Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Kapsamında Pozitif Yükümlülükler

NO. 7: POZITIF YÜKÜMLÜLÜKLER
e
e
manın bulunmadığı, sıcaklığın bazen dayanılmaz bir hal aldığı
ve hücre arkadaşının önünde tuvaleti kullanmaya
zorlandığı bir hücrede yatakta geçirmeye zorlandığı
durum; 121
Sekiz kişi için dizayn edilen bir hücreyi yirmi üç kişi ile paylaşan,
bir yatağı diğer iki mahpusla, dönüşümlü olarak, paylaşmaya
zorlanan ve bunlara ek olarak hücrenin aşırı
derecede gürültülü olduğu, ışığın sürekli olarak yandığı,
sıçanların dolaştığı, sigara içenlerin alanının havalandırılmadığı
vb. bir hücrede kalan bir mahpusun durumunda; 122
Cezaevlerinin çok kalabalık olduğu (her bir mahpusa çatıdan
en fazla 2.51 metre kare alanın düştüğü), ek olarak hücrelerin
sağlıksız olduğu (kirli, hamam böcekleri, bit ve tahta kurularının
etrafı sardığı, pencerelerin kaplandığı) ve mahpusların
hemen hemen bütün gün dışarı bırakılmadan tutulu bulundurulması.
123
Dikkat edilmelidir ki mahpusun koşulları cezaevinin maddi
koşullarının değerlendirilmesinde bir etken olabilir. Mahpusun
sağlığının bozulması ve hijyenin olmaması nedeniyle belirli hastalıklara
yakalanması ve bu hastalıkların baş gösterme sıklıkların
hepsi olumsuz göstergelerdir. 124
121. Peers, yukarıda değinilen; Ayrıca bkz. Dougoz - Yunanistan, 6 Mart 2001.
122. Kalashnikov - Rusya, yukarıda değinilen.
123. Mayzit - Rusya, 20 Ocak 2005. Diğer örnekler için Nezmerzhitsky - Ukrayna,
5 Nisan 2005.
124. Örnekler, Farbtuhs (yukarıda değinilen, s. 30, dipnot 118) ve Kehayov - Bulgaristan,
18 Ocak 2005.
İnsan haysiyetine saygı gösteren cezaevinin maddi koşulları ile
ilgili bölüm, devletin cezaevlerini bireylerin fiziksel koşullarına
göre uyarlaması görevinin özel bir boyutudur.
Bu durum her şeyden önce ciddi hastalık veya zayıflıktan muzdarip
için geçerlidir. Mahkeme Price - Birleşik Krallık davasında 125
dört uzvu engelli, ciddi böbrek sorunu yaşayan, yatağa giremediği,
tuvaleti kullanamadığı veya diğer kişilerin yardımı olmadan
olağan temizlik faaliyetlerini gerçekleştiremediği, sıvı almada zorluklar
yaşayan ve bunlara ek olarak soğuk olan bir hücrede tutulan
engelli bir kişinin cezaevine konmasını onur kırıcı muamele
olarak kabul etmiştir. Mahkeme bu davada çok açık bir şekilde
Bayan Price’ı mahkum eden mahkemenin, ilk olarak tutulduğu
polis merkezindeki memurlar ve cezaevi makamların: mahkemenin
Bayan Price’ın mevcut ciddi engellerine uygun bir kuruluş
tespit ederek 126 ve diğerleri de Bayan Price’ı uygun bir yere naklederek
veya salıvererek harekete geçmiş olmaları gerektiğini belirmiştir.
127 Avrupa Mahkemesi yargısal mercilerin yükümlülükleri
ile ilgili olarak daha önceden değinilen Farbtuhs davasında “böyle
bir kişiyi cezaevine yerleştirerek orda tutmaya karar verdiklerinde
özellikle katı bir şekilde bu kişinin tutukluluk koşullarının engellerinden
ötürü doğan özel ihtiyaçlarını karşılaması gerektiğini”
ifade etmiştir. Mahkeme ayrıca vahim derecede kanser hastası bir
kişinin tutuklanarak nakledilmesinden doğan 128 ve hasta bir mah-
125. 10 Temmuz 2001 tarihli karar.
126. Yukarıda değinilen Farbtuhs davasında, s. 30, dipnot 118.
127. Bayan Price hukuk davaları sırasında Mahkemeye saygısızlıktan dolayı yedi günlük
hapis cezasına çarptırılmıştır.
II. Yaşam hakkı ve vücut bütünlüğünün korunması 31