tc ısparta valiliği il çevre ve orman müdürlüğü ısparta çevre durum ...

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUA.5.JEOLOJİK YAPI ve STRATİGRAFİIsparta İli, 13 ilçesi ile birlikte, Akdeniz – Göller Bölgesi ve Batı Toroslar dağ kuşağında, Afyon,Konya, Antalya ve Burdur illeri arasında yer almaktadır. Jeolojik bakımdan ise Batı Toridler orojenikkuşağında, Türkiye’de ve dünyada bilimsel olarak büyük bir öneme sahip “Isparta Büklümü (IspartaAçısı)” üzerinde bulunmaktadır. İl sınırları içerisinde Paleozoyik (I. Zaman)’den günümüze kadar oluşanve farklı kökenli kayaç istifleri ile zengin bir jeoloji müzesi halindedir. Jeoloji eğitiminde bir laboratuarolması yanında Isparta, zengin ve doğal jeolojik yapıları ile görsel ve bilimsel turizme çok uygun birpotansiyele sahiptir.Genel olarak ilin kuzeydoğu ve güneydoğusundaki dar alanlarda Paleozoyik (I. Zaman, 570-245my), çok geniş bir alanda yayılım gösteren Mesozoyik (II. Zaman, 65 my-Günümüz)’a ait kayaçistiflerine rastlamak mümkündür.Jeolojik konumu bakımından, Isparta Büklümü’nün ortasında yer alan Isparta ili-Merkez ilçesi,bölgesel tektonikten önemli ölçüde etkilenmiş olan Mesozoyik ve Senozoyik yaşlı bir stratigrafik-jeolojikyapı üzerinde bulunmaktadır. İlçenin tamamına yakın kesimlerinde, bölgede Isparta Ofiyolit Karmaşığıolarak da bilinen ve kıta-okyanus levhalarının çarpışması sonucu dalan levhadan sıyrılarak ortaya çıkanokyanusal kabuk malzemesinin (ofiyolitik kayaçlar) bindirme ve nap fayları ile yerleşen bir ofiyolitiktemel yer almaktadır. Bu temel ile birlikte, yer yer ofiyolit kütleleri arasında ve üzerinde yüzlek verenGeç Triyas-Erken Jura (230-200 my.) yaşlı derin denizel kayaç istifleri bulunmaktadır. Ofiyolit kütlelerive derin deniz serileri ile uyumsuz veya tektonik dokunaklı olarak dağılım gösteren diğer bir birim,Mezosoyik’in büyük bir bölümünü kapsayan (230-80 my) sıkıştırılmış bir karbonat kayaç (kireçtaşı vedolomit) istifidir. İlçenin batı bölümünde yayılımlı olarak göze çarpan ve Alt Tersiyer (Senozoyik)’in birbölümünü kapsayan (60-40 my.) Çökelim ürünü denizel kırıntılı ve karbonat kayaç istifleribulunmaktadır. İlçenin güneydoğu kesimlerinde, Neojen başında (22-23 my.) bölgeye ulaşan yeni birdenizin ürünü olan Miyosen yaşlı sığ denizel kırıntılı kayaçları, altta bulunan daha yaşlı kayaç istifleriüzerinde gelişen engebeli bir erozyonal yüzeyi örtmektedir. Geç Tersiyer’in Geç Miyosen-Pliyosen (6.5-1.6 my.) döneminde bölgede faaliyet gösteren karasal volkanizmanın ürünleri olan volkanit ve piroklastikkayaç serileri ise ilçenin batı-güneybatı bölümünde yüzeylenmektedir. Merkez ilçe sınırları içerisindekien genç oluşum ise günümüzde de halen çökelimi süren vt Isparta-Atabey ovasında yayılım gösterenKuvaterner yaşlı alüvyonlardır.Isparta-Merkez ilçesinin kuzeyinde yer alan Gönen ve Atabey ilçeleri, jeolojik bakımından diğerilçelere göre daha genç bir zemin üzerinde yer almaktadır. Üst Kretase- Tersiyer (67-65 my.) geçişine aitdenizel kırıntılı ve karbonat kayaçlarla uyumsuz olarak bulunan Eosen denizel ve Eosen-Oligosen (37-35my.) karasal kökenli kayaç istifleri, ilçelerin kuzey bölümlerinde hakimdir. Güney kesimlerinde ise,Kuvaterner yaşlı alüvyonlar Isparta ve Eğirdir gölüne kadar uzanan geniş bir alüvyon ovasının birbölümünü kaplamaktadır.Isparta’nın Keçiborlu ilçesi, ofiyolitik kayaçlar ve Mesozoyik yaşlı derin denizel kayaç ve karbonatkayaç yüzlekleri içermesine karşın çoğunlukla Alt Tersiyer yaşlı denizel ve karasal kayaç istifleri ileKuvaterner çökellerinden oluşan bir jeolojik zemin üzerinde bulunmaktadır. Genel olarak ofiyolitikkarmaşığın içerdiği Mesozoyik yaşlı yabancı blokları nedeniyle Gökçebağ Karışığı olarak adlandırılan birtektono-stratigrafik birim üzerine uyumsuz olarak gelen Alt Tersiyer (Paleosen-Eosen) denizel, Eosen-Oligosen göl çökelleri ile ilçenin Burdur ve Isparta’ya doğru uzanan geniş bir kuşak içerisinde yer alanKuvaterner alüvyon çökelleri gözlenmektedir.Isparta ilinin kuzeyinde yer alan Uluborlu, temelde Mesozoyik yaşlı denizel karbonat kayaçistiflerinin yaygın olarak gözlendiği, ilçenin güneyinde bu temel ile uyumsuz dokanaklı olarak yer alanAlt Tersiyer denizel kayaç istiflerinin de katıldığı engebeli bir topografya üzerinde yer almaktadır. İlçeninen genç kayaçları ise ilçe merkezinin de üzerinde bulunduğu yaklaşık D-B doğrultulu olarak Senirkent veHoyran uzanan Kuvaterner yaşlı alüvyon çökellerinden oluşmaktadır.Uluborlu’nun doğusunda bulunan Senirkent, Mesozoyik yaşlı denizel karbonat kayaç istiflerininyaygın olarak gözlendiği temel üzerinde, uyumsuz olarak yer alan ve ilçenin kuzeyindeki dar alanlarda10