06 - çevresel etki değerlendirme planlama genel müdürlüğü

yıkanmalarına neden olmaktadır. Makro besin elementlerinin bu yolla topraktan yıkanmaları toprağınverim gücünün azalmasına neden olduğu gibi toprakta oluşan yüksek asitliliğin bir kısmı mikro besinelementlerinin de olumsuz yönde etkilenmesine neden olmaktadır. Topraktaki asit birikimi, besinelementlerinin bitkiler tarafından kullanılmamasına neden olur. Aynı zamanda asit yağışları,topraktaki demir, alüminyum ve mangan gibi toksit maddelerin açığa çıkmasını sağlar. Bu toksitmaddeler ağaçlara ve bitkilere çok zararlıdır.C.4.1.3. Flora ve Fauna Üzerindeki EtkileriKirleticiler, bitki ve hayvanların gelişimine, verimine, fizyolojisine ve biyokimyasal yapısınaetki edebilmektedir. Bu zamana kadar hava kirliliğinin tarım ve ormancılık üzerindeki etkilerinianaliz etmek amacıyla dünyada çeşitli çalışmalar yapılmıştır (WMO, 1993; Davila ve Catalan, 1986;Cehak, 1986; Heck, 1989; Heck at al., 1986). Özellikle kükürt dioksit (SO 2 ) ve hidrojen florür (HF)gazlarının bitkilerin biyolojik yapısı üzerinde zararlı etkilerde bulunduğu tespit edilmiştir. Uzun yıllarsüren çalışmalar sonucunda bitkilere zarar veren çeşitli gazlar Tabloda verilmiştir.Tablo C.22: Bitkilere Zarar Veren GazlarKirletici Kirletici formu Ana kirletici kaynağıO 3 Gaz Atmosferik dönüşümler (emisyonlarla, NO 2 ve hidrokarbonlar ile bağlantılı)SO x Gaz Güç kaynakları (Termik santraller vs.), Metal eritme işlemleriNO x Gaz Atmosfere verilen gazlar ve atmosferik dönüşümler (yüksek sıcaklıkta yanma, NO den),gübre üretimi, araç emisyonlarıHF Hidrojen florür Süperfosfat ve alüminyum eritilmesindenEtilen Gaz Yanma (araç emisyonları), doğalCl 2 Gaz Fabrika üretimlerinden, arıtma tesislerindenHCL Gaz DoğalToksik elementler Asılı parçacıklar Eritme ve yakma işlemleriNH 3 Gaz DoğalH 2 S Gaz Kağıt üretimi, doğal, jeotermalCO 2 Gaz Yanma, doğalUV- Radyasyon Doğal, stratosferC.4.1.4. İnsan Sağlığı Üzerindeki EtkileriPek çok kentimizde özellikle kış aylarında yoğun olarak karşılaştığımız hava kirliliği insansağlığı açısından önemli problemler yaratmakta ve hatta bazı durumlarda ölümlere nedenolabilmektedir. Geçmiş yıllarda dünya üzerinde toplu ölümlere neden olmuş bazı hava kirliliğiolayları söz konusudur. Örneğin, 26 Kasım- 1 Aralık 1948 tarihleri arasında, Londra 'da 700-800 kişi,9 Ocak-12 Şubat 1963 tarihlerindeyse New York'ta 200-400 kişi hava kirliliği nedeniyle yaşamınıyitirmiştir. Görüldüğü üzere, hava kirliliği günümüzün en önemli çevre problemlerinden birisidir.Hava kirliliği, kentsel hava kirliliği, sınırlar ötesi (sınır aşırı) hava kirliliği (asit yağmurları), ozontabakasının incelenmesi ve iklim değişikliği gibi başlıklar altında incelenebilir. Kentsel havakirliliğinin; başlıca kaynakları, evsel ısınma, trafik, endüstriyel kaynaklar ve enerji üretimidir.Kentsel hava kirliliği genellikle atmosferde bulunan SO2 (kükürtdioksit) ve P.M (partikül madde)konsantrasyonlarının ölçülmesiyle saptanmaktadır. Bu kirleticiler atmosferde belirli oranlarda süreklibulunmaktadır. Ancak belirli limitlerin aşılması ve uygun meteorolojik koşullar altında hava kirliliğiortaya çıkmaktadır. Kentsel hava kirliliğinin insan sağlığı üzerindeki olumsuz etkilerine, özellikleçocuklarda ve yaşlılarda daha sık rastlanır. Yoğun kirliliğin yaşandığı ortamlarda, solunum yollarırahatsızlıkları ve buna bağlı diğer hastalıklara sıkça rastlanmaktadır. Kirliliğin uzun süreli ve yoğunolduğu dönemlerde, bu rahatsızlıklar ölümlerle sonuçlanabilmektedir.57