notlar 24 (pdf) - Bilim ve Sanat Vakfı

gözlerimizin önünde dayanmaya çalışır. Onu izlemek zorlayıcı bir deneyimhaline geldiğinde, izleyicilerin dayanma gücü devreye girer. İzleyici için videoyusonuna dek izlemek bir efor testi gibidir. 3Ekranda görülen inci gibi düzgün dişler Milton’un Kayıp Cennet’inin en temelindekinesnesini hatırlatır: elma. Bilgelik ağacının (Tree of Knowledge ofgood and evil) meyvesi elma ile tasvir edilegelmiştir. Elma figürü ve elmanındişlerle olan ilişkisi manidardır. Zira Adem ve Havva yasak meyveden yemişlerdirve Tanrı buyruğunu yasak meyveyi yemek suretiyle delmişlerdir. Cennettendüşüşün simgesi gibidir elmanın yenmesi. Kaybolan cennet tasviridir elmakabaca. Aynı zamanda, bu sihirli meyve sembolüyle cinsellikleri açığa çıkanbu kadim çift, meleklikten insan olmaklığa da terfi etmişlerdir. Dişler elmayıyemeye yarar, bir ısırıkla başlar tüm hikâye. “Hakikaten de Milton’un hikayesindekimeyve öyle kendinden geçiricidir ki Adem ve Havva kendilerini diş dişedip (notch) yarık açtıklarını hayal ederler ve bu, arzularını dürtüsel ve istemsizyaparak aynen bir afrodizyak etkisi yaratır.” 4 Meyveyi yedikten sonra Ademve Havva’nın coşkun bir sarhoşluk hissetmeleriyle beraber üzerlerindeki giysilerikaybolur ve her ikisi de bu sarhoşluğun ardından dehşetli bir utanç duygusuhissederler ( estrang’d in look). Milton, Adem ve Havva’nın psikolojik çıplaklıklarınıve rahatsızlıklarını vurgular (in our Faces evident the signs / Of foulconcupiscence). Tüm bu kilit işaretçilerle dişlerden yansıyan video görüntüleri“ilk günah” ve ardından gelen pişmanlık fikirlerini akıllara getirir. Sanatçınınbizatihi kendi dişlerini çalışmasında ana obje olarak kullanması, kendi dayanıklılığınıtest ederken aynı zamanda izleyiciyi de bu teste ortak etmesi tıpkı insanlığınortak kaderi gibidir. İnsanlığın kadim ebeveyni yasak meyveyi yemiştirve insan olma sorumluluğunu dayanıklılığıyla beraber tüm insanlığa hediyeetmiştir. Kaybolan cennetle birlikte artık zorluk ve cedel başlamıştır. Dünya bizatihikoşulları itibariyle hayatta kalmanın çaba gerektirdiği cennet-sonrası birmekandır ve bu zorluğa insan bilmediği bir dayanıklılıkla dayanmak durumundadır.Endurance (Dayanıklılık) adlı geminin Güney Kutbu’nun zor hava ve doğaşartları arasında sergilediği dayanıklılık basitçe bu hayatın içinde bizlerin sergilediğidayanıklılığı çağrıştırır. Böylesi bir dayanıklılığa dayanmak fikriyle dişlerinprojeksiyonla bir araya gelmesi hep ilk günah fikri ve zorlu hayat yolculuğuarasındaki ince mana arasında gezinir (dişler- elma- hayatiyet). Kaybolmuşcennetten sonra insan olmaklık sabır ve dirayet gerektirir. Nefes alıp vermelerihayatiyet dairesinde ritmik bir ahenge dönüşürken arzu ve ihtiras timsali salyalarıakan insan- bu yapıtta sanatçı-tıpkı hayatın içinde insanın bilmediği bir dira-3 Sergi Tanıtım Notu.4 David Loewenstein, Milton: Paradise Lost, Cambridge University Press, Cambridge: 1993,s.116.78 Notlar 24 | Sanat Araştırmaları Merkezi