Lokalhistorisk magasin - Lokalhistorie.no

More documents

Recommendations

Info

HISTORIELAGENE 22 og Canada fra Saltdal 1866–1966, red. av Guri Clark, m.fl., ble i 2000 utgitt av Saltdal kommune, kulturetaten. Innholdet består av en oversikt over utvandringen fra hver enkelt gård, kronologisk ordnet for hver gård. 32 sider. Marit Martinsen: Fembøringen på prærien. Nordlandslaget af Amerika 1908–1945. Hovedoppgave i historie, Universitetet i Tromsø, 2003. 176 sider. Dette er en undersøkelse av ett av de mange bygdelagene nordmennene dannet fra begynnelsen av 1900-tallet. Fokus er satt på hvordan nordnorsk identitet kom til uttrykk og endret seg i tidsrommet. Det var få medlemmer fra Indre Troms, Nord-Troms og Finnmark. Troms Martin Kvalnes: Utvandringen fra gamle Skjervøy prestegjeld til Amerika 1865–1914. Hovedoppgave i historie, Universitetet i Tromsø, 2000. 190 sider. Kvalnes analyserer utvandringen fra de tre kommunene Kvænangen, Nordreisa og Skjervøy, som omfattet 657 emigranter. Av disse var det 21 % nordmenn, 26 % kvener, 6 % samer og 30 % med blandet etnisitet. Resten var det ikke mulig å bestemme etnisiteten til. Finnmark Bokserien Sjamanens rike, skrevet av Dag Ove Johansen, er kommet med 12 bind 2002–2003, utgitt på Egmont bøker og Damm. Serien tar for seg utvandringen av samer fra Finnmark til Alaska på 1890-tallet. Se nettstedet http: //www.sjamanensrike.no/index.htm. Georg Åse: Modernisering, etnisitet og emigrasjon. Utvandringa frå Hammerfest prestegjeld til Nord-Amerika 1865–1925. Hovedoppgave i historie, Universitetet i Tromsø, 2004. 139 sider. Undersøkelsesområdet omfatter Hammerfest by og landsogn og Kvalsund landsogn, og utvandringen var på 1012 personer. Av disse kom 95 % fra byen. Det kvenske innslaget var stort, som det også var fra andre områder i Finnmark, mens samisk utvandring var minimal. Åse forklarer utvandringen i forhold til demografiske og økonomiske faktorer i samspill med en flyttekultur og kjedemekanismer. Lokalhistorisk magasin 4/06 TEKST OG FOTO: KNUT RAGE Med Hordaland Med den tradisjonelle hjeltahandelen mellom Sunnhordland og Shetland som hovudemne for turen drog Hordaland Sogelag i vesterveg denne sommaren. Ferda gjekk frå Bergen til Lerwick på Shetland og derifrå vidare til Orknøyene. 27 deltakarar tok del på den vekelange reisa, som markerte første delen av eit treårig reiseprosjekt der målet er å gjera ei rundreise i det gamle norrøne riket. Dersom det er interesse for tiltaket vil denne turen verta følgd opp av nye turar til Hebridane og Skottland, Isle of Man og Dublin-området og til slutt ein eigen tur til Normandie. Ei vitjing i den statelege St. Magnus-katedralen i Kirkwall på Orknøyene gav deltakarane noko å tenkja på i så måte – i si tid var Orknøyene nemleg ein sentral del av det norrøne riket, og St. Magnus-katedralen er faktisk den største «norske» kyrkja utanom Nidarosdomen. Den tette tilknytinga til Noreg kjem også fram i dei mange norske stadnamna ein finn overalt. Seinare, etter reformasjonen, heldt det livlege sambandet med landa der i vest fram i form av fredeleg handel – den såkalla «skottahandelen». Handelssambandet med Skottland og Orknøyene var sterkt. Men det gjekk også ein god del varer til og frå Shetland, «hjeltahandelen» (Hjaltland var det gamle namnet for Shetland). Det var då særleg i Sunnhordland-regionen at det vart eksportert tømmer og anna trevirke til dei trefattige øyene i vest, samstundes som det også vart utveksla varer den andre vegen, då særleg ullvarer frå Shetland til Vestlandet. Dette er eit spanande og omfattande område av Vestlandet si historie som det så langt ikkje har vore arbeidd så mykje med. Særleg frå øya Tysnes i Sunnhordland var eksporten stor - og då ikkje berre eksport av tømmer, men det vart også bygd båtar her som seinare vart transportert som halvfabrikata i større skip over Nordsjøen til Shetland, der dei vart klinka saman til heile båtar. Områ
