Odeon 73 - start - De Nederlandse Opera

Geboorte van het zelfbewustzijn
Zuidam: ‘Adam is degene die het meest ge -
loof hecht aan dat in taal/zang geschapen
paradijs. Om het oneerbiedig te zeggen
staat hij als vee in de wei en accepteert hij
op een bijna dierlijke manier de situatie zo -
als die is. Eva is daarbij degene die eigenlijk
steeds weg wil, verder wil kijken naar wat er
nog meer is... Haar nieuwsgierigheid naar
het ongekende wil ik benadrukken. Zij gaat
zelf op onderzoek uit. Ze hoort een wezen in
de struiken en lokt het eruit. Is het een mens?
De duivel in de gedaante van een slang biedt
haar een vrucht van de boom van kennis van
goed en kwaad. Die appel is een wrange gift
en toch is het goed dat Eva een hap neemt.
We mogen haar wel dankbaar zijn, anders
leefden we nog in een dierlijke staat... Zonder
zelfbewustzijn ben je geen individu; dan ga
je net als Adam op in het geheel zonder je
verder iets af te vragen. Dan kun je je niet
onderscheiden of op een persoonlijke manier
uiten... Eva is degene die zelf nadenkt, terwijl
Adam geconditioneerd en volgzaam is. Eva
is zoekend en wil kijken naar wat er buiten
de begrenzing van het paradijs(elijke) is.’
Cassiers: ‘Zij zoekt haar eigen waarheid.
Als Eva heeft gebeten, ziet ze de reële omgeving,
de illusie van het paradijs wordt ontmanteld.
Ze ziet verschil; er is een andere
werkelijkheid. De mens is vrij zijn eigen waarheid
uit te vinden. En daarom bestaan er
on eindig veel waarheden. Het wordt gevaarlijk
als een mens aanspraak maakt op de
universele geldigheid ervan.’
Zuidam: ‘Dus, het groeiende zelfbewustzijn
is positief én negatief. In hoeverre is
het jammer dat we onze kinderlijke onschuld
verloren hebben? Is dat erg? Hoe zouden we
ons ontwikkeld hebben zonder bewustzijn,
zonder kennis van “verschil”? Zou er dan
ook sprake zijn geweest van verschillende
waarheden?’
Cassiers: ‘Dit nieuwe bewustzijn heeft
duidelijk ook een negatieve kant: het veroorzaakt
veel onbegrip en verwarring tussen
mensen. Bas Heijne zegt het zo: “Juist het
besef dat je in een wereld leeft die niet meer
uit één stuk bestaat, maar uit talloze groepen
met een verschillende herkomst, geeft
je het recht om je eigen, specifieke opvattingen
erop na te houden, je eigen identiteit
te huldigen – en je eigen groep te kiezen.
Vaak wordt de ene identiteit ingezet tegen
de andere.” Hij zegt ook dat je zult moeten
kiezen voor welke waarheid je wilt gaan.
Kiezen is bewustzijn, bewustzijn is actief
en dwingt tot betrokkenheid. Adam en Eva
gaan die reis uiteindelijk wel degelijk maken.
Struikelend een eigen weg zoeken in de
wereld om geborgenheid te vinden in de
chaotische, angstwekkende realiteit.’
‘Filosoof Rüdiger Safranski zegt dat zo:
“Een mens moet in een overvolle wereld een
ruimte voor zichzelf maken, waarin hij zich-
Lunchconcerten in de Boekmanzaal
De Boekmanzaal is onderdeel van het
Stadhuis/Het Muziektheater en biedt plaats
aan ±200 personen. Op de dinsdagen van
sep tember t/m mei wordt hier van 12.30 tot
13.00 uur een gratis lunch concert gegeven.
Voor de seizoensbrochure en aanvullende
informatie: Frits Vliegenthart, 020-551 8922.
19
zelf kan onderzoeken en van waaruit hij een
houding tegenover de wereld kan vinden.
Thuiskomen in je eigen waarheid, is thuiskomen
in jezelf.” Om thuis te kunnen komen
moet je eerst op reis, moet je eerst bewegen.
Het vinden van jezelf, van je identiteit is een
proces van voortdurend kiezen en veranderen.
Steeds met nieuwe ogen kijken naar
de kaders waarbinnen we ons veilig wanen;
die van geboorteland, religie, ras, familie
en taal.’
Ode aan de zoekende mens
Zuidam: ‘En dat alles met Vondel... met die
taal, dit verhaal. Dat kán toch alleen maar
gezongen worden? Dit is de ultieme theatrale
decadentie. Taal en muziek vertegenwoordigen
het schone, het verhevene; hiermee
wil ik graag dat paradijs opbouwen. Suggesties
van een ideale wereld, waarin je als toeschouwer
gaat geloven.’
Cassiers: ‘In de vormgeving zie je tegelijkertijd
dat het een werkelijkheid is die
gecreëerd wordt door de zichtbare manipulatie
van de theatertechniek. Door videoprojectie
en licht leggen we als het ware een
nieuwe huid op wat fysiek op toneel aanwe-
mei 2009
5 GEEN CONCERT
12 Eva Lohse viool
Valeria Zakopay piano
Rachmaninov
zig is; het decor en de zangers. Er ontstaat
een dialectiek tussen de suggestie en de
realiteit door ze tegelijk aanwezig te laten
zijn. We scheppen de natuur, de hemel en
de hel, door projectie van beelden van de
mens zelf. Beelden van de innerlijke mens,
zonder huid, zonder fraaie verpakking. De
voorstelling wordt als het ware een chirurgische
ontleding van het fysieke en het mentale,
het inwendige en het uitwendige, het
mannelijke en het vrouwelijke, het aardse
en het verhevene, het mooie en het lelijke.
Als je goed kijkt, zie je op een zeker moment
dat de werkelijkheid er anders uitziet dan je
dacht. De vraag is wat er overblijft als de
illusie wegvalt. Waar kun je als mens dan
op terugvallen?’
19 Cato Fordham tenor
Kimball Huigens piano
Quilter, Vaughan Williams,
Duparc
26 Tadeu Duarte piano
Schumann
Guy Cassiers (Foto: Ro Theater)