06 - çevresel etki değerlendirme planlama genel müdürlüğü

genel özellikleri şu şekilde özetlenebilir:50 rem gözlenebilir bir biyolojik etki meydana getiren en küçük radyasyondozudur. Bu doz kandaki akyuvar sayısında geçici bir değişiklik meydana getirir.100 – 200 rem arasında radyasyona maruz kalan bir insanda 3 saat içerisinde kusmaile birlikte yorgunluk ve iştahsızlık görülür. Bu tür hastalarda bir kaç hafta içinde iyileşmegözlenir.300 rem radyasyon dozuna maruz kalan kişilerde 2 saat içinde kusma ve halsizlikbaşlar. Yaklaşık 2 hafta sonra ise saçlar dökülmeye başlar. Bir ay ile bir yıl arasında bukişilerin %90’ı iyileşir. Vücut tarafından alınan radyasyon dozunun artmasıyla gözlenenetkiler daha belirgin ve ciddi olmaya başlar.400 rem radyasyon dozuna maruz kalan kişilerde bir kaç saat içerisinde başlayanbulantı ve kusma dönemini iştahsızlık, halsizlik, ateş ve saç dökülmesi izler. Yaklaşık ikihafta sonra ağızda iltihaplanma görülür, ishal ile birlikte hızlı kilo kaybı başlar. Bu dozdaradyasyona maruz kalan fertlerin %50’si 2 ile 4 hafta içinde ölür.Doz 600 rem’e çıktığında ise ölüm oranı %90’a çıkar. Kalanların iyileşmesi ise çokuzun süren tedaviler gerektirir.Radyoaktif ışınların zararları yanında bir çok yararları ve kullanım alanları damevcuttur.Radyoaktif izotoplar ile radyoaktif olmayan izotopların kimyasal özellikleri aynıdır.Bundan dolayı radyoaktif izotoplar izleyici olarak kimya araştırmalarında yaygın birşekilde kullanılırlar. Örneğin bitki besin maddesine az miktarda katılan radyoaktif özelliğesahip fosfor – 32 izotopu ile, fosforun bitki tarafından kullanılması izlenebilir. İzleyicilerözellikle tarımda kimyasal gübrelerin en uygun bileşiminin kullanım biçimininbulunmasında büyük önem taşır.Ayrıca, bir kimyasal tepkimenin mekanizması ya da bir bileşiğin yapısı çoğu zamandeneylerde radyoaktif izleyiciler kullanılarak aydınlatılır. Örneğin karbon – 14 izotopu ilefotosentez olayı incelenmiş ve CO2’nin şekerlere ve nişastalara dönüşümü hakkında genişbilgi edinilmiştir.Radyoaktifliğin ışınım etkilerinden yararlanılan uygulamaların başında ışın (Curie)tedavisi gelir. Bu yöntem kanser ve benzeri habis tümörlerin yok edilmesinde kullanılır. Butedavi için en çok kullanılan radyoaktif izotop bir gama yayımlayıcısı olan kobalt – 60izotopudur.Radyoaktif izotoplar hastalıkların teşhisinde de kullanılır. Örneğin günümüzdeyaygın olarak kullanılan pozitron ışın tomografisi (PET scan) özellikle beyindeki bazıhastalıkların teşhisinde kullanılır. Bu yöntemde hastaya çok az miktarda karbon – 11izotopu içeren glikoz (C6H12O6) verilir. Daha sonra glikoz ile beyne giden karbon –11izotopunun yapmış olduğu pozitron ışınlarını belirlemek için beyin tomografisi çekilir. Buyolla beyindeki anormallikler teşhis edilebilir.417