ISBEWIJS st van trein en stoomboot in de 19de eeuw nam het reislosief toe. Nieuw statussymbool voor damesreizigers werd irtasje met een voorstelling van de bezochte bestemming. s Schwartz st en geschiedenis ksmuseum nr.4/2008 € 5,75 EF! 0 9 <strong>De</strong>co-dame Wie: Doris Zinkeisen (1898-1991). Schots kostuumontwerpster, schrijfster, begenadigd amazone en schilder. Was zeer gezien in de kunstscene van de jaren twintig – stond bekend om haar society portretten, schilderijen van paarden en muurschilderingen. <strong>De</strong>ed set en kleding van slechts een handvol films, die stuk voor stuk klassiekers werden: Victoria the Great, Bitter Sweet en Show Boat. Pronkte met: de fabuleuze mode uit de Jazz Age: bobkapsel, flapper dresses, gestileerde hoedjes, kimono’s met opvallende patronen en exotische omslagdoeken. Zelfportret, Doris Zinkeisen, 1929, National Portrait Gallery 03-11-08 16:13:46 EMMERECHTS HERINNERT OVERLEDEN KINDEREN Snijders kijkt met een zacht hart EN HIRST: DE SCHEDEL 1.11.2008 COMING SOON Joos van Cleve 1519 Leeftijd hier: ca. 55. Joos van Cleve wordt geboren in Duitsland, maar is bekend als ‘Antwerpse schilder’. In zijn atelier laat hij gestandaardiseerdeefficiënte schilderijen produceren voor de vrije markt. Om zijn werk wel typisch ‘Cleve’ te maken verstopt hij er vaak zijn eigen gezicht in. Dít zelfportret is niet bedoeld voor de markt maar voor zijn aanstaande vrouw. Met de anjer in zijn hand belooft hij haar ‘reine liefde’. Collectie Museo Thyssen- Bornemisza, Madrid. OOG Tijdschrift van het Rijksmuseum nr.5/2008 FEESTBEESTEN Oog in oog met kunst en geschiedenis Tijdschrift van het Rijksmuseum nr. 5/2008 EN HUN DIENSTMEIDEN Nieuw design in het poppenhuis JOEP VAN LIESHOUT OVER MODERNE SLAVERNIJ 00805 8 710966 107164 2e JAARGANG nr.5/2008 € 5,75 <strong>De</strong> kunstenaar thuis <strong>De</strong> inmiddels 86-jarige Lucian Freud is niet geporteerd van aandacht voor zijn persoon. <strong>De</strong>s te opmerkelijker dus dat fotograaf Koos Breukel bij de meester op bezoek mocht om hem te portretteren. TEKST HANS DEN HARTOG JAGER EEN SESSIE BIJ FREUD Lucian Freud, thuis in Londen op bed met zijn hond Eli. Folkert de Jong (Alkmaar, 1972) groeide op in Egmond aan Zee. <strong>De</strong>ed Hogeschool voor de Kunsten en daarna Rijksakademie voor Beeldende Kunsten in Amsterdam. <strong>De</strong> Jong maakt levensgrote sculpturale installaties met kunstschuim figuren, waarmee hij nationaal en internationaal furore maakte. In 2002 ontving hij de Charlotte Köhlerprijs, in 2003 een Prix de Rome, in 2004 de Thieme Art Award en in 2005 de <strong>De</strong>n Haag Sculpture ‘Orange Award’. In 2009 is een solo-expositie van Folkert de Jong te zien in het Groninger Museum (vanaf 28 juni, zie ook www.groningermuseum.nl). HAHAHAHA HORROR Zo’n zeven jaar geleden maakte ik kennis met het werk van Folkert de Jong (Egmond aan Zee, 1972). Hij kwam net van de Amsterdamse Rijksakademie en had zijn eerste solo-expositie bij Stedelijk Museum Bureau Amsterdam. Wat hij maakte had ik nog nooit gezien. Nou ja, ik had het wél gezien – op de naargeestige en gruwelijke oorlogstaferelen van de Duitse schilder Otto Dix en de Spaanse Francisco Goya. En op de horrordoeken van Jeroen Bosch. Maar nooit eerder zag ik de