turan-sam yıl:1 sayı:3 yaz 2009

TURAN-SAM YIL:1 SAYI:3 YAZ 2009
TURAN STRATEJİK ARAŞTIRMALARI MERKEZİ DERGİSİ
www.turansam.org
Azerbaycan’da, şiirin ve şairin, halk nezdinde müstesna bir yeri vardır. Büyük şehirlerin
güzide mekânlarında dikilen şair heykelleri, bu ülkede, şiire ve şaire verilen değerin en güzel
göstergesidir.
Fuzuli, Nizami, Hüseyin Cavit, Samet Vurgun gibi, Azerbaycan halkının duygu ve
düşüncelerini terennüm eden şairlerin, Azerbaycan’ın farklı farklı yerlerinde heykelleri yükselirken;
büyük şehirleri süsleyen bir parkın, sokağın ya da caddenin şairlerden birisinin ismini taşıdıkları
görülür.
Fazla uzağa gitmeden Bakü sokaklarında bir tur atsanız; Azerbaycan halkını coşturan, halkın
iyi ve kötü gününde yanında olan; tabiri yerindeyse, insanların hissedip söyleyemediklerini, sancısını
çekip dile getiremedikleri duygu ve düşünceleri terennüm eden, halkın gözü kulağı mesabesindeki
şairler, bu ülkede hiçbir zaman unutulmamış, onların hatıraları kentin herhangi bir köşesinde
ebedileştirilmiştir. Hüseyin Cavit Parkı, Samet Vurgun Bağı, Nizami Metrosu, Fuzuli Meydanı, Sabir
Bağı, Vahit Payeziye Evi bunlardan sadece birkaçı.
Bahtiyar Vahabzade’den dinlemiştim. Sovyetler Birliği döneminde Azerbaycan’da şaire ve
şiire daha çok önem verilirmiş. Kendisi, o dönemde, kitaplarının baskı sayısının bugüne göre kat kat
fazla olduğunu sitemvari bir şekilde dile getirmişti. Kitaplarının ilk baskılarının birkaç gün içerisinde
hemen tükendiğini, yeni baskıların peşi sıra geldiğini dile getiren şair, günümüz gençliğinin
okumadığından şikâyetçi. Yine Azerbaycan’da şaire ve şiire verilen önemi onun anlattığı bir anıda
daha güzel görmekteyiz. Vahabzade, lokantada yemek yedikten sonra hesabı ödemek için kasaya
yaklaştığında, birkaç kez, lokanta sahipleri tarafından, ″Sizin hesabınız falan masada oturanlar
tarafından ödendi.″ diye geri çevrilir. Buna benzer örneklerini daha da artırmak mümkündür.
Sözün ve şiirin bu derece önem kazandığı, her düşüncenin şiirle dile getirildiği
Azerbaycan’da; çocuğunu kaybeden bir annenin, düşman tarafından işgal edilen toprakların, gezilen
görülen güzel bir yerin şiire konu olması, şairlerin dilinden mısralara dökülmesi, bu ülkede, çok sık
karşılanan bir durumdur. Bu şiirlerde bazen Azerbaycan ve Türkiye arasındaki münasebetler, bazen
iki ülke için önemli kabul edilen tarihi bir gün, şairlerin dilinden etkileyici ve duygusal bir dille ele
alınır. Hadiselerin şiirleştiği Azerbaycan’da, kısaca her önemli mesele şiirle anlatılabilir. Nitekim
İran’la Azerbaycan arasında çıkan anlaşmazlık sırasında Türk uçaklarının Bakü semalarında yapmış
oldukları gösteriden etkilenen şairlerin, bu anı duygu dolu mısralarla ifade etmeleri gibi.
2001 yılında Hazar deniziyle ilgili bir anlaşmazlıktan dolayı İran ve Azerbaycan arasında
gergin anlar yaşanır. İki ülke bu sıkıntının ortaya çıktığı anlarda savaşın eşiğine gelir. Her geçen gün
karşılıklı beyanatlarla ülkeler arasındaki gerilim hat safhaya ulaşır. Bu sıkıntının yaşandığı günlerde,
Türkiye, Azerbaycan’ın yanında olduğunu göstermek için F-16 savaş uçaklarını Azerbaycan’a
gönderir. Uçaklarımız, binlerce insanın toplandığı Azatlık Meydanı semalarında çizdikleri kalp
resmiyle, Azerbaycan halkına, ″Endişe etmeyin, geçmişte olduğu gibi, bugün de sizlerin yanındayız.″
mesajını verir. Bu gösteriyle, Azerbaycan’a ve Türkiye’ye karşı tavır alanlara en güzel şekilde cevap
verilmiş olur. Sözünü ettiğimiz gelişmelerden sonra İran ve Azerbaycan arasındaki gerginlik sona
erer.
Tarihi günde, binlerce insan Türk uçaklarının Bakü’de yapmış oldukları gösterileri gözyaşları
içerisinde izler. Birçok şair de unutulmaz günü şiirlerinde dile getirir. Halk, o gün, uçakların Bakü
semalarında yapmış olduğu gösteriyle Türkiye’ye olan bağlılığını tazelerken, Azatlık Meydanı’na
gelemeyen birçok insan, evde televizyonları başında, dostluk gününü göğüsleri kabararak, iç
geçirmelerin peşi sıra geldiği