tc ankara üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü arkeoloji

tüccar, haberci ya da gemi kaptanı, saray için belirli bir istikamete doğru yol alırken
kişisel ticaretini yapmış olabilir. Ya da serbest tüccarların kendi ticarî aktiviteleri
dahilinde yabancı yöneticilere hediyeler getirmiş olmaları olasılık dahilindedir.
Ticaret modellerinin sonuncusu olan hediye değişimi, bazı yazılı belgeler ve
buluntulardan anlaşıldığı kadarıyla krallar/yöneticiler arasında gerçekleştiriliyordu.
Bu hediye değişimi çoğu zaman "prestij malı" olarak nitelendirilen, değerli
madenlerden yapılmış ya da egzotik bir materyal olması nedeniyle değer kazanan
eşyalardan oluşmaktadır. Değerli eşyaların yanı sıra yine elit tabaka tarafından
kullanılan kokulu yağlar ve şarap gibi organik materyaller ile içki kapları da hediye
değişim mekanizmasının birer parçasıydı. Adı bilinmeyen bir Ahhiyawa kralının
olasılıkla Hitit kralı III. Hattuşili'ye Mısır'dan gelen gümüş ve altından bibruları
göndermesi (KBo II, 11–12) buna güzel bir örnek oluşturmaktadır 121 . Bu tipte
ticarete örnek olarak Amarna arşivlerinde çok sayıda tablet bulunmuştur. Bu
arşivlerden gelen bir belgede ( EA 31: 35–36) tatlı ya da kokulu yağ içeren dört adet
büyük, altı adet küçük taş kabın III. Amenophis tarafından Arzawa Kralı
Tarhundaradu'ya gönderildiği yazmaktadır 122 . Kaş yakınlarında bulunan Ulu Burun
batığının kargosu da, içerdiği değerli ve egzotik buluntular ile bu tipte bir ticarete
somut bir örnek teşkil etmektedir.
121
Cline 1994: 124; Jasink 2005: 61. Başka örnekler için Bkz. Sherratt-Sherratt 1998: 551-586;
Rehak-Younger 2001: 429-430.
122
Knapp 1991: 30-31; Moran 1992: 102, d.n. 9. Arzawa Krallığı'nın Batı Anadolu'da yeraldığı göz
önünde bulundurulduğunda, bölgenin sözkonusu ticaret ağı içinde oynadığı aktif rol daha iyi
anlaşılmaktadır.
39