Dood zoals Folkert de Jong hem in 2001 verbeeldde: in een danse macabre van stramme lichamen, opgebouwd uit babyblauw piepschuim en eigeel purschuim. Toen al was de kunstenaar gefascineerd door dat wat hij nu, zeven jaar later, met uiterste nauwgezetheid en in een bewonderenswaardige hoeveelheid kunstwerken heeft ontleed, onderzocht, heeft uitgebeend bijna. <strong>De</strong> donkere kant van de mens. Geheime hobby’s, Oostenrijkse gruwelkelders, bizarre fantasieën en dingen die angstvallig buiten het alledaagse leven moeten worden gehouden omdat ze verwerpelijk zijn. Folkert de Jong licht het deksel op van waaronder dit alles naar boven kan kruipen, het daglicht in. <strong>De</strong> dood is een thema dat aanspreekt, al eeuwenlang herkenbaar is, en dat <strong>De</strong> Jong vooral aantrekt vanwege de iconografie die ermee is verbonden. Zijn liefde voor symboliek en de vreemde vrolijkheid van zijn monsterlijke beelden maken dat hij als kunstenaar inmiddels ook internationaal aanzien heeft verworven. Folkerts realistische taferelen zijn in de loop der tijd steeds monumentaler en bewerkelijker geworden. Nog altijd maakt hij gebruik van dat relatief simpele piepschuim en purschuim, maar daarbij is hij steeds meer delen van zijn beelden zelf gaan boetseren en afgieten in polyurethaanschuim. Ook gebruikt hij steeds vaker pigmenten die hij door het schuim mengt, zoals in Les Saltimbanques (2007). <strong>De</strong>ze installatie, gemaakt voor <strong>De</strong> Jongs eerste solo-expositie in New York, bestaat uit prachtig gekleurde figuren die geïnspireerd zijn op de harlekijns uit Picasso’s roze periode. Het levert een nog vreemdere tegenstelling op: pastelkleuren, gecombineerd met het gevoel dat er iets vreselijks staat te gebeuren. “Het Kwaad kan er heel zoet uitzien”, zei <strong>De</strong> Jong ooit in een interview. “En iets dat aantrekkelijk lijkt, kan veranderen in iets heel gevaarlijks. <strong>De</strong> gezichten van het Kwaad zijn niet duidelijk herkenbaar.” <strong>De</strong> eeuwige constante in het werk van Folkert de Jong is de dood. Die is alomtegenwoordig en bevindt zich niet alleen in de inhoud, maar ook in de vorm: in het gebruik van doodshoofden bijvoorbeeld. En in de uiterst kwetsbare en vergankelijke materialen die hij gebruikt. Het klinkt gek, maar het is alsof de beelden van Folkert de Jong dat zelf ook steeds meer beseffen. <strong>De</strong> gelaten clowns van Les Saltimbanques, de strompelende muzikanten in The <strong>De</strong>ath March (2007); in niets lijken ze op de wellustige en overmoedige wezens van vroeger die lachend lichaamsdelen afhakten. <strong>De</strong> verstilling in zijn werk wijst op een duidelijke ontwikkeling, een verdieping van het onderwerp dat hij al zo lang onderzoekt. Zijn blik is breder geworden. Hij verwijst vaker naar hedendaagse wereldse gebeurtenissen, zonder het putten uit de rijke (kunst)historische traditie te staken en zijn eigen herkenbare signatuur op te geven. <strong>De</strong> branie is grotendeels verdwenen, de dood blijkt allang geen picknick meer. < 1033001_folkertdejong.indd 2 15-08-08 15:43:48 1034369_freud.indd 84 28-01-09 18:18:33 1034369_freud.indd 85 28-01-09 18:18:34 g oo o 1034369_Knipoog.indd 55 28-01-09 17:48:12 30-01-08 18:26:01 