karabük il çevre durum raporu - çevresel etki değerlendirme ...

Türk Evi bulunmaktadır. Bu eserlerin 800 kadarı yasal koruma altındadır. EvlerSafranbolu’nun iki ayrı kesiminde gruplanmış durumdadır. Birincisi “Şehir” diye bilinenve kışlık olarak kullanılan kesim, ikincisi “Bağlar” diye bilinen ve yazlık olarak kullanılankesim. Vadi içinde kalan ve rüzgarlarla kapalı olan “şehir” bölgesi, kışın soğukrüzgarlarından korunmasına karşın, yazlar çok sıcak geçer. Burada evler birbirine yakın,sokaklar dardır. “Bağlar” birkaç yüz metre daha yüksekte, hava akımlarına açık ve dahageniş araziler üzerindedir. Gerek yazlık evlerde gerekse kışlık evlerde iyi korunmuş küçükpencereli kış odaları ile çok pencereli açık, serin yaz odalar düzenlenmiştir.“ Şehir”de yerleşme dokusunu oluşturan tüm unsurlar topoğrafya ile uyum gösterir.Sokak üzerinde taşan saçaklar kapalı, samimi ve değişken perspektifli mekan etkilerioluşturur. Bu organik sokakları, ahşap payandalı çıkmaları ile yapı kütleleri, bazen deyüksek bahçe ya da avlu duvarları sınırlar. Evlerin tek bir kuruluş ilkesine göre yapılmışolması zengin evi, fakir evi ayrımını dışarıdan hissettirmez. Sadelik etkisi gerek mimaridegerekse yaşama biçiminde kendini büyük ölçüde hissettirir.Safranbolu evinin boyutu ve biçimini belirleyen üç temel unsurdan söz edilebilir:Çok nüfuslu büyük aile yapısı, yağışlı iklim, kültürel ve maddi zenginlik. Yağışlı iklimnedeni ile kapalı alan ihtiyacı fazladır. İnsan ve hayvan yiyecekleri, yakacak odunlar evinuygun bölümünde muhafaza edilir. Yağışların fazlalığı çatıların uzun saçaklı vemükemmel yapılmalarını zorunlu kılmaktadır. Bunun sonucu olarak Safranbolu Evleri için“beş cepheli mimari eser” ifadesi kullanılmaktadır. Safranbolu Evlerinin “çevreye saygılı”olarak tasarlandığı günümüz mimarlarınca sıklıkla vurgulanır. Çevre, insan, sokak, evilişkileri son derece düzenli ve dengelidir. Hiçbir ev diğerinin görünüşünü ve aldığı ışığıengellemez. Akla ve insana dönük olarak fonksiyonel bir biçimde tasarlanan evlerinyapımında taş, kerpiç, ahşap ve alaturka kiremit kullanılmıştır. Evin oturulduğu arsa neşekilde olursa olsun üst katlarda uygun geometri mutlaka sağlanmıştır. Bahçeler sokaktantaş duvarlarla ayrılmıştır. Çift kanatlı büyükçe kapılarla bahçeye bazen de doğrudan evegirilir. İhtişamı kapıda görmek mümkündür. Her kapının üzerinde kocaman kilitler,kilitlerin yanında halkalar, kapının çalınması için demir “şakşak” ve mandal düzeneğibulunur. Evlerin saçak köşelerine uğur getirmesi için geyik boynuzu asılması geleneğiyaygındır. Bir kısım büyük konaklarda havuzlu odalar bulunmaktadır. Bazı konaklardahavuzlar selamlık köşkü denilen bahçe içindeki bağımsız binalarda yer almaktadır.Evlerde yaşam içe dönüktür. Gerek sokaktan gerekse bahçeden eve girilen yer“hayat”tır. Zemin toprak ve taş kaplıdır. Hayattan bir kapı ile ahıra, bir kapı ile de bahçeyegeçilir. Hayattan çıkan merdiven orta katta sofaya (çardak) çıkar. Orta kattan üst kata çıkışyine sofadan bağlantılıdır. Geleneksel Anadolu evi plan şeması üst katta biçimlenir.Evlerin tüm öğelerini birleştiren ve bir arada tutan ahşaptır.Kent merkezindeki konutlara örnek; Kaymakamlar Evi, Mümtazlar Konağı,Kaysalar Evi, Kileciler Konağı, Karaüzümler Evi, Emirhocazade Ahmet Beyler Evi.Safranbolu’nun küçük bir modeli olan Yörük Köyü ise 1997 yılında Kültür Bakanlığıtarafından bir Türkmen köyü olması nedeni tamamının Kentsel Sit alanı içerisinde alınarakkorunması kararlaştırılmıştır. Bu amaçla 93 adet yapı korunması gerekli kültür varlığıolarak tescillenmiştir.134