Sogelag i vesterveg det der ein gjerne frakta desse båtane er den same staden som var landingsplassen for dei såkalla nordsjøbussane under krigen. Det var også sunnhordlendingar som hadde eigedomar på Shetland på 1500- og 1600-talet. Det var i desse åra hjeltahandelen var livlegast. På den vekelange turen var det lagt opp eit omfattande program. Dei første dagane vart nytta til å vitja ymse stader på Shetland. Scalloway var ein naturleg stoppestad. Her finn ein framleis spor etter den omfattande aktiviteten under krigen då nordsjøbussane søkte hamn her etter hasardiøse ferder over Nordsjøen. Bygningene står der framleis, og på det lokale museet finn ein bilete og gjenstander frå denne tida. Det er heller ikkje vanskeleg å finna eldre menneske som godt kan hugsa nordmennene som kom hit i krigstida. Som nemnd var Scalloway og Burra Island også ein sentral stad for hjeltahandelen og import av hjeltabåtar. Elles stod ein grundig sightseeing i Lerwick på programmet, Reisefølgjet frå Hordaland Sogelag samla på Jarlshof, Shetland. inkludert ei omvising og orientering om det nye Shetland Museum som for tida står tomt, i påvente av innflytting i 2007. Det er eit verkeleg stort prosjekt, til ein sum av ikkje mindre enn 10 millionar pund som kjem frå tippemidlar og lokale investeringar, kunne museumsdirektør Tommy Watt fortelja. Før følgjet forlot Shetland var det i tillegg ein rekkje andre stader ein måtte ha med seg – då særleg dei arkeologiske utgravingane på Jarlshof, der ein kan følgja landsbysamfunnet gjennom bronsealder, jarnalder og vikingtid. Og sjølvsagt måtte me også ta turen til Tingwall, den gamle norrøne tingstaden på Shetland. Men også noko så prosaisk som eit heilt ordinært «croft house» (eit låglofta murhus med halmtak, ein ganske vanleg, tradisjonell hustype) vekte stor interesse mellom deltakarane. Etter nokre særs travle dagar på Shetland gjekk turen vidare til Orknøyene, der inntrykka skulle koma til å stå i kø: den eldgamle mystiske steinringen på HISTORIELAGENE Brogar (der ein m.a. finn ein stein med norrøne blindruner), steinalderlandsbyen Skara Brae som er ein av dei først kjende jordbrukslandsbyane i Storbritannia, og sjølve rosinen i pølsa: Maes Howe. I følgje guiden er det eit fortidsminnesmerke på line med pyramidane i Egypt. Og det var unekteleg ei unik oppleving å krabba inn den ti meter lange låge inngangen for å koma inn i eit gravkammer som har stått urørt i omlag fem tusen år, der ein også finn eit vell av norrøne runer etter ei vitjing av vikingar for tusen år sidan. Eller var det St. Magnus-katedralen i Kirkwall som var rosinen i pølsa? Ikkje godt å seia. Sikkert er det at katedralen gjorde eit mektig inntrykk og gav oss ei levande påminning om føremålet med ferda – å finna att den norske kulturen i vest. Forutan å fungera som ein interessant studietur på ettersommaren kom det også praktiske resultat ut av ferda i vesterveg. Ideen om ei utstilling om hjeltahandelen vart drøfta m.a. med Shetland Museum, og Hordaland Sogelag vil såleis arbeida mot ei utstilling som vil verta vist både på Shetland og i Sunnhordland, i tillegg til at ein også vil arbeida med ei skriftleg publisering. Knut Rage er biblioteksjef i Tysnes kommune. Segling i dikt og historie Eg driv med eit forskningsprojekt som samanliknar den vestskotske «birlinn» (galley) – ein open båt med råsegl frå middelalderen med praktisk norsk råsegltradisjon. Det finnest ingen eksemplarer av «birlinn» igjen. Vi kjenner båten berre frå dikt og frå omkring 60 teikningar på gravsteiner. Det eg lurer på er om det finnest dikt eller historier i den norske tradisjonen som fortel noko om segling. Eg vil særlig høyre om ro-sanger, segle-sanger eller båtvelsigningar frå 1900-tallet og tilbake i tid. Målet er å skrive ei bok om dette, og eg kjem i denne samanhengen til å kredittere bidragsyterane i ein slik publikasjon. Min adresse er: Gavin Parsons, Sabahl Mór Osláig, Isle of Skye, IV44 8QR, Skottland. E-post: sm00gp@uhi.ac.uk. Lokalhistorisk magasin 4/06 23
Page 1 and 2: Lokalhistorisk magasin 4/2006 Tema:
Page 3 and 4: Lokalhistorisk magasin er medlemsbl
Page 5 and 6: ter hvert som brev og rapporter nå
Page 7 and 8: mange likte bedre å arbeide med lo
Page 9 and 10: tetsbibliotekets spesialsamlinger.
Page 11 and 12: Biletet til høgre: Biskop Jacob Ne
Page 13 and 14: sitt mot utvandring. Det er mykje s
Page 15 and 16: Bildet til venstre: Norsk utvandrer
Page 17 and 18: Biletet til venstre: Frå festgudst
Page 19 and 20: av de 272 sidene handler om sider v
Page 21: Lokalhistorisk magasin 4/06 21
Page 25 and 26: Biletet til venstre: Kopi av ein av
Page 27 and 28: Vang historielag Jernvilje i 75 år
Page 29 and 30: Asker og Bærum historielag Lokalhi
Page 31 and 32: Lillestrøm historielag 40 år Hva
Page 33 and 34: Det tok noen år før kvinnene kom
Page 35 and 36: da fant hun ikke fram. Denne leilig
Page 37 and 38: Årbok for Steigen 30 år Båttur m
Page 39 and 40: Biletet til venstre: Askøy museums
Page 41 and 42: Bildet til høyre: Det er tegn som
Page 43 and 44: i 1952, 1957 og 1982, men så var d

Lokalhistorisk magasin - Lokalhistorie.no

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?