Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
değişiklikler yapılan yasal düzenlemeler bu bakımdan tutarsızlık taşımaktadır. 2002 yılından<br />
itibaren yürürlüğe giren ve en son değiştirilen yasalardan biri olan Türk Medeni Kanunu<br />
oldukça ileridir. Bu kanun kritik çeşitli konuları ele almaktadır: evlilik; ana baba<br />
sorumlulukları; görevler ve haklar; çocuklara ad verilmesi; evlat edinme ve vasilik. Kanun<br />
çocuk gelişiminde devlete ve ana babalara beraberce görevler vermektedir. Ayrıca, ana<br />
babaların velayet görevlerini yaparken, olgunluk düzeylerine göre <strong>çocukların</strong>a kendi<br />
yaşamlarını yönetme hakkı tanımalarını öngörmektedir. Gerek bu hükümler gerekse<br />
kanundaki diğer maddeler BM Çocuk Haklarına dair Sözleşme’ye yakın düşmektedir. Nüfus<br />
Hizmetleri Yasası ana babaları <strong>çocukların</strong>ı nüfusa kaydettirmekle yükümlü kılmakta, bu<br />
yükümlülüklerini yerine getirmemeleri halinde de devleti göreve çağırmaktadır. Yurttaşlık<br />
Kanunu da kapsayıcı olup Türkiye’de dünyaya gelen ancak ana babalarından yurttaşlık<br />
kazanamayan çocuklara TC yurttaşlığı tanımaktadır. Bazı diğer açılardan ise Türkiye’deki<br />
yasal düzenlemeler çocuklar açısından pek de olumlu sayılamaz. Anayasa’da olduğu gibi bu<br />
metinlerde de çocuğun ifade ve din özgürlüğünden söz edilmemektedir. Dernekler Yasası<br />
<strong>çocukların</strong> dernek kurma ve derneklere üye olma hakkını aşırı ölçüde kısıtlamaktadır. Medeni<br />
Kanun, Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu ve Tıp Meslekleri Uygulamalarına Dair Yasa<br />
gibi ilgili yasalarda da çocuğun özel yaşamının gizliliği ve çocuğun bilişsel kapasitesi<br />
doğrultusunda kendini ilgilendiren önemli kararlara katılma hakkı gözetilmemektedir. Hukuk<br />
Muhakemeleri Usul Kanunu yargıca 16 yaşından küçükse çocuk yerine annesini veya<br />
babasını dinleme hakkını tanımaktadır. Çocuklar, ana babalarının onayı olmadan mahkemeye<br />
başvuramamaktadır. Fiziksel ceza veya evliliklerde başlık parası gibi zararlı uygulamalar<br />
açıkça yasaklanmamıştır. Kamu kurumlarının eğitim, sağlık, sosyal güvenlik, boş zaman ve<br />
bilgilendirme gibi alanlarda ailelere ve çocuklara verecekleri hizmetlerle ilgili görevlerini<br />
belirleyen yasalar ise fırsat eşitliğine veya evrenselliğe yeterli ağırlığı tanımamaktadır. Bütçe<br />
yasaları ve ilgili düzenlemeler de çocuklar için kullanılacak kaynaklarla ilgili kurallar<br />
getirmemektedir.<br />
Çocuk Koruma Yasası: Ailenin korunması ve <strong>çocukların</strong> korunmasıyla ilgili özel yasalar<br />
bulunmaktadır. Kimi eksikliklerine karşın, 2005 yılında kabul edilen Çocuk Koruma Yasası,<br />
Çocuk Haklarına dair Sözleşme’de yer alan hakların çoğunu içerdiğinden çocuklar açısından<br />
muhtemelen Türkiye’deki en ileri yasadır. Bu yasa, çocuk adaleti usullerini detaylandırıp<br />
geliştirmekte; korunmaya muhtaç <strong>çocukların</strong> evlat edinilmesi ve kendilerine danışmanlık,<br />
sağlık, eğitim ve barınma hizmetleri verilmesi konusunda düzenlemeler getirmekte; ilgili<br />
hükümet birimlerinin, sosyal çalışmacıların ve denetleme görevlilerinin bu alanlardaki rol ve<br />
görevlerini belirlemektedir. Gerek bu yasa gerekse çocuk adaleti sistemi aşağıda daha ayrıntılı<br />
ele alınmaktadır.<br />
Yaş sınırları: İstihdam, evlilik ve cezai işlemler gibi alanlarda çeşitli yasal yaş sınırları<br />
getirilmiştir. Medeni Kanun, Çocuk Koruma Kanunu ve Türk Ceza Kanunu, BM Çocuk<br />
Haklarına dair Sözleşme’nin tavsiyesi doğrultusunda 18 yaşına kadar olan tüm erkek ve<br />
kızları çocuk kabul etmektedir. Oy kullanma yaşı 18’dir. Ancak, normal evlilik yaşı 17,<br />
mahkeme kararıyla evlilik yaşı 16, cinsel ilişkiye rıza gösterme yaşı ise 15’tir ve bu sınırlar<br />
gerekli korumanın sağlanması açısından yetersiz kalabilmektedir. Türkiye’de politikaları<br />
belirleyenler ve toplum katı yaş sınırlarından yana gibi görünse de, 15-17 yaşlarındakilerin<br />
çocuk sayılıp sayılmayacakları konusunda bir kararsızlık vardır. İş yasası ve adalet sistemi 15<br />
yaşına kadar olanla 15 yaşından yukarı olan arasında ayrım gözetmekte, ilkine ikincisine göre<br />
daha fazla koruma sağlamaktadır. Asgari ceza ehliyeti yaşı 12’dir. Uluslararası Çocuk<br />
Kaçırmanın Hukuki Yönleri ve Kasamı Yasası ve Ceza Kanunu yalnızca 16 yaşından küçük<br />
çocuklarla ilgili kaçırma olaylarını cezalandırmaktadır. Ayrıca, 16 yaşından küçükler için<br />
asgari ücret belirlenmesi de söz konusudur.
Change language