat was voor mij ontroerend. Deutekom boeide mij door de manier waarop zij haar coloraturen zong, maar meer nog door het fenomeen dat zodra Cristina haar mond opendeed in de opera het geluid onmiddellijk tot je oren doordrong en je het gevoel had dat haar stem om je heen klonk. Jan Derksen stortte zich in elke rol en was een toneelbeest, dat Gestaltung ook wel voor liet gaan bij het zingen. Pieter van den Berg zong heel steady en orgelend. Mimi Aerden en Annie Delorie in de grote mezzorollen waren voorbeelden voor mij. Daarbij komt dat men mij in mijn jonge jaren met Delorie vergeleek.’ Internationaal talent ‘We waren freelancers, maar er was toch een vaste groep die regelmatig terugkeerde,’ zegt Tom Haenen, ‘met onder anderen Jan Derksen, Pieter van den Berg, Lieuwe Visser, Cora Canne Meijer en Annett Andriesen.’ Zo’n vaste groep is er de laatste jaren niet meer, maar dat lijkt eerder te komen door - dat er een enorm arsenaal aan Nederlandse zangers met internationale carrières is. Zet Christianne Stotijn, Tania Kross, Margriet van Reisen, Helena Rasker en Wilke te Brum melstroete bij elkaar – om eens vijf mezzo’s te noemen die de afgelopen seizoenen te horen waren bij DNO – en je kunt alles te weten komen over de kleedkamers 13 van grote operahuizen in heel Europa, inclusief Glyndebourne, Covent Garden, Bay reuth, Salzburg en Aix-en-Provence. Marisca Mulder, die Kristina zingt in Makropulos, zien we hier eenvoudigweg niet vaker omdat ze in Theater Erfurt druk is met van alles, van Pamina in Die Zauber flöte tot Jenny in Aufstieg und Fall der Stadt Mahagonny. De cast van Adam in ballingschap is een glorieuze mix van aanstormend – coming young countertenor Maarten Engeltjes als Rafael is een goed voorbeeld – tot internationaal gevestigd Nederlands talent. Roger Smeets is tegenwoordig het meest terugkerende vaderlandse element in de diverse DNOcasts, maar zingt ook regelmatig in Berlijn. Marcel Reijans, Le Remen dado in Carmen en volgend seizoen Narra both in Salome, liet zijn Mozart-rollen horen van Amsterdam tot Barcelona en Annett Andriesen kan je desgevraagd vertellen hoe heerlijk San Francisco is en welke plekken op aarde saaie ‘geitengaten’ zijn. Tom Haenen kwam ook op prachtige locaties, bijvoorbeeld in Las Palmas, waar zijn grote idool Cesare Siepi hem een schouderklopje gaf na zijn uitvoering van een scène in Verdi’s Don Carlos. Allemaal internationale sterren van eigen bodem dus en toch hoor je er in Nederland weinig over. ‘Dat komt door de televi - sie en de andere media,’ zegt Tom Haenen, ‘programma’s over musicals worden enorm gepopulariseerd. De mensen die daarin op - treden zijn veel bekender dan de klassieke zangers. Die traditie hebben wij niet. Ook niet in kritieken. In Spanje en Duitsland schrijven ze veel uitgebreider over zangers, in Nederland is er veel meer affiniteit met het toneelbeeld en de regie. Wij hebben veel meer traditie in toneel en cabaret wat dat betreft en minder in opera. Hierdoor dringen de zangers niet als grote namen door.’ Grote kostuumverkoop Wanneer? zaterdag 16 mei 2009 twee tijdvakken: van 12.00-14.00 uur en van 15.00-17.00 uur Toegangskaarten à € 5,- zijn in de voorverkoop verkrijgbaar bij het Kassa-bespreekbureau van Het Muziektheater (020-625 5455) of via www.dno.nl. Waar? Het Muziektheater, Amstel 3, Amsterdam Altijd al die ene droomjurk uit Norma willen hebben? Of een prachtig, historisch kostuum uit Capriccio? Uw amateurgezelschap brengt binnenkort Die Fledermaus op de planken? Grijp nu uw kans! Te koop: kostuums, schoenen en accessoires uit onder andere Die Fledermaus (1997), Boris Godoenov (2001), Peter Grimes (2001), Alice in Wonderland (2001), Tristan und Isolde (2001), Mefis to fele (2004), en zo’n twintig andere operaproducties. Prijzen: kostuums: van € 2,- tot € 500,- Betalen kan uitsluitend met pin. Maximaal drie kostuums per persoon (exclusief schoenen en hoeden). Het is niet toegestaan grote tassen mee naar binnen te nemen. Wilt u alvast een voorproefje van de kostuums die verkocht zullen worden? Kom dan zaterdagmiddag 9 mei naar Het Muziektheater voor de gratis modeshows tijdens de Europese Operadag! Kijk voor meer informatie op www.dno.nl of www.het-muziektheater.nl. De zenuwen En als jonge zanger heb je alle steun nodig, want, zo zegt Haenen: ‘De zenuwen heb je. Alsof je aan het front moet vechten. Want eerst zat je in een klein ensemble of iets dergelijks, maar dan moet je die bühne op.’ Tom Haenen vond zijn weg naar het podium via de Operastudio van de toenmalige Nederlandse Operastichting en prijst het huidige equivalent, Opera Studio Nederland (voorheen Internationaal Opera Centrum Nederland), waar Renate Arends, Frasquita in Carmen, studeerde. Het operavak blijft een carrière lang uitdagend, want Annett Andrie sen herinnert zich diverse hoogtepunten, zoals Theo Loevendies Naima uit 1985, waarin ze met Jard van Nes, Jan Derksen, Thea van der Putten, Wout Oosterkamp en Hein Meens zong: ‘Ik begrijp niet waarom dit stuk nooit is hernomen. Het kan natuurlijk altijd nog gebeuren! Een aanrader. Dit werk hebben we echt met elkaar tot leven gewekt. Een hechte groep.’ Ondanks haar lange ervaring brengen nieuwe voorstellingen nog steeds nieuwe verrassingen, zoals geregisseerd worden door Pierre Audi in Raaff van Robin de Raaff: ‘Hij deed mij mijn routine vergeten en ik kon nieuwe bronnen aanboren.’ Zingen in Makropulos betekent werken met de nieuwe chef-dirigent van het Rotterdams Philharmonisch, maar ook een duo- act met Tom Haenen, met wie ze heel vaak optrad. Ze waren in 1979 al Stárek en Starenka Buryovká in Janáčeks Jenu˚ fa, en dertig jaar later komen ze nog steeds samen het podium op. Dezelfde componist, dezelfde gevoelens. Tom Haenen: ‘Annett en ik staan dan te wachten en dan hebben we ook altijd een beetje de zenuwen. Dat blijft altijd.’ (Foto: Hans Hijmering)
Page 1 and 2: O D E O N Magazine van De Nederland
Page 3 and 4: Marc Albrecht nieuwe chef-dirigent
Page 5 and 6: Achter de schermen 5 Marc N. Chahin
Page 7 and 8: 7 ma 18 mei 2009 première 20.00 uu
Page 9 and 10: Ook bedingt de uitgever een nieuw c
Page 11: Specialisme? Hij studeerde piano aa
Page 15 and 16: 15 vr 5 juni 2009 première 20.00 u
Page 17 and 18: gesproken theater gaat dat misschie
Page 19 and 20: Geboorte van het zelfbewustzijn Zui
Page 21 and 22: Marco Polo in Amsterdam Adrienne Sc
Page 23 and 24: 23 ma 15 juni 2009 première 19.30
Page 25 and 26: groot bewonderaar van Bizet - ziet
Page 27 and 28: het belangrijkst voor mij zijn gefu
Page 29 and 30: Interview Carmen Michel Khalifa Het
Page 31 and 32: Medea © Sebastian Bolesch een sele
Page 33 and 34: ChEryl BarKEr’s DIsCOgraPhy On Ch
Page 35: Het MUZIEKTHEATER AMSTERDAM Er zijn

Odeon 73 - start - De Nederlandse Opera

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?