Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Kapsamında Pozitif Yükümlülükler

NO. 7: POZITIF YÜKÜMLÜLÜKLER
gerçek ve yakın görülmemiştir. Bu nedenle 2. maddenin ihlali
edildiği sonucuna varılmamıştır. Mahkeme Denizci - Kıbrıs 99 gibi
bir başka davada polis haberdar edilmediğinden ve davanın
koşullarında resmi makamların bunda haberdar olamayacağını
kabul edildiğinden aynı sonuca varmıştır.
Mahkeme bunların aksine, Türkiye’den bir dizi davada 100 devleti
sorumlu tutmuştur. Fakat buradaki koşullar oldukça olağandışıdır.
Tüm davalarda kişiler kimlikleri tespit edilemeyen kişiler tarafından
söz konusu zamanda güvenlik güçlerinin göz yumması ile
bu partiye üye olduklarından şüphelenilen kişileri öldüren, PKK
karşıtı bir kontrgerilla gücünün faal olduğu özellikle sorunlu bir
bölge olan Türkiye’nin güney doğusunda öldürülmüşlerdir. Kesin
failler bilinmese dahi bu uygulamalar herkesçe bilinen gerçeklerdir.
Mahkeme bu nedenle sadece bir taraftan PKK aktivisti veya
sempatizanı olduğu düşünülen kişiler için söz konusu olan tehlikenin
gerçek ve yakın olduğu, diğer taraftan da resmi makamların
bu tehlikeden haberdar olmaları gerektiği sonucuna varmıştır.
Ulusal makamlardan herhangi bir cevap gelmemiştir. Söz konusu
bölgedeki insanları korumak için sadece pozitif adımlar atılmakla
kalmamış, ayrıca savcılıkların bu tür olaylar ile ilgili şikayetleri
soruşturmaması da yaygın bir uygulama halini almıştır.
99. 23 Temmuz 2001 tarihli karar.
100. Kaya, 19 Şubat 1998; Ergi, 28 Temmuz 1998; Yaşa, 2 Eylül 1998; Çakıcı, 8 Temmuz
1999; Kılıç, 28 Mart 2000; Mahmut Kaya, 28 Mart 2000; Akkoç, 10 Ekim 2000.
İntiharın önlenmesi
Sözleşme’nin 1. paragrafı, 2. maddesinin ilk cümlesinin intiharlar
için de uygulanabilir olup olmadığı sorusu da gündeme gelmiştir.
Gördüğümüz gibi Mahkeme prensip olarak bu hükmün bir kişinin
kendi hayatına son verme hakkının tanınması anlamına gelmediğine
hükmetmiştir. 101 Fakat aynı zamanda şu anki içtihatlara
göre bu durum devlete toplumdaki tüm intiharları önleme gibi
genel bir yükümlülük getirdiği şeklinde yorumlanamaz. 102 Bu
sorun sadece söz konusu kişinin resmi makamların gözetiminde
veya bakımda olduğu durumlarda farklı bir şekilde gündeme gelecektir.
Bu durum tutuklu veya gözaltında olan kişiler için geçerlidir.
103 Bu durum ayrıca yakın zamandaki bir davadan bu yana,
askerlik hizmetini yapan kişiler için de geçerlidir. 104 Tüm bu
durumlarda, bireyler devlet tarafından kendilerini hassas hale
getirmesi ya da hassas olma durumlarını artırması olası bir
duruma sokulmuşlardır. Bu koşullarda 2. maddenin özel bir ihtiyatlı
olma görevi yüklediği şeklinde kabul edilebilir.
Gözaltındaki kişiler ile ilgili olarak Mahkeme bugüne kadar 2.
maddenin ihlal edilmediğine hükmetmiş; Mahkeme ya kişinin
kendi hayatına kast edeceği tehlikesini bilen resmi makamların
gereken tüm makul tedbirleri (özellikle izleme tedbirlerini) aldıklarını
105 ya da resmi makamların böylesi bir sonucu öngörmeleri-
101. Pretty, yukarıda değinilen, s. 22.
102. Özel hayata müdahale bağlamında intiharın önlenmesinin analizi için bkz. aynı
karar, §§68 ff.
103. Tanrıbilir - Türkiye, 16 Kasım 2000; Keenan - Birleşik Krallık, 3 Nisan 2001; Akdoğdu
- Türkiye, 18 Ekim 2005.
104. Kılınç - Türkiye, 7 Haziran 2005.
II. Yaşam hakkı ve vücut bütünlüğünün korunması 27