Vitskapsteoretiske stridsmål og ordskiftet om høgare utdanning i ...

More documents

Recommendations

Info

planet og tydeleggjorde med tilvisingar til eiga tenking og sentrale europeiske tenkjarar, kva som stod på spel. Men i kva grad Skjervheims kritikk faktisk var rettkomen og presis i høve til Ottosenkomiteen, har me ikkje rom til å undersøka nærare i dette essayet. Gitt Skjervheims viktige rolle i norsk akademia ved inngangen til 1970-talet har spørsmålet særleg interesse. 17 I framhald av dette; var det slik at det var opp og avgjort mellom norske intellektuelle at Ottosenkomiteen representerte nypositivisme og teknokratiske tenkjemåtar, og at eit samla miljø lett hoppa over grunnleggjande krav til argumentasjon og empirisk provføring? Me må lata spørsmåla hengja. Motekspertise, nymarxisme og kritisk dialektikk Det var i ein artikkel i tidsskriftet Syn og Segn i året 1969 at Gunnar Skirbekk for første gong nytta omgrepet motekspertise. 18 I artikkelen med tittelen Distriktshøgskolar, mot-ekspertise og populisme, gjer Skirbekk greie for meininga i omgrepet: Mot-ekspertise er også ekspertise, dvs. sann innsikt om saka. Mot-ekspertisen er nettopp den delen av sanninga som ikkje kjem til orde når berre dei etablerte ekspertane får uttale seg. Skirbekk gjer vidare greie for kva som er motekspertisens mål, idet ”mot-ekspertisen vil styrke parlamentet mot einsidig ekspertise frå teknokratane i sentraladministrasjonen og næringslivet”. Det er i skapinga og bygginga av ”motekspertisen” at dei nye distriktshøgskulane vert gjevne ei rolle. Det er her skulane kjem inn – distriktshøgskolane (og universiteta) ikkje minst. Skoleverket, saman med massemedia, skal skape mot-ekspertise. Me merkar oss med det same at motekspertisen vert skriven inn i opposisjon eller utfyllande til den etablerte, sentralt plasserte ekspertisen. Altså skal motekspertisen leggja distrikta sine perspektiv til grunn for sitt arbeid, og me merkar oss vyane om at denne ekspertisen skal skapa eit meir balansert ordskifte parlamentet. Motekspertisen skal utfylla eller få på plass noko som manglar. Me merkar oss også brodden mot sentraladministrasjonen, det vil seia ”teknokratane” og deira ”einsidige ekspertise”. Skirbekk nemnte ikkje arbeida til Habermas om erkjenningsinteresse, men det ligg nær å tolka argumenta innanfor det same meiningsfeltet. Sentraladministrasjonen, jamvel om utgreiingane kan vera saklege, balanserte og dokumenterte, representerer visse interesser. Det er her nødvendig å ta ein avstikkar for å få på plass den samtidige ordskiftekonteksten for Skirbekks artikkel, der omgrepet motekspertise vart lansert første gong, og også for å gjera nødvendige avgrensingar i høve til vårt emne. Skirbekks implisitte påstand om at det offentlege ordskifte i det moderne etterkrigs-Noreg har manglar, var del av eit større politisk og filosofisk prosjekt som han året etter utdjupa i boka Nymarxisme og kritisk dialektikk. 19 Boka var ein introduksjon til forståing av innhaldet i nymarxismen og også kva som var dei aktuelle stridsspørsmåla i det intellektuelle miljøet i Noreg. Det var i innleiinga til denne boka 17 Sørbø (2002). 18 Skirbekkk (1969) 19 Skirbekk (1970). 14
at Skirbekk skreiv at Poetokratiets tid er forbi. Han såg samstundes ein ny og framskoten plass til samfunnsforskarar og filosofar: Desse gruppene utgjer ei kritisk ”oppheving” både av teknokratiet og det uforpliktande humanisteriet. I vår samanaheng skal me særleg merka oss Skirbekks kritisk dialektiske tenkjemåte. Motekspertisen var sett til å utbetra ein mangel, utfylla fråværet av noko. Skirbekk sette si eiga tenking inn i ein hegeliansk-marxistisk tradisjon der ei skildring (Skirbekk: deskripsjon) av manglane ved eit fenomen er ein negativ fenomenologi, medan ein positiv fenomenlogi vil vera ei skildring av det som er gitt no. Ei ytterlegare forklaring av dette kan passa: I høve til eit ordskifte (eller ein bodskap i media), vil den positive skildringa vera oppteken av alt det som vert sagt og dei tema som vert tekne opp, medan den negative vil vera oppteken av det som er usagt, det som kunne ha vorte teke opp. Det er i denne negative fenomenologien at det kritiske potensialet ligg. I den negative skildringa ligg det ein kritisk påstand om at noko manglar, at det finst ein heilskap og ein samanheng som den positive skildringa går glipp av, eventuelt undertrykkjer. Dialektikken søkjer mot å gjera fullstendig det ufullstendige og utbetra det mangelfulle, og påvisinga av det negative, kritikken, vert på dette viset drivkrafta både i sosial og intellektuell utvikling. Utifrå dette kan me dra saman nokre hovudpunkt om ”motekspertise”- omgrepets samtidige politiske og filosofiske kontekst. 1) Skirbekk introduserte omgrepet i eit politisk ordskifte og sette motekspertisen til å utbetra dei manglar som var i og med sentraladministrasjonens og teknokratiets dominans. 2) Omgrepet vart introdusert i eit filosofisk ordskifte innanfor ramma av ein kritisk dialektikk. Motekspertise og positivismekritikk Ved første augekast er det vanskeleg å sjå fleire samband mellom omgrepet motekspertise og samtidas dominerande vitskapsteoretiske debatt, positivismestriden. Men ved nærare studiar kan me augna også sterke parallellar i Skjervheims og Skirbekks engasjement. Båe åtvarar mot teknokratiet og einsidig ekspertise, og båe har sut for og ønskjer å hegna om og å styrka demokratiet,. Vidare synest kritikken av teknokratiet på samfunnsnivå, å ha same kjelde som kritikken av positivismen og scientismen i vitskapen. Ei sams linje i dette er at båe er opptekne av kva som manglar i ordskiftet, kva perspektiv, argument og omsyn som ikkje kjem fram. Skjervheims kritikk av positivismen handla i mykje om dette; menneskelege og sosiale aspekt ved kunnskapsbygging gjekk tapt om naturvitskapen skulle vera mal for all vitskap, vitskapen vart dermed avhumanisert og einsidig. Skirbekks ønskje om å rusta opp distrikta med ein motekspertise, skulle sikra at den einsidige ekspertisen, det sentralt plasserte teknokratiet, 15
Page 1 and 2: Essay i vitskapsteori Vestnorsk Net
Page 3 and 4: VITSKAPSTEORETISKE STRIDSMÅL OG OR
Page 5 and 6: ygdesamfunn og område der nynorske
Page 7 and 8: DEL II - DRØFTING Distriktshøgsku
Page 9 and 10: Nypositivismen kan karakteriserast
Page 11 and 12: I høve til kritikken av positivism
Page 13: Scientisme og teknokrati Som den me
Page 17 and 18: omgrepet frå tysk idealisme. Han s
Page 19 and 20: DEL III - AVSLUTNING Fråværet av
Page 21 and 22: vart stor nok fekk dei milde filoso

Vitskapsteoretiske stridsmål og ordskiftet om høgare utdanning i ...

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?