notlar 24 (pdf) - Bilim ve Sanat Vakfı

Kayıp Cennet: Bellekteki Yitik Cenneti Yeniden YaratmakRümeysa Özcanİstanbul Modern’deki Kayıp Cennet (Paradise Lost) sergisi insanlık hikâyesininhiç eskimeyen otantik ve trajik serencamının sanat alanı içinde farklıperspektiflerle yansıdığı yeni bir hikâyeyi ya da hikâyeleri anlatıyor. Bu bağlamdaKayıp Cennet sergisi hiç şüphesiz John Milton’ın Paradise Lost’una uzak birgelecekten retro bir sinyal gibidir. Milton, bu insan olma trajedisini tekrar anlatmakonusunda belki de en cesur, en iddialı figürdür. Zira epik bir anlatıyla ve“Tanrının insana yaptığı bu jestin nasıl adilane ve haklı olduğunu ortaya koyacağım,”nidasıyla ilham almış aziz-şair olarak, “great argument” diye nitelediği,konuşulup yazılması yasak olanı yeniden anlatma cüretini gösterir (I may assertEternal Providence, / And justify the ways of God to man). Hiç şüphesiz yaptığıKitab-ı Mukaddes’in Tekvin (Genesis) bölümünün bir tefsiridir ama bu seferelinde eteğindekilerle, sadece Püritanizm eksenine bağlı kalmayarak, vizyonelnakışla bezediği destansı bir hikâye oluşturacaktır. Bu, insanın doğduğu menşedir,Tanrı’dan kopuşu ve yine Tanrı’ya dönüşüdür.Kayıp cennet mitini bu sefer İstanbul Modern davetiyle, hem birbirini tamamlayanhem de kendine özgü konu ve işaretçileriyle birbirinden farklı uçlara seyirkapılarını açan enstalasyon dizileri aracılığıyla ziyaret ediyoruz. Milton’ınkilerkadar cüretkar, çarpıcı ve iddialı işler karşılıyor bizi. Dijitalin imkânlarıyla keşfeçıkıyoruz kayıp cenneti ve şeytanı. Bu yazıda, sergideki işler dizisinden LalehKhorramian’ın Sonsuz Ben isimli videosunu; Tony Oursler’in Bulutlar adlı dijitalheykellerini; Nina Katchadourian’ın Dayanıklılık adlı yapıtını; Pipilotti Rist’in SafranÇiçeği ismini verdiği video enstalasyonunu; Charles Sandison’un Büyüteç çalışmasınıve son olarak da Ergin Çavuşoğlu’nun Sonsuz Okyanusta Duruş adlıvideosunu kayıp cennet miti etrafında gezinerek ele alacağım ve Milton’a öykünerekbu çalışmaların kendi öznel yapılarında, kaybolmuş bir cennetin izlerinisüreceğim.İranlı sanatçı Laleh Khorramian’ın 2008 tarihli Sonsuz Ben adlı video çalışmasıtoprak, hava, ateş, su ve ether gibi başlıca öğelerden esinlenilmiş beşGüncel Sanat Notları73