383.3.2.3. Araç (Yol)-Amaç TeorisiBu yaklaşım, <strong>lider</strong>in farklı durumlardaki etkinliğini göstermeye çalışır. Liderdavranışlarının, astların motivasyonu, tatmini ve performansı üzerindeki etkisiniaçıklar. Buna göre, kişilerin motivasyonu, ödül ve değer vermeye veya ödülünçekiciliğine bağlı olarak gelişmektedir.Araç (Yol) Amaç teorisi, <strong>lider</strong>liğin görev ve ilişki davranışını benimsemekte;bu boyutlara, önderi izleyenlerin, gösterilen amaca ulaşabilmeleri için amacagüdülenmelerini üçüncü boyut olarak eklemektedir. Böylece Yol-Amaç Kuramı,güdülenmeyi Yeğleme- Beklenti Kuramı’na dayandırılmaktadır. (Dubrin, 1978,Alıntılayan Başaran, 1998: 62) Bu kurama göre insanlar, benimsedikleri bir amacaulaşmak ve önlerine çıkan engelleri aşmak için gereken çabayı göstererek yoluaçarlar, böylece etkili olurlar. (Hitt vd., 1979, Alıntılayan Başaran, 1998: 62) Evansve House göre, dört çeşit <strong>lider</strong>lik tanımlaması vardır. Bunlar: Yönlendirici,destekleyici, katılımcı ve başarı merkezli <strong>lider</strong>lik olarak adlandırılmaktadır (Ergeneli,2006:225). Bu teoriye göre, yönlendirici <strong>lider</strong>lik, otoriter <strong>lider</strong>lik olarak datanımlanmaktadır (Koçel, 2001:482).Yol-Amaç kuramına göre, <strong>lider</strong>in amaca güdülenmesinden çok takipçileringüdülenmesi önemlidir. Grubun üyelerinin amaçtan beklentileri ölçüsünde amacaulaşma çabaları da artar. Grubun etkililiğini arttırmak için grup üyelerinin kişiselamaçlarının ve grubun amaçlarının birlikte tatmin edilmesi gerekir. Bu sayede <strong>lider</strong>indavranışının güdüleyicilik etkisi, takipçilerin örgütsel amaçları ile kişisel amaçlarıyoluyla sağlanabilir ve yükseltilebilir. (Başaran, 1998: 62)3.3.2.4. Vroom, Yetton ve Jago ModeliVictor Vroom ve Philip Yetton tarafından geliştirilen bu yaklaşım House’ınPath-Goal teorisinde temel aldığı <strong>lider</strong>lik davranışlarının çevre koşullarındanetkilendiği temeline dayanmaktadır. Bu yaklaşıma göre <strong>lider</strong>in davranışlarıorganizasyon içindeki hava ve koşullardan etkilenir. Ayrıca <strong>lider</strong> davranışlarınıetkileyen bir diğer unsurda <strong>lider</strong> ve grup üyelerinin ortak aldığı kararlardır.(Erdoğan,1991,351).Vroom ve Yetton, <strong>lider</strong>in durumun gereksinimlerine bağlı olarak katılımcı ya dayönlendirici olabileceğini belirtilmektedir. Ayrıca Vroom ve Yetton, eğitime <strong>lider</strong>lik
39anlamında önem vermekte ve insanların ihtiyaç duyulan <strong>lider</strong>lik tarzınıöğrenebileceğini belirtmektedir. (Baysal ve Tekarslan, 1996:238) Bu yaklaşımda<strong>lider</strong> karar alma aşamasında grup üyelerinin katılımını bekler ve onları motive edipcesaretlendirir. Çünkü grup üyeleriyle birlikte karar almak, çalışanların motivasyonuartıracaktır. Buna göre değişken bir varlık olan insan, karşılaştığı durumlarakarşısında farklı tepkiler verecek ve ortama ayak uydurmaya çalışacaktır. Bu anlayışagöre bir insan olan <strong>lider</strong> tek bir davranış tarzını her ortamda yürütemeyeceği için,farklı ortam ve farklı kimlikler karşısında <strong>lider</strong>lik tarzını <strong>yeni</strong> durumlarauyduracaktır. (Dindar, 2001:58)Vroom ve Yetton, tarafından öne sürülen daha sonra da Vroom ve Jagotarafından yaygınlaştırılan Vroom, Yetton ve Jago Modeli’nde