Vitskapsteoretiske stridsmål og ordskiftet om høgare utdanning i ...

at Skirbekk skreiv at Poetokratiets tid er forbi. Han såg samstundes ein ny og framskoten
plass til samfunnsforskarar og filosofar: Desse gruppene utgjer ei kritisk ”oppheving” både av
teknokratiet og det uforpliktande humanisteriet.
I vår samanaheng skal me særleg merka oss Skirbekks kritisk dialektiske tenkjemåte.
Motekspertisen var sett til å utbetra ein mangel, utfylla fråværet av noko. Skirbekk sette si
eiga tenking inn i ein hegeliansk-marxistisk tradisjon der ei skildring (Skirbekk: deskripsjon)
av manglane ved eit fenomen er ein negativ fenomenologi, medan ein positiv fenomenlogi
vil vera ei skildring av det som er gitt no.
Ei ytterlegare forklaring av dette kan passa: I høve til eit ordskifte (eller ein bodskap i media),
vil den positive skildringa vera oppteken av alt det som vert sagt og dei tema som vert tekne
opp, medan den negative vil vera oppteken av det som er usagt, det som kunne ha vorte
teke opp. Det er i denne negative fenomenologien at det kritiske potensialet ligg. I den
negative skildringa ligg det ein kritisk påstand om at noko manglar, at det finst ein heilskap
og ein samanheng som den positive skildringa går glipp av, eventuelt undertrykkjer.
Dialektikken søkjer mot å gjera fullstendig det ufullstendige og utbetra det mangelfulle, og
påvisinga av det negative, kritikken, vert på dette viset drivkrafta både i sosial og intellektuell
utvikling.
Utifrå dette kan me dra saman nokre hovudpunkt om ”motekspertise”- omgrepets
samtidige politiske og filosofiske kontekst.
1) Skirbekk introduserte omgrepet i eit politisk ordskifte og sette motekspertisen
til å utbetra dei manglar som var i og med sentraladministrasjonens og
teknokratiets dominans.
2) Omgrepet vart introdusert i eit filosofisk ordskifte innanfor ramma av ein kritisk
dialektikk.
Motekspertise og positivismekritikk
Ved første augekast er det vanskeleg å sjå fleire samband mellom omgrepet motekspertise
og samtidas dominerande vitskapsteoretiske debatt, positivismestriden. Men ved nærare
studiar kan me augna også sterke parallellar i Skjervheims og Skirbekks engasjement. Båe
åtvarar mot teknokratiet og einsidig ekspertise, og båe har sut for og ønskjer å hegna om og
å styrka demokratiet,. Vidare synest kritikken av teknokratiet på samfunnsnivå, å ha same
kjelde som kritikken av positivismen og scientismen i vitskapen. Ei sams linje i dette er at båe
er opptekne av kva som manglar i ordskiftet, kva perspektiv, argument og omsyn som ikkje
kjem fram.
Skjervheims kritikk av positivismen handla i mykje om dette; menneskelege og sosiale aspekt
ved kunnskapsbygging gjekk tapt om naturvitskapen skulle vera mal for all vitskap, vitskapen
vart dermed avhumanisert og einsidig. Skirbekks ønskje om å rusta opp distrikta med ein
motekspertise, skulle sikra at den einsidige ekspertisen, det sentralt plasserte teknokratiet,
15