Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Çocuk yaşatma, beslenme ve sağlık<br />
Son güncellenme tarihi: 5 Nisan 2010<br />
Çocukların yaşam ve sağlık hakkı: BM Çocuk Haklarına dair Sözleşme, tüm çocuklar<br />
açısından, sağlık konularına büyük önem vermektedir. Sözleşme’nin 6’ıncı maddesi tüm<br />
<strong>çocukların</strong> yaşama hakkı olduğunu belirtmektedir. Hükümetler, <strong>çocukların</strong> yaşama ve<br />
mümkün olan en ileri düzeyde gelişme hakkını güvence altına almak <strong>durumu</strong>ndadır. 24’üncü<br />
madde her çocuğun ulaşılabilir en yüksek yaşam standardına ulaşma hakkını öngörmektedir.<br />
Sözleşme, bebek ve çocuk ölüm hızlarını azaltma, tüm annelere doğum öncesi ve sonrası<br />
bakım hizmetleri ulaştırma, önleyici sağlık hizmetleri sunma ve sağlık, beslenme ve çevre<br />
sağlığı gibi konularda bilgiye erişim ve kazaların önlenmesi gibi konulardaki ihtiyaçlara özel<br />
olarak değinmektedir.<br />
Doğum kaydı, kaydettirmeme ve geç kayıt<br />
2008 yılında beş yaşından küçük <strong>çocukların</strong> yüzde 6’sı nüfusa kaydettirilmemişti. 2003 yılında ise bu oran yüzde<br />
16 idi 44 . Bununla birlikte nüfusa kaydedilmemiş beş yaşından küçük <strong>çocukların</strong> yüzdesi kırsal alanlarda yüzde 8,<br />
doğu illerinde yüzde 11 ve anneleri ilkokulu bitirmemiş çocuklar arasında da yüzde 14 gibi yüksek<br />
düzeylerdedir. Bu <strong>çocukların</strong> bir bölümü nüfusa hiç kaydettirilmeyebilir, diğerlerinin nüfus kaydı ise ilkokula<br />
başlarken, askere giderken veya evlenirken yaptırılabilir. Nüfus kaydının olmaması çocuğu ve ana babasını<br />
sağlık hizmetlerinin ve sosyal yardımların dışında bırakmaktadır. Nüfus kaydı olmayan bir çocuğun herhangi bir<br />
okul belgesi alması mümkün değildir. Geç kayıt, yaşın da yanlış yazılmasına yol açabilmekte, bu da okulda<br />
akranları olmayanlarla aynı sınıfta okuma veya askere alınmada yaşın gözetilmemesi gibi durumlara neden<br />
olabilmektedir. Nüfus kaydına ilişkin sorunlar aynı zamanda çocuk işçiliği ve erken evlenme gibi sorunlara da<br />
katkıda bulunmakta, ayrıca her tür izleme ve istatistik çalışmayı engellemektedir. Çocukların nüfusa<br />
kaydettirilmemesinin veya geç kaydettirilmesinin nedenleri arasında, kırsal ve gezici kesimlerin nüfus<br />
idarelerine ulaşma güçlüklerinden, bu konudaki bürokratik işlemlerden haberdar olunmamasından veya bunlara<br />
güvenilmemesinden söz edilmektedir. Ayrıca, <strong>çocukların</strong> ana babaları tarafından terk edildikleri, ana babanın<br />
evli olmadıkları veya evlilik yaşına gelmeden evlenmiş olmaları gibi durumlar da kayıt işlemini<br />
engelleyebilmektedir. Suça karışan veya kendilerinin de nüfus kayıtları olmayan ana babalara sahip çocuklar da<br />
nüfusa kaydedilmeyebilmektedir. 2006 yılında kabul edilen nüfus kayıt hizmetleriyle ilgili yeni bir yasa kayıt<br />
sürecindeki rol ve sorumlulukları bir düzene bağlamıştır. 2008 araştırma verileri, kentleşme ve eğitim düzeyinin<br />
yükselmesiyle birlikte bu önlemlerin kayıt ettirmeme ve geç kayıt durumlarını azalttığını göstermektedir. Bebek<br />
bekleyen kadınlara ulaşmaktan nüfus kayıt dairelerinin çalışma biçimlerine kadar bir dizi alanda alınabilecek<br />
yeni önlemlerle daha ileri düzeyde izleme, sorunun bütünüyle ortadan kaldırılmasını sağlayabilir.<br />
Bebek ve çocuk ölümleri: Yaşamlarını yitiren bebek ve küçük çocuk sayısı beş yılda bir<br />
yapılan Demografi ve Sağlık Araştırmalarına göre (DHS) 45 son yıllarda önemli ölçüde<br />
azalmıştır. Bebek ölüm hızı (yaşamın ilk yılında meydana gelen ölümler) 2003 yılında 1000<br />
canlı doğumda 29 iken 2008 yılında 17’ye düşmüştür. Bu arada beş yaşından küçükler ölüm<br />
hızı da 1000 canlı doğumda 37’den 24’e inmiştir. Bebek ve çocuk ölüm hızlarındaki bu<br />
keskin düşüşe karşın ölümler Avrupa standartlarına göre hala çok yüksektir. Türkiye kişi<br />
başına gelir düzeyi açısından dünyada 54’üncü sırayı alırken, beş yaş altı çocuk ölümlerinde<br />
100’üncü sıradadır (Gelişmiş ülkelerde 1000 canlı doğumda olmak üzere bebek ölüm hızı<br />
ortalaması 5, beş yaşından küçükler ölüm hızı ortalaması ise 6’dır). 46 Daha önceki<br />
azalmalarda da olduğu gibi bebek ve çocuk ölümlerindeki bu azalma, kısmen, yükselen gelir,<br />
annelerin daha iyi eğitim almaları, doğurganlıktaki azalma ve kentleşme gibi sosyoekonomik<br />
değişimler sonucu gerçekleşmiştir. Azalmada aynı zamanda sağlık hizmetlerindeki<br />
44 Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü, Türkiye Demografi ve Sağlık Araştırması 2008<br />
45 Buradaki ve sonraki paragraflardaki veriler, aksi belirtilmediği sürece, Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri<br />
Enstitüsü, Türkiye Demografi ve Sağlık Araştırması 2008’den alınmıştır.<br />
46 UNICEF: Dünya Çocuklarının Durumu, 2010
Change language