araştırmacılar,<strong>lider</strong>liği daha çok <strong>lider</strong> ve astları arasında geçen bir karar süreci olarak elealmışlardır. Model kısaca <strong>lider</strong>in karar alma sürecinde izlediği yollar ve karar vermesürecine çalışanları ne zaman ve ne ölçüde katılması gerektiğinin üzerindedurmuştur. Vroom-Yetton-Jago’nun Liderlik Yaklaşımı, karar ağacı kullanmayı gerekligörür, yönetici birçok değişik durumlarda kendi durumunu kendi belirler ve karar ağacıvasıtasıyla sonuca ulaşıncaya kadar ağacın dallarını takip eder ve yolları izleyerekproblem için uygun seçeneği bulur. Modeldeki <strong>lider</strong>lik stilleri; tek başına karar verme,astların bilgilerini alıp kararı kendi başına verme, astların bilgi vedeğerlendirmelerini alıp kararı kendi başına verme, astları ile durumu tartışıp kararıkendi başına verme ve grup olarak tartışıp karar vermedir. (Ergeneli, 2006:226)3.3.2.5. Hersey ve Blanchard Durumsal Liderlik ModeliDurumsallık modelleri içerisinde sayılabilecek diğer bir model, etkili <strong>lider</strong>liğebir başka değişkeni, <strong>lider</strong>in ve astların olgunluk düzeyini ilave eden Hersey veBlachard’ın ‘Olgunluk Modeli’dir. Hersey ve Blanchard tarafından geliştirilen bumodelin temel varsayımları, bir bireyin <strong>lider</strong>lik tarzının tek bir çeşit değil, çokboyutludur olduğudur. Modele göre astlar için dört olgunluk düzeyi belirlenmiştir.Astlar yetersiz ve isteksiz ise <strong>lider</strong> ne yapılması gerektiğini açıkça söyleyerek‘söyleyen’; astlar yetersiz ancak istekli ise <strong>lider</strong> yönlendirip destekleyerek ‘satan’;astlar yeterli ancak isteksiz ise <strong>lider</strong> karar verme sürecini paylaşan ‘katılımcı’; astlar
- Page 1: T.C.SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİT
- Page 4: iiiABSTRACTLEADER-MANAGERSHIP IN TH
- Page 7 and 8: vi5.2. Stres Yönetiminde Lider Yö
- Page 9 and 10: 1GİRİŞ1.1. Çalışmanın Konusu
- Page 11 and 12: 3kurumsal işleyişte bilgi ve insa
- Page 13 and 14: 5verimliliğini ve etkililiği art
- Page 17: 9elde tutulurlar, neden kaybedilirl
- Page 28 and 29: 20Homans (Alıntılayan Can, 1992:
- Page 30 and 31: 2220) Başaran’a göre ise (1984:
- Page 32 and 33: 24Liderlik Kuramları başlığınd
- Page 34 and 35: 26açmıştır. Daha sonraki yılla
- Page 36 and 37: 28ilişki yoktur. Liderin grup üye
- Page 38 and 39: 30Teorisi adını vermiştir. Bu te
- Page 40 and 41: 32konuyu benimsemeleri yönetim bil
- Page 42 and 43: 343.2.3. Sistem 1-4 KuramıMichigan
- Page 44 and 45: 36için örgütte anlayış, bilgi
- Page 48 and 49: 40yeterli ve istekli ise lider az y
- Page 50 and 51: 42Örgütlerde değişimi ve yenile
- Page 52 and 53: 44Karizmatik liderler, olağanüst
- Page 54 and 55: 464.2. Lider ve Yönetici Kavramlar
- Page 56 and 57: 48Yönetici ve lider kavramlarını
- Page 58 and 59: 50vardır; zekâ, eğitim ve deneyi
- Page 60 and 61: 52Liderlik ve yöneticilik, yapısa
- Page 62 and 63: 54liderlerden farklı tutumlar serg
- Page 64 and 65: 56türü, tüm örgütün karmaşı
- Page 66 and 67: 58DÖRDÜNCÜ BÖLÜMYENİ YÖNELİ
- Page 68 and 69: 60bilgi araç olmaktan çıkıp, te
- Page 70 and 71: 62Buna göre, bilgi toplumunu sanay
- Page 72 and 73: 64aşamalardaki örgüt tipleri şu
- Page 74 and 75: 66Yönetsel bilgi, örgütlerde, ku
- Page 76 and 77: 68kurumsallaşmaya (e-kurum) geçil
- Page 78 and 79: 70kurar, bizzat kendisi denetlemez.
