et minefelt - Lokalhistorie.no
et minefelt - Lokalhistorie.no
et minefelt - Lokalhistorie.no
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Skog, berg og fossefall var naturressursane d<strong>et</strong> gamle Kongsberg var<br />
tufta på. I dag er havbotnen kome til. Både sølv<strong>et</strong> i berg<strong>et</strong> og d<strong>et</strong><br />
svarte gull<strong>et</strong> i hav<strong>et</strong> er henta frå d<strong>et</strong> underjordiske. Verksemdene på<br />
Kongsberg har utnytta tidhøveleg industritek<strong>no</strong>logi til å hente opp<br />
verdiane, anten d<strong>et</strong> var i gruvene rundt år 1700 eller i offshoreindustrien<br />
i dag. Øvst til venstre: Frå Kongsberg med fossen og kyrkja. Foto:<br />
Ukjent. Øvst høgre: Frå Kongens gruve på Kongsberg. Utsnitt av kart<br />
av Georg Thiele (1705). Foto: Norsk bergverksmuseum. Nedst venstre:<br />
Hypermoderne undervasstek<strong>no</strong>logi Kilde: www.hima.de. Nedst høgre:<br />
Generator som syter for straumforsyninga på Edda 2/7 C. Foto: Arnulf<br />
Husmo (1984). Eier: Norsk Oljemuseum.<br />
mekanikk, elektronikk og programmering vart samla internt<br />
og eksternt, for å utvikla og levera heilskaplege system. Kort<br />
veg både til ingeniør- og forskarkomp<strong>et</strong>anse og til elektrikarar<br />
og mekanikarar gjorde verksemda smidig og fleksibel.<br />
Kongsbergbedrifta hadde opparbeidd brei erfaring og høg<br />
komp<strong>et</strong>anse innan avansert systemproduksjon.<br />
Saman er vi sterke<br />
For å styrka <strong>no</strong>rsk industri som leverandør til oljeindustrien,<br />
gjekk fleire verft og mekaniske verkstader, Akergruppen og<br />
Kongsberg Våpenfabrikk saman og danna ei Industriens<br />
Oljegruppe i 1973. Den skulle <strong>et</strong>ablera og oppr<strong>et</strong>thalda<br />
kontaktn<strong>et</strong>t mellom potensielle leverandørar, samt med<br />
Industriforbund<strong>et</strong>, aktuelle offentlege organ, Statoil og andre<br />
relevante før<strong>et</strong>ak. I tillegg byrja<br />
styresmaktene å vektleggja at <strong>no</strong>rske<br />
leverandørar vart inkludert i<br />
anbodsrundar.<br />
Ville inn i «oljebusiness»<br />
Våpenfabrikkens store vekst i 1960-åra<br />
og den stadige utvidinga av verksemdsområda,<br />
førte til ei omorganisering i<br />
første halvdel av 1970-tal<strong>et</strong>. Bedrifta<br />
vart konsern, og verksemdene vart samla<br />
i divisjonar. Den statlege eigaren var<br />
meir interessert i industribyggjing og<br />
arbeidsplassar enn aksjeutbyte, og støtta<br />
opp under bedrifta. På den andre sida<br />
hadde d<strong>et</strong> kome kritikk frå Storting<strong>et</strong><br />
mot at statsfør<strong>et</strong>ak<strong>et</strong> konkurrerte med<br />
annan <strong>no</strong>rsk industri. D<strong>et</strong>te førte til at<br />
dersom Våpenfabrikken skulle utvida<br />
verksemda, måtte den vera først ute på<br />
nye område. Eitt av desse nye områda<br />
var oljeverksemda.<br />
Konsernleiinga ønskte <strong>no</strong>ko meir enn<br />
å berre bli ein underleverandør for oljeindustrien.<br />
Den ville inn i «oljebusiness»,<br />
og på ein slik måte at verksemda fekk<br />
utnytta potensial<strong>et</strong> sitt innan automasjon,<br />
datahandsaming og totale system.<br />
D<strong>et</strong> måtte finnast ei nisje for levering til<br />
oljeindustrien. Idéutvikling om moglege<br />
bidrag vart s<strong>et</strong>t i gang. Fleire av idéane<br />
vart iverks<strong>et</strong>t innan både mekanisk produksjon,<br />
vedlikehald, instrumentering,<br />
styringssystem, datahandsaming og kontrollsystem.<br />
D<strong>et</strong> aller første produkt<strong>et</strong><br />
som var ei direkte følgje av den oljerelaterte<br />
satsinga, var lisensproduksjon av<br />
brønnhovud for <strong>no</strong>rd-amerikanske Cameron<br />
Iron Works frå 1974.<br />
Seismikk<br />
I 1972 starta Kongsberg Våpenfabrikk<br />
og D<strong>et</strong> Norske Veritas seismikkselskap<strong>et</strong><br />
Geophysical Company of Norway<br />
(Geco). D<strong>et</strong> var eit før<strong>et</strong>ak for å gjera<br />
sikrare funn av olje og gass, ved bruk av<br />
lydbølger som blir sende ned i bakken og<br />
som signaliserer attende overgangar<br />
mellom ulike bergartar. Innsamla data<br />
vart handsama i kraftige datamaskinar.<br />
To år seinare vart d<strong>et</strong> saman med Statoil<br />
<strong>et</strong>ablert eit selskap kalla Statex.<br />
D<strong>et</strong>te skulle arbeida med seismisk bearbeiding<br />
overfor oljeselskapa og styresmaktene.<br />
Statex oppr<strong>et</strong>ta også eit laboratorium<br />
ved Rogaland distriktshøgskole,<br />
der oljeselskapa fekk analysert og lagra<br />
borekjernar og prøvar av olje og gass.<br />
29<br />
Tema: Oljeland<strong>et</strong><br />
Lokalhistorisk magasin 4/12
Change language