dįvānu lu at 't-türk'te geçen 'oğuzca' - Ankara Üniversitesi Açık Erişim ...

13. yüzyıldan itibaren Anadolu Türk yazı dili oldukça bağımsız bir şekilde ve
tipik Oğuzca özellikler gelişmiştir.
Karışık dilli eserler denildiği zaman, Karahanlı, Kıpçak ve Oğuz grubu
özelliklerini bir arada bulunduran eserler anlaşılır. Bu özellikleri bulunduran az
sayıda eser günümüze kadar gelebilmiştir. Bunlardan bazıları; Behcetü’l-hadaik,
Kıssa-i Yusuf, Feraiz Kitabı, Kuduri Tercümesi, Mevlana ve oğlu Sultan Veled’in
Türkçe beyit ve manzumeleri, Hoca Dehhani ve Ahmed Fakih’in eserleri, Şeyyad
Hamza’nın Yusuf u Zeliha’sı ve Yunus Emre’nin şiirleri Anadolu’da ortaya çıkan
Oğuz yazı dilinin ilk eserleri olarak kabul edilirler.
11. yüzyıldan itibaren Anadolu Türkleşirken Selçuklular, devlet idaresinde Farsça,
din ve bilimde Arapçayı kullanıyorlardı. Halk tarafından kullanılan Türkçe “kaba”
bir konuşma dili olarak görülüyordu.
Anadolu Türkçesi şiir geleneğine bir kültür dili olarak Türkçe 14. yüzyılda
Selçuklular dağılmasından sonra gelişme fırsatı bulmuştur. Beyliklerin kurulmasıyla
beraber tek dil kullanılmaya başlanmıştır. Bu dönemde kullanılan dil, Oğuzca
ağızların bir karışımı bir dil olmuştur. Daha çok Oğuz boylarının ağızlarının bir
karışımı olarak görülür ve doğu Türkçesi özelliklerine de rastlanır. Bu dönem
şairlerinde kuralsız bir imla görülür. Aynı kelimenin farklı yazılışlarına rastlamak
mümkündür. Bu dönemdeki karışık dilli eserler, Türkçe varyantlarının, Türkçe
ögelerin çokluğuna rağmen bir yüzyıl sonra alt standart olarak görülmüş ve daha
sonra “eğitimlilerin” diline yeniden aktarılmıştır.
Güneybatıda oluşan Oğuz dili esaslı yeni yazı dil de süreç içinde dallanmaya
uğramış; 14. -15. yüzyıllardan itibaren yeniden Türkmence ve Azerice yazı dili
olarak görülmeye başlamıştır.
Bugün, Oğuzcanın batı kolunu Gagauzca, Türkiye Türkçesi ve Azerice, doğu
kolunu ise Horasan Türkçesi, Türkmence ve Güney Harezm Oğuzcası
oluşturmaktadır.
14