- Page 80 and 81: 72etkinliklerini dengeli bir biçim
- Page 82 and 83: 74Bireyler yaşamlarının büyük
- Page 84 and 85: 76kendisi yüzünden meydana geldi
- Page 86 and 87: 78etkinliği etkileyen stres, ekono
- Page 88 and 89: 80stresin neden olduğu hastalıkla
- Page 90 and 91: 82Stres yönetiminde stresin kontro
- Page 92 and 93: 84giderilmemesi, sonuçta örgütse
- Page 94 and 95: 86olarak gelişen örgütsel çatı
- Page 96 and 97:
883. Krizin kronikleşmesi aşamas
- Page 98 and 99:
90Örgütlerde krizi aşmak için g
- Page 100 and 101:
92Turan, 2002; 49) Vizyon sahibi ve
- Page 102 and 103:
94konusunda bilgili ve yetenekli ol
- Page 104 and 105:
96bir iletişim biçimi olarak alg
- Page 106 and 107:
98aracı olarak görmek gerekir.5.4
- Page 108 and 109:
100görenlerin karşılıklı iliş
- Page 110 and 111:
102Açıkalın (1994: 23) örgütse
- Page 112 and 113:
104Lider yönetici çatışma yöne
- Page 114 and 115:
106ortadan kaldıramaz. (Başaran,
- Page 116 and 117:
108Hakeme başvurmanın iki amacı
- Page 118 and 119:
110uygun yöntemleri kullanabilecek
- Page 120 and 121:
112yönetimi; örgüt, takımlar ve
- Page 122 and 123:
114vurdumduymazlık ve dikkatsizli
- Page 124 and 125:
116konu, motivasyon ne kadar öneml
- Page 126 and 127:
118Yine Mc Gregor tarafından savun
- Page 128 and 129:
120Demek oluyor ki insanları motiv
- Page 130 and 131:
122Mobbing, kişi ya da kişilere y
- Page 132 and 133:
124daha önce sevdiği şeylerden d
- Page 134 and 135:
126durumlarda ya da stres yaratan o
- Page 136 and 137:
128olmuştur. Hangi dönemde ele al
- Page 138 and 139:
130astları ile iletişim şekli, a
- Page 140 and 141:
132yerine ekip; emir yerine koçluk
- Page 142 and 143:
134sıradan yöneticiyle arasındak
- Page 144 and 145:
136ARSLAN, N.T., Türkiye’de Kamu
- Page 146 and 147:
138DRUCKER, P. F., Yeni Gerçekler,
- Page 148 and 149:
140KIREL, Ç., Örgütsel Davranı
- Page 150 and 151:
142_____, Gelecek Korkusu, Şok, Ç
- Page 152 and 153:
144JENNİFER, D., H. COWİE, K. ANA
- Page 154 and 155:
146İnternet Kaynakları:AKDAĞ, M.
- Page 156 and 157:
148ÖZGEÇMİŞKişisel Bilgiler:Ad