dįvānu lu at 't-türk'te geçen 'oğuzca' - Ankara Üniversitesi Açık Erişim ...
dįvānu lu at 't-türk'te geçen 'oğuzca' - Ankara Üniversitesi Açık Erişim ...
dįvānu lu at 't-türk'te geçen 'oğuzca' - Ankara Üniversitesi Açık Erişim ...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Kâşgarlı hakkındaki araştırmalarda Türkistanlı Fıtr<strong>at</strong>’ın, Cemal Velidoğ<strong>lu</strong>’nun da<br />
hizmetleri bu<strong>lu</strong>nmaktadır. 6 Ayrıca Dįvān Özbekçe’ye de çevrilmiştir. Salih<br />
Muttalibov dört cilt halinde “Türkî sözler divanı” diye Taşkent 1960 ve 1967 yılları<br />
arasında çalışmasını yayınlamıştır. Yeni Uygurca’ya çeviri Türkî Diller Divanı’nın<br />
Urumçi-1981’de yayımlamıştır.<br />
Türkiye bilginleri tarafından da ele alınan Dįvān, geniş bir araştırmaya yol açmış,<br />
çeşitli konular hakkında birbirini tamamlayan çalışmalar yayımlanmıştır. Bunun<br />
dışında merhum Kilisli Rif<strong>at</strong>, Köprülü Fu<strong>at</strong>, Necip Asım, Avram Galanti, Elöve,<br />
Abdullah B<strong>at</strong>tal olmak üzere ve ayrıca geniş bir suretle A. Caferoğ<strong>lu</strong>, Şakir<br />
Ülkütaşır, Zeki Velidi Togan, Besim Atalay ve diğer araştırıcılar tarafından, Dįvān<br />
üzerinde çok yönlü çalışmalar yapılmıştır.<br />
DĮvān tercümesi üzerine ilk çalışmayı Kilisli Rif<strong>at</strong> Bilge yapmıştır. Üç cilt hâlinde<br />
eserin I. ve II. ciltleri İstanbul 1924, III.cilt 1917’de yayımlanmıştır. Eserin tıpkı<br />
basımı ilk defa TDK tarafından 1941’de yapılmıştır. Başka bir tıpkı basım da daha<br />
sonra Kültür Bakanlığı tarafından 1990’da yapılmıştır.<br />
Eser üzerinde esaslı olarak Besim Atalay çalışmıştır. I. II. III. ciltler tercüme<br />
ciltleri, IV. cilt de dizin cildidir. Bu ciltler 1939-1943 yılları arasında çıkmıştır.<br />
Dįvān’ın Amerika’da Robert Dankoff ve J. Kelly tarafından İngilizce’ye tercüme<br />
edilerek yapılan üç ciltlik neşri (1982-1985) de önemlidir. 7<br />
1.1 Eserin İçeriği ve Önemi<br />
Divānu Luġ<strong>at</strong>i’t-Türk, Arap sözlükçülüğünün İskenderiye ekolüne göre<br />
yazılmıştır. Türkçeden Arapçaya bir sözlük niteliğinde olan eserde madde başı<br />
Türkçe kelimelere Arapça karşılıklar verilmiş, kelimeler çoğu zaman cümle içinde<br />
örneklendirilmiş, h<strong>at</strong>ta birçok sav, beyit ve <strong>at</strong>asözüyle de anlamlar pekiştirilmiştir.<br />
Bunun dışında DĮvān’da madde başları altında dil ile ilgili önemli kurallar söylenmiş<br />
ses değişimleri, gramer halleri, diyelekt ayırmaları açık olarak gösterilmiştir.<br />
6 Ahmet Caferoğ<strong>lu</strong>, Kâşgarlı Mahmut, MEB, İstanbul 2004, s. 14.<br />
7 Dankoff, Robert, James Kelly, Mahmūd Al-Kāşgari, Compendium of Turkic Dialect (Divan Lūg<strong>at</strong><br />
<strong>at</strong>-Türk), C.1-3, Harvard University Printing office, 1982-1985.<br />
6
Change language