1031114_AccessoiresNWuitsnede.indd <strong>73</strong> 30-01-08 18:26:03 Rubriekskop evt onderkop I stare at myself in the morning and I think: Wow, I’m really great-looking... I think I’m the greatest, anyway. Iggy Pop, rocklegende (1947) Tot het einde van de 18de eeuw droegen vrouwen hun persoonlijke spullen vaak onder hun kleren in speciale losse zijzakken aan de binnenkant van hun hoepelrok. Daarna gingen jurken meer aansluiten op het lichaam en waren vrouwen genoodzaakt hun geld en sleutels in de hand te dragen. Gebreide kralenbeurs met daarop Zarafa, de eerste giraf die leefde in de Parijse Jardin des Plantes. Frankrijk, 1827 19-05-08 17:48:01 1033360_MauriceScheltens.indd 111 03-11-08 15:49:16 1031758_tassen.indd 3 19-05-08 17:48:04 Tentoonstelling op papier Het werk van Folkert de Jong is een danse macabre van kunstschuim figuren. <strong>De</strong> donkere kant van de mens wordt daarin onderzocht, ontleed en uitgebeend. In pastelroze en babyblauw. TEKST MEREL BEM FOTOGRAFIE AATJAN RENDERS navigatie beeld artikel Oog 2 Catharina van Hemessen 1548. Leeftijd hier: 20. Over de Antwerpse Catharina van Hemessen, dochter van een schilder en kunsthandelaar, is weinig bekend. We weten alleen dat zij een fikse erfenis kreeg van de koningin van Hongarije, van wie zij overigens geen familie was. Dit zelfportret met de donkere achtergrond en de ondoorgrondelijke tekst maakt haar alleen maar mysterieuzer. Collectie Hermitage, Sint- Petersburg. Bokaal, Salviatie & Co Venetië (glasmakers), periode 1850 - 1875 <strong>De</strong>ze bokaal is een verbeelding van de zee. In de verdikking van de steel zijn vissen en koraal geblazen en de golfjes en de blauwe kleurschakeringen in de kelk geven een waterig effect. 3 5 6 <strong>De</strong> aanwinst NSB-foto’s Voortdurend verwerft het Rijksmuseum nieuwe objecten voor de collectie. Dat kan een Jan Steen zijn, voor bijna twaalf miljoen euro, maar ook een portfolio met moderne fotografie. <strong>De</strong> afdeling Geschiedenis van het Rijksmuseum kocht onlangs een collectie NSB-foto’s uit de Tweede Wereldoorlog. Onderdeel van deze verzameling van 400 foto’s zijn tientallen pasfoto’s, vermoedelijk afkomstig van NSBlidmaatschapspassen. Kees Zandvliet, hoofd Geschiedenis: “Het is de bedoeling diverse facetten te kunnen tonen van de bezetting van Nederland. <strong>De</strong> oorlog is een belangrijk ijkpunt van de twintigste eeuw. <strong>De</strong> pas foto’s tonen een beeld dat niet helemaal strookt met het beeld in het collectieve geheugen van Nederland. NSB’ers gemoedelijk met een kind op de foto, anderen voorzichtig glimlachend.” <strong>De</strong> pasfoto’s kunnen afkomstig zijn van identiteitskaarten die NSB’ers op zak hadden of van registratiekaarten uit hun ledenadministratie. <strong>De</strong> foto’s zijn na de oorlog in het ongerede geraakt en uiteindelijk in handen gekomen van een verzamelaar die zijn collectie aanbood aan het Rijksmuseum. Ook de hier niet afgebeelde toeristische plaatjes in de collectie tonen een wat naïef beeld: NSB’ers die opgewekt door de straten trekken met het muziekkorps. Zandvliet: “Met name deze foto’s lijken aan te tonen dat Duitsers en Nederlanders de bezetting – zeker in het begin – vaak zagen als een alliantie tussen bevriende