Vitskapsteoretiske stridsmål og ordskiftet om høgare utdanning i ...

forfekta? Var ikkje motekspertisen berre akademias naive bidrag til avgrensa særinteresser i
distrikta?
Desse og fleire kritiske spørsmål , kunne ha vore tekne opp til drøfting, men det vil føra for
langt å gå i gang med dette. Rett nok har me påpeika at Skjervheim i påfallande liten grad
henta sin empiri frå Ottosenkomiteens utreiingar, då desse utgreiingane var sett på
dagsorden på Voss i 1968. Men i det store og heile har me teke filosofane på ordet og ikkje
undersøkt, slik historikarar ofte plar gjera, om aktørane har andre interesser (vikarierande
motiv) enn dei argumenta som kjem fram i det offentlege. Men ein slik mistankens
hermeneutikk har me ikkje hatt rom for. Me har måtta avgrensa oss til å undersøka
sambandet mellom vitskapsteorisk ordskifte og politisk engasjement, og har på denne måten
prøvd å ringa inn filosofanes motivkrins for å ta del i det politiske ordskiftet.
Filosofisk påminning, politisk uro
I innleiinga til boka han redigerte med essays av Hans Skjervheim, skriv Harald Grimen:
Skjervheim er ein politisk interessert filosof som, via ei essayistisk form for deltaking i
debattar, freistar minne oss på visse ting, som i praktisk politikk og politisk teori kan bli
gløymde, ofte med fatale verknader. 23
I artikkelen Universitetsreform og ideologi var Skjervheim medviten om at filosofien si
oppgåve var å stilla grunnleggjande og omfattande spørsmål. I ordskiftet om høgare
utdanning mot slutten av 1960-åra, engasjerte Skjervheim og Skirbekk seg med både med
påminningar og med å stilla store spørsmål.
Ovanfor har me påvist eit visst samband mellom engasjementet i ordskiftet om høgare
utdanning og vitskapsteoretiske spørsmål som filosofane var opptekne av. Grunnlaget var
kritikken av positivistisk vitskapsteori sitt skilje mellom subjekt og objekt i
samfunnsvitskapen, hevdinga av at vitskapleg verksemd var fri for interesser og verdiar, og i
det heile freistnaden på å gjera naturvitskapen til mal for vitskapane om menneske og
samfunn. Det einsidige og mangelfulle i desse tilnærmingane på det vitskaplege planet,
kunne få politiske og demokratiske konsekvensar på samfunnplanet, om tilnærmingane fekk
vera einerådande i politikkutforminga. Argumentasjonen for ein motekspertise sto nett i
spenninga mellom det vitskaplege planet og samfunnsplanet. Motekspertisen skulle
gjennom si vitskaplege verksemd sikra at argument og omsyn som ikkje kom til orde om
sentraladministrasjonens ekspertise vart einerådande, vart velfundert, kom fram i lyset og
vart del av det demokratiske ordskiftet.
Filosofane fann tendensar og teikn til positivisme, scientisme eller teknokrati i utgreiingane
frå Ottosenkomiteen, og i sentrale krefter knytt til Arbeidarpartiet og sosialdemokratiet.
Truleg fordi utgreiingane skulle vera grunnlaget for den sentrale politikkutforminga og
dermed for samfunnet og demokratiet for fleire tiår framover, vart desse tendensane og
teikna framstilt som store både vitskapelege og politiske trugsmål. Når den politiske uroa
23 Grimen (1996)
20