Vitskapsteoretiske stridsmål og ordskiftet om høgare utdanning i ...

ygdesamfunn og område der nynorsken treivst og kunna veksa. 7 I dette essayet let me
banda mellom distriktspolitikken og målrørsla og utdanningspolitikken liggja. Det er dei
samtidige sambandslinjene til vitskapsteorien me prøver å teikna ut.
Vitskapsteori, historie og kjelder
Vår forståing av ordet vitskapsteori er at vitskapsteorien er forsking om forsking. Det er tale
om forsking på vitskapleg forsking av alle slag. Dermed er dette ei heller raus forståing og
vitskapsteori vert dermed eit paraplyomgrep der ulike disiplinar kan finna tilhald.
Framståande døme vil vera vitskapshistorie, vitskapssosiologi og vitskapssosiologi, men det
kan også vera psykologisk, sosialantropologisk og organisasjonsfagleg og økonomisk forsking
på forsking. Og det er slett ikkje berre tale om teori slik ordet vitskapsteori kan tyda på.
Forskinga på vitskapleg forsking hentar gjerne empiri frå den praktiske vitskaplege
verksemda, eller har tekstar med ulikt vitskapleg opphav som sitt forskingsobjekt.
Vitskapsteoretisk ligg vår undersøking i dette essayet i skjeringa mellom vitskapshistorie og
vitskapsfilosofi. Me undersøker det vitskapsteoretiske ordskiftet og det filosofiske
grunnlaget for eit bestemt ordskifte innanfor eit avgrensa tidsrom i 1960-åra. Vår primære
empiri er tre utvalde tekstar skrivne av to framståande norske filosofar som innlegg i
ordskiftet om utforming av høgare utdanning i 1968 og 1969. Det er dei to tekstane Den
meta-vitskapelege problematikken med omsyn til pedagogikken og Ideologi og
universitetsreform, båe skrivne av Hans Skjervheim. Den første var skriven til
Vosseseminaret om universitetsreform og distriktshøgskular i desember 1968. Ei rekkje
filosofar og samfunnsvitarar tok del. Boka Pedagogikk og samfunn som kom ut i 1969,
inneheldt føredrag frå seminaret og vart redigert av Skjervheim sjølv saman med Leif Tufte.
Teksten Ideologi og universitetsreform vart publisert i tidsskriftet Kontrast same året. 1969
var også året då vår tredje tekst, Gunnar Skirbekks Distriktshøgskolar, mot-ekspertise og
populisme, kom ut. Fleire samtidige norske tenkjarar og tekstar kunne ha vore drøfta, men i
ei avgrensa undersøking må eit utval gjerast. Grunnlaget for utvalet er at både Skjervheim og
Skirbekk i samtida var markerte filosofar som sette tydelege spor etter seg nett i det aktuelle
ordskiftet.
I utarbeidinga av essayet hadde eg i juli 2011 gleda av å samtala med Gunnar Skirbekk om
problemstillingane i essayet. Hovudtema i samtalen var det norske filosofiske miljøet sitt
politiske engasjement i utdanningspolitiske spørsmål mot slutten av 1960-åra og eventuelle
samband til vitskapsteoretiske problemstillingar. Samtalen med Skirbekk gav meg eit
tydelegare tidsbilete av 1960-åra. Dertil fekk eg i samtalen ei stadfesting av at det i denne
tida verkeleg var eit samband mellom vitskapsteoretiske stridsmål og utdanningspolitisk
engasjement. Samtalen var også til hjelp i å trekkja linjer mellom dei ulike vitskapsteoretiske
stridsmåla som var aktuelle i tida, og også til å gjera koplingar mellom tenkinga til Skjervheim
og Skirbekk. I skrivinga av essayet har samtalen med Skirbekk vorte ein del av den generelle
7 Yttri, kap 2 og 3.
5