et minefelt - Lokalhistorie.no
et minefelt - Lokalhistorie.no
et minefelt - Lokalhistorie.no
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
30<br />
Lokalhistorisk magasin 4/12<br />
Tema: Oljeland<strong>et</strong><br />
Geco og Statex vart fusjonert. Statoil som oljeselskap og medeigar<br />
var politisk omstridt og selde seg ut. I byrjinga av 1980åra<br />
var totalleverandøren av seismiske oppgåver leiande på<br />
verdsmarknaden, og Kongsberg Våpenfabrikk selde seg ut.<br />
Albatross<br />
Eit anna tidleg utviklingsområde andsynes verksemda på <strong>no</strong>rsk<br />
sokkel, galdt dynamisk posisjonering for sjøgåande farty. D<strong>et</strong>te<br />
system<strong>et</strong> gjekk ut på at vinden vart målt, målingane vart brukt<br />
i matematiske modellar og ein datamaskin rekna ut korleis den<br />
skulle styra propellane til farty<strong>et</strong> for best mogleg balanse og<br />
stabilit<strong>et</strong> i sjøen. I samarbeid med Simrad vart d<strong>et</strong> utvikla<br />
lydbøyer (akustisk transponder), som vart plassert på havbotnen<br />
slik at datamaskina fekk nøyaktige referansar å styra <strong>et</strong>ter.<br />
Produkt<strong>et</strong> gjorde sjøgåande farty uavhengig av land, og fekk<br />
namn<strong>et</strong> Albatross <strong>et</strong>ter fuglen som ikkje treng å landa for anna<br />
enn å hekka. I løp<strong>et</strong> av 1970-åra vart bedrifta i skogen leiande<br />
på verdsmarknaden for dynamiske posisjoneringssystem for<br />
båtar og riggar.<br />
Gassturbinar til havs og sørvis på kysten<br />
Eit anna produkt som vart laga på Kongsberg og skipa ut til<br />
Nordsjøen, var gassturbinar. Desse produserte straum på plattformar.<br />
Kongsbergturbinen vart utvikla i 1960-åra, og frå<br />
tidleg på 1970-tal<strong>et</strong> leverte Våpenfabrikken turbinar til<br />
installasjonar til havs både i Nordsjøen, Den persiske golf og<br />
Indonesia.<br />
Innlandsbedrifta <strong>et</strong>ablerte seg også på kystnære plassar. På<br />
Ågotnes på Sotra bygde Kongsberg Våpenfabrikk opp verk-<br />
Kongsbergturbinen vart utvikla i 1960-åra, og frå tidleg på 1970-tal<strong>et</strong><br />
har Kongsberg Våpenfabrikk kunna levere slike turbinar til offshoreindustrien<br />
både i Nordsjøen, Den persiske golf og Indonesia. Foto:<br />
Ukjent. Eier: Norsk Oljemuseum.<br />
stad- og driftssørvisverksemd for vedlikehald av produksjonsinstallasjonar,<br />
og for sørvis med overhaling og testkøyring av<br />
gassturbinar. D<strong>et</strong> vart også bygd opp avdelingar for sørvis på<br />
ventilar og andre instrument for industrien til havs.<br />
På djupt vatn<br />
Olje- og gassutvinninga i Nordsjøen baud på nye utfordringar<br />
mellom anna på grunn av store djup. Aker og Kværner bygde<br />
flytande oljeplattformer. Våpenfabrikken såg d<strong>et</strong> aktuelt å<br />
forsøka å trekka produksjonen av olje og gass frå havoverflata<br />
og ned på havbotn, ved å utvikla produksjonssystem for bruk<br />
under vatn.<br />
Undervasstek<strong>no</strong>logi hadde vorte nytta i USA i fleire år, men<br />
i liten skala. På 1970-tal<strong>et</strong> vart problemstillinga på nytt<br />
aktualisert på grunn av nye funn på stadig djupare vatn. Seinare<br />
kom også krav om rimelegare måtar å utvinna olje og gass på.<br />
Behov<strong>et</strong> for kontrollsystem og plassering av ventilar og<br />
registreringsutstyr på brønnhovud auka. Alt i 1971 installerte<br />
Philips P<strong>et</strong>roleum dei fire første undervassbrønnane i<br />
Nordsjøen, men d<strong>et</strong> var først i 1980-åra at utbyggjinga eigentleg<br />
kom i gang. Vanskelege botntilhøve og store djup i Nordsjøen<br />
gjorde at oljeselskapa <strong>et</strong>ter kvart såg større nytte i utvikling og<br />
bruk av undervass produksjonstek<strong>no</strong>logi. Investeringane til<br />
forsking og utvikling på d<strong>et</strong>te områd<strong>et</strong> skaut difor fart i løp<strong>et</strong> av<br />
1980-åra. I midten av tiår<strong>et</strong> stod undervassbrønnane likevel<br />
berre for ein halv prosent av verdsproduksjonen.<br />
Oljedivisjonen<br />
Kongsberg Våpenfabrikk forsøkte å få innblikk i Cameron sin<br />
produksjon av undervasstek<strong>no</strong>logi. Men i første omgang måtte<br />
dei nøya seg med produksjon av brønnhovud for same firma.<br />
Med konkr<strong>et</strong> produksjonsoppgåve og fleire planar i lomma,<br />
vart Oljedivisjonen <strong>et</strong>ablert frå nyttår 1975.<br />
Oljedivisjonen utvikla og konstruerte produkt og hadde<br />
kontakt med oljeindustrien. Den hadde systemansvar, medan<br />
Forsvarsdivisjonen framstilte delane. D<strong>et</strong>te er vidareført opp til<br />
i dag, der sivilingeniørar utviklar design og konstruksjonar<br />
medan all materiell produksjon er «outsourca». Montering og<br />
testing føregår derimot i eigne verkstader.<br />
Våpenfabrikkens strategi var å medverka til oppbyggjing av<br />
ny varig <strong>no</strong>rsk industri som innebar auka komp<strong>et</strong>anse. Oljedivisjonen<br />
kom tidleg inn på områd<strong>et</strong> for undervassystem med<br />
studiar, forprosjekt og generell engineering for ulike oljeselskap,<br />
men planen om å levera undervassystem frå 1976 vart for<br />
optimistisk. Marknaden var ikkje klar for dei nye tek<strong>no</strong>logiske<br />
løysingane. I siste halvdel av 1970-tal<strong>et</strong> vart dessutan utbyggjinga<br />
i Nordsjøen forsinka. I tillegg auka den utanlandske<br />
konkurransen.<br />
Utviklingsarbeid<strong>et</strong> vart likevel vidareført med studiar knytt<br />
til ulike typar undervassinstallasjonar. D<strong>et</strong>te i samarbeid med<br />
til dømes Statoil, Trosviggruppen, Akergruppen, Norwegian<br />
Contractors, og med Cameron. Såleis vart kunnskap skaffa og<br />
komp<strong>et</strong>ansegrunnlag lagt.
Change language