Vitskapsteoretiske stridsmål og ordskiftet om høgare utdanning i ...
Vitskapsteoretiske stridsmål og ordskiftet om høgare utdanning i ...
Vitskapsteoretiske stridsmål og ordskiftet om høgare utdanning i ...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
VITSKAPSTEORETISKE STRIDSMÅL OG ORDSKIFTET OM HØGARE UTDANNING I NOREG<br />
VED SLUTTEN AV 1960-ÅRA 1<br />
DEL I - INNLEIING<br />
Problemfokus<br />
I boka si <strong>om</strong> samfunnsvitskapelege tenkjemåtar peikar filosofen Harald Grimen (1955 –<br />
2011) på band mell<strong>om</strong> vitskapsteori <strong>og</strong> politisk samfunnsdebatt i Noreg i 1960-åra. I eit<br />
ordskifte der <strong>utdanning</strong>s- <strong>og</strong> forskingssystem vart sett under kritikk var det linjer mell<strong>om</strong><br />
vitskapsteoretiske grunnlagsproblem <strong>og</strong> politikkutforming. - Mange av positivismekritikerne<br />
hadde <strong>og</strong>så et praktisk-politisk siktemål med sin kritikk, skriv Grimen. 2<br />
Dette essayet undersøkjer sambandet mell<strong>om</strong> <strong>ordskiftet</strong> <strong>om</strong> <strong>høgare</strong> <strong>utdanning</strong> <strong>og</strong> det<br />
samtidige vitskapsteoretiske <strong>ordskiftet</strong> i Noreg i 1960-åra. Den såkalla positivismestriden er<br />
det sentrale inntaket vårt Men i framhald av dette vil essayet finna ut <strong>om</strong> <strong>om</strong>grepet<br />
motekspertise, eit viktig <strong>om</strong>grep <strong>og</strong> ambisjon for krefter s<strong>om</strong> arbeidde fram dei nye<br />
distriktshøgskulane, hadde grunnlag i det samtidige <strong>ordskiftet</strong> <strong>om</strong> vitskap <strong>og</strong> vitskapeleg<br />
verksemd.<br />
På personnivået var koplinga mell<strong>om</strong> norsk filosofi <strong>og</strong> <strong>ordskiftet</strong> <strong>om</strong> <strong>høgare</strong> <strong>utdanning</strong> i<br />
1960-åra heller openberr. Fleire filosofar, Hans Skjervheim (1926 – 1999) den fremste<br />
mell<strong>om</strong> desse, tok aktivt del i <strong>ordskiftet</strong> <strong>om</strong> både endringar av universitetsstudiar <strong>og</strong><br />
utbygging av distriktshøgskulane. Framståande døme var tilskipinga av Vosseseminaret i<br />
desember 1968 <strong>og</strong> Skjervheims deltaking på Høyanger-møtet i mars 1970. Til det siste skreiv<br />
ein av deltakarane, historikaren Johs. B. Thue, i eit tilbakeblikk:<br />
Idear frå studentopprøret i Vest-Europa vart formidla på rekordfart til trauste<br />
bygdepolitikarar frå nes <strong>og</strong> øyar i eit sundslite <strong>og</strong> attendeliggjande fylke. 3<br />
Sjølve <strong>om</strong>grepet motekspertise var det filosofen Gunnar Skirbekk (1937 - ) s<strong>om</strong> først<br />
formulerte <strong>og</strong> gav innhald til i artikkelen Distriktshøgskolar, mot-ekspertise <strong>og</strong> populisme i<br />
Syn <strong>og</strong> Segn i 1969. Skirbekk var dertil sekretær for det offentlege utvalet s<strong>om</strong> same året<br />
greidde ut allmennfag i distriktshøgskulane. 4<br />
Desse engasjementa gjekk parallelt med at dei same filosofane var del i eit større ordskifte i<br />
<strong>om</strong> grunnleggjande vitskapsteoretiske spørsmål, eit ordskifte s<strong>om</strong> i ettertid fekk namnet<br />
positivismestriden. Men korleis var samanhengen mell<strong>om</strong> filosofane sitt politiske<br />
1<br />
Essayet er eit arbeidskrav i kurset i vitskapsteori <strong>og</strong> etikk ved Vestnorsk Nettverk – Forskar<strong>utdanning</strong>a i regi av<br />
Senter for vitskapsteori ved Universitet i Bergen i 2011. Ei t førebels utkast til essay vart lagt fram <strong>og</strong> drøfta på<br />
samling med dei andre kursdeltakarane 2. <strong>og</strong> 3. mai under leiing av Torjus Midtgarden <strong>og</strong> Anders Reiersgård.<br />
Eit nytt utkast med tittelen Kva stod på spel? Kvifor aksjonerte filosofane? Eit essay <strong>om</strong> vitskapsteori <strong>og</strong> 1960åras<br />
ordskifte <strong>om</strong> <strong>høgare</strong> <strong>utdanning</strong>, vart 13. mai lagt fram <strong>og</strong> drøfta på Forskingsseminaret ved Avdeling for<br />
samfunnsfag, Høgskulen i S<strong>og</strong>n <strong>og</strong> Fjordane.<br />
2<br />
Grimen (2010), s. 66.<br />
3<br />
Yttri (2008), s. 55 – 56.<br />
4<br />
Skirbekk (1969) <strong>og</strong> Kyrkje- <strong>og</strong> undervisningsdepartementet (1969).<br />
3
Change language