tc ısparta valiliği il çevre ve orman müdürlüğü ısparta çevre durum ...

TURİZMtopraklara yayıldılar. Yerli halklarla kaynaştıktan sonra, siyasal ve kültürel etkinlik alanlarını Toroslar’a dekgenişlettiler.MÖ VIII. yy’da, eski Hitit İmparatorluğu’nunki kadar geniş toprakları olan Frig Devleti, bu tarihtensonra giderek gücünü yitirdi. Bu yüzyıl sonunda doğudaki üstünlüğü Asurlar’a kaptıran Frigler, batıdaki Lidyaüzerinde kurdukları egemenliği de koruyamaz oldular. Karadeniz’in kuzeyindeki İskitler’in Kafkaslarüzerinden güneye sürdüğü Kimmer ve Sapardai topluluklarının Anadolu’ya girmeleri de bu döneme rastlar. Butopluluklar Isparta yöresine dek geldiler ve Frig Kralı II. Midas, Kimmer-Sapardai akınları karşısındatutunamayarak ağır bir yenilgiye uğradı. Bu durumdan yararlanan Lidya’daki Mermnad (Şshin) prensleri de,Frigler’e karşı ayaklandılar ve Kimmer-Sapardailer’in yardımıyla, Isparta yöresinde egemenliklerini ilanettiler. Böylece Frig Devleti tarih sahnesinden silinmiş ve Lidya Devleti kurulmuş oldu.Lidyalılar DönemiMÖ 690’da, Frig egemenliğinin son bulmasıyla birlikte kurulan Lidya Devleti’nin egemenlik alanı,Manisa’ nın bir bölüm topraklarıyla Isparta, Burdur, Denizli ve Uşak illerinin bulunduğu alanı kapsıyordu.Lidyalılar sık sık Asur saldırılarına uğramış, bu devlete karşı Mısır firavunlarıyla birlikte hareketetmişlerdi. Öte yandan, dönemin en önemli ticaret yolu olan ünlü Kral Yolu Lidyalılar’ca yapılmıştı. Ancak,Lidya Devleti MÖ 670’te Kimmer-Sapardailer’in saldırısına uğrayınca eski düşmanı Asurlular’dan yardımistedi. Asur Kralı Eşarhaddon da Kimmerler’in gücünü kırmak için İskitler’i bu toplulukların üzerine saldırttı.Lidya Kralı Giges, İskitler’in yardımıyla Kimmer-Sapardai akınlarını bir süre durdurmayı başardı. Ancak, MÖ652’deki Kimmer-Sapardai saldırısına dayanamadı ve ağır bir yenilgiye uğradı.Kimmer-SapardailerLidya topraklarını baştanbaşa yağmalayan Kimmer-Sapardailer, Isparta üzerinden Toroslar’a oradan daKilikya’ya dek indiler. Bunun üzerine, Lidya’lar, Asurlular’dan ikinci kez yardım istediyse de, Asur orduları,Kimmerler’in yalnızca Kilikya’ya girmesini önleyebildiler. Lidya toprakları yine de Kimmerler’in işgalialtında kaldı. Ne var ki, Kimmer-Sapardai toplulukları, göçebe topluluklardı. Bu nedenle, Isparta’daki yerleşikdüzende güçlerini koruyamadılar ve MÖ 633’te doğudan gelen Med akınlarına dayanamayarak, güneye Suriyeve Filistin’e çekilmek zorunda kaldılar.Tirha Soyunun Yeniden Egemen OlmasıKimmerler’in çekilmesinden sonra, Tirha soyu, duruma yeniden egemen oldu. Kimmerler’i yenilgiyeuğratan Med Kralı, Kimmerler geriye çekilince, Lidyalılar’la karşı karşıya kalmıştı. Bu iki güç arasında, beşyıl süreyle savaşlar oldu. Sonunda, MÖ 580’ de barış yapıldı. Böylece, Medler’in desteğini kazanan LidyaDevleti, Batı Anadolu’nun en güçlü devleti durumuna geldi. Ticaret ve güzel sanatlardaki gelişme, budönemde en üstün düzeyine ulaştı. Ticaret ve güzel sanatlar, ülkede öyle çekici bir nitelik kazanmıştı ki,devlet, savunmasını bile komşu ülkelerden getirttiği paralı askerlere bırakmıştı. Nitekim Pers ordularına daböyle bir paralı asker ordusuyla yenildi. Kültürel zenginliklerle dolu, ancak savunmasız Lidya Devleti deböylece sona erdi.Persler DönemiLidya Devleti’nin yıkılmasıyla, yeni bir güç olarak Anadolu tarih sahnesine çıkan Persler, kısa süredehemen bütün Anadolu’yu egemenlikleri altına aldılar. Isparta’nın da içinde yer aldığı Pisidya bölgesi, odönemde Pers İmparatorluğu’nun birinci büyük satraplığı olan İyonya Satraplığı topraklarında, küçük birbölüm de, ikinci büyük satraplık olan Çaparda Satraplığı sınırları içinde yer alıyordu. Isparta yöresi halkı, bututumlarıyla, Hititler Dönemi’nden beri süregelen geleneğe uyarak dış güçlere boyun eğmedi.İskender Sonrası Dönem ve SelökidlerMÖ 334’te, Çanakkale Boğazı’nı geçerek Ön Asya’ya giren Büyük İskender, Ege kıyısındaki kentleriteker teker ele geçirdikten sonra güneye indi; önce Likya’ya (Antalya’nın batısı), ardından da Pisidya’ya(Göller Bölgesi) girdi. Pamfilya’ya yöneldi ve Akdeniz kıyısındaki Perge, Side ve Aspendos kentlerini aldı.Buradan yine kuzeye yöneldi ancak bugün Burdur İli sınırları içinde kalan Sagalassos’ ta yoğun bir direnişlekarşılaştı ve kente zorlukla girebildi. Bu güçlü direniş nedeniyle İskender, zaman yitirmemek için, Isparta’nınişgalini Komutan Nearkhos’a bırakarak doğuya yürüdü.241