dįvānu lu at 't-türk'te geçen 'oğuzca' - Ankara Üniversitesi Açık Erişim ...

*borsuķ > borsmuķ “porsuk” (DLT III. 417).
3.1.6 Göçüşme
Kelime içinde çift ünsüzlerin veya komşu seslerin söyleyişte kolaylık yaratma
amacıyla bazı durumlarda yer değiştirmesine göçüşme (metatez) denir. 29
DLT’te ‘Oğuzca’ kayıtlı kelimelerde görülen göçüşme olayı şunlardır:
*örgüç > örçük “örülmüş saç” (DLT I. 103).
*eçkü > käçi “keçi” (DLT III. 219).
3.1.7 Hece kaynaşması ve hece kaybı
DLT’te hece kaynaşması ‘Oğuzca’ kayıtlı birkaç kelimede görülmektedir:
*uwutlandı > utandı ‘utandı’ (DLT I. 291). Kâşgarlı Mahmud DĮvān’da madde
başı olarak geçen uwutlan- fiilinde, Oğuzların bu kelimeye utandı dediklerini ve
kelimeden birkaç harfi birden attıklarını söylemiştir. (DLT I. 291).
DLT’te hece yutumu için verebileceğimiz Oğuzca kayıtlı örnekler ise şunlardır:
men tururmen yerine men turan, men barırmen yerine men baran şekillerini gösteren
Kâşgarlı “Oğuzlar muzari siygasında ikinci r harfini atıp kelimenin kökünde olan /r/
harfini bırakarak men baran, men turan derler ki ‘ben varırım, ben kalkarım’
demektir. Burada iki /r/ harfi vardır. Birisi aslî diğeri muzarî belgesidir. Kurala
uygun olan budur. Oğuzların tuttuğu yol kural yolu değilse de kolaylık yoludur.”
açıklamasını yapmıştır. (DLT I. 64, 65) 30 .
DLT’te ‘Oğuzca’ kayıtla geçen diğer hece yutumlu şekiller aşağıda verilmiştir:
*ķoruġjın > ķuşun ‘kurşun’ (DLT I. 512).
*ķoçŋar > ķoç ‘koç’ (DLT I. 321).
taķuķ< *taķıġu “horoz” (DLT II. 286; III. 114).
29 A. Melek Özyetgin, Ebū Hayyān -Kitâbu’ l-İdrâk li Lisāni’I-Etrāk- Fiil: Tarihî Karşılaştırmalı
Bir Gramer ve Sözlük Denemesi, Köksav, Ank. 2001, s. 112.
30 Zeynep Korkmaz, “Kâşgarlı Mahmud ve Oğuz Türkçesi” Türk Dili Üzerine Araştırmalar, C. I.
TDK. Ankara 1995, s. 246-247.
28