Erte da`wir qaraqalpaq a`debiyati
Erte da`wir qaraqalpaq a`debiyati
Erte da`wir qaraqalpaq a`debiyati
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
so`zlerdin` o`zi de bu`gingi so`zligimizden hesh qanday parqi joq. Misali: azamat, ayaz, ayran.<br />
Aqsha, aqimaq, aqsaq, ayna, at, ayan, ataw, ashiw, ayil, ayim ha`m tag`i basqa so`zler.<br />
Bunin` menen «Kodeks kumanikus»tin` tap bu`gingi so`zimizden hesh qanday parqi joq dep<br />
qarawg`a bolmaydi. So`zlikte ko`rsetilgenindey-aq: Du`ysembi-tushanbe, siysembi-seshanbe,<br />
sa`rshembi-chaarshambe, miyshembi-payshanbe, juma-ayna, shembi-sabat ku`ni, ekshembi-<br />
yekshambe bolip jazilg`an.<br />
«Aqsham» so`zi aqsham bolip jazilg`ani menen kesh so`zi «kepe», «tan` atqanda» degen so`z<br />
«tan` sarg`ayg`anda», «bu`rsi ku`ni» degen «birisi ku`n» dep jazilg`an.<br />
Qalay bolg`anda da «Kodeks kumanikus»tin` tili <strong>qaraqalpaq</strong> tiline ju`da` jaqin. Al, so`zliktin`<br />
ati ma`selesine kelsek, kitaptin` ati latin tili tiykarinda berilip, «Kodeks» so`zlik degen mag`anani<br />
an`latip, «kumanikus» (kumanlar) «qipshaqlar» degen pikirdi an`latadi. Sonin` ushin da bul<br />
kitaptin` ati «Qipshaq tilinin` so`zligi» degen sheshimge kelemiz.<br />
XIII a`sirde a`debiyat penen birge til ilimi de ken` rawajlang`an edi. Bul kitap negizinen til<br />
ilimine bag`ishlang`ani menen onda a`debiy estelik og`ada ko`p. Sonliqtanda ol til ha`m a`debiyat<br />
ilimi ushin ten`dey xizmet atqaradi.<br />
10-tema: Xorezmiy (XIV a`sir) «Muhabbatnama» da`stani (2 saat)<br />
JOBASI:<br />
1. «Muhabbatnama» shig`armasinin` do`retiliwi, nusqalari<br />
2. Da`stannin` da`slepki izertlewshileri<br />
3. Da`stannin` tiykarg`i ideyaliq bag`dari<br />
4. . Da`stannin` arab-parsi tillerinde jazilg`an ba`yitleri<br />
5. Da`stannin` syujeti, lirikaliq qaharmani haqqinda<br />
Tayanish so`zleri<br />
«Muhabbatnama» ashiqliq da`stan, da`stannin` Altin Orda hu`kimdarlarinin` birine arnaliwi,<br />
go`zzalliq, batirliq h.t.b. sa`wleleniwi<br />
10.1.«Muhabbatnama» shig`armasinin` do`retiliwi, nusqalari<br />
Altin Orda <strong>da`wir</strong>inin` en` ko`zge ko`ringen so`z sheberlerinin` biri Xorezmiy XIV a`sirdin`<br />
orta gezlerinde jasag`an bolip, onin` bizge «Muhabbatnama» da`stani miyras bolip qalg`an.<br />
Shayirdin` qay jerde tuwilg`ani bizge ma`lim emes. Onin` o`z atin Xorezmiy dep atawina<br />
qarag`anda Xorezmlik boliwi kerek. Biraq ta onin` jazg`an shig`armalarina qarag`anda o`zinin`<br />
- 48 -
Change language