volkeren.” <strong>De</strong> collectie is te zien in de studiezaal van het Rijksmuseum. <strong>De</strong> identiteit van de geportretteerden is in de meeste gevallen niet bekend. Informatie is welkom bij de afdeling Geschiedenis van het Rijksmuseum, p.eckhardt@rijksmuseum.nl. 20 Oog 4 7 Oog 111 minimuseum 3 Zielig stoeltje, AMANDA BISESSER (12 jaar) 4 Paarse appel, ROBIN KUNST (13 jaar) 5 Pink Gun Dave Olipot, JORDY LUBBERS en JESSE FRANKEN (beiden 12 jaar) 6 Blue Silence, BRIGITTE JANSEN (17 jaar) 7 Brandend hart, ZOË JANE LUB (13 jaar) Oog 55 ONDER REDACTIE VAN AYA VAN CASPEL 5 x per jaar voor maar € 25 neem nu een abonnement ga naar www.oogmagazine.nl of bel 0161-459521 tijdschrift over kunst & geschiedenis van het rijksmuseum ‘het beste nieuwe tijdschrift van het jaar!’ 1029976_<strong>De</strong>Aanwinst.indd 20 02-11-07 12:55:03 1029976_<strong>De</strong>Aanwinst.indd 21 02-11-07 12:55:06 1031758_Portretgalerij.indd 68 08-04-08 14:01:50 1031758_Portretgalerij.indd 69 EN VERGEEF ONS ONZE SCHULD Oog 21 OOG Tijdschrift van het Rijksmuseum nr.1/2009 KIJK Portrettengalerij Op de wereldtentoonstelling van 1883 in Amsterdam was voor een dubbeltje extra iets spannends te zien: levende negers en Indianen, net overgevaren uit Suriname. Als een kermisattractie stonden ze daar. <strong>De</strong> Fransman Roland Bonaparte noteerde nauwgezet hun gegevens en bundelde deze met foto’s in een in 1884 uitgekomen boek. Ook het tijdschrift Eigen Haard wijdde vele pagina’s aan het fenomeen. expo Oog in oog met kunst en geschiedenis Tijdschrift van het Rijksmuseum nr. 1/2009 ‘HET BESTE NIEUWE TIJDSCHRIFT VAN HET JAAR!’ MIJ! IJdeltuitenspecial met 53 zelfportretten EINDELIJK BINNEN BIJ LUCIAN FREUD Kwamina Baja (‘Boschneger’) ‘<strong>De</strong> 28-jarige Kwamina Baja is een Sarramaccaner, afkomstig van de boven- Saramacca. Hij maakte deze reis naar Europa mede tegen den zin zijner familie, die zich zelfs naar den gouverneur begaf om zijn vertrek te verhinderen; doch deze verklaarde hiertoe, volgens der blanken wetten, geen macht te bezitten, daar Baja meerderjarig was.’ Uit: het publiekstijdschrift Eigen Haard (1883)
Het MUZIEKTHEATER AMSTERDAM Er zijn nog online-abonnementen beschikbaar! reserveren T 020 625 5455 www.dno.nl Fromental Halévy La Juive Michel van der Aa After Life Henry Purcell Dido and Aeneas Gaetano Donizetti L’elisir d’amore Richard Strauss Salome Giacomo Puccini La fanciulla del West Wolfgang Amadeus Mozart Le nozze di Figaro Richard Wagner <strong>De</strong>r fliegende Holländer Luigi Dallapiccola | Béla Bartók Il prigioniero | Blauwbaards burcht Kaija Saariaho Emilie Hector Berlioz Les Troyens Giacomo Puccini | Luciano Berio Turandot Cherubini | Gluck | Grétry | Méhul | Berlioz Altre Stelle Alexander Raskatov A Dog’s Heart Francesco Bartolomeo Conti Don Chisciotte in Sierra Morena Luister is hét toonaangevende klassieke muziektijdschrift en verschijnt acht keer per jaar. Nu nog méér pagina’s vol interviews, recensies, beschouwingen en portretten van componisten en uitvoerenden! Elke uitgave met een prachtige compilatie cd. Word nu lid en ontvang Luister één jaar lang voor slechts € 48,- www.luister.nl Tel: 0900-202 2708 E-mail: abonnement@bcm.nl 2009 2010 Luister_189x133.indd 1 11-02-2009 16:56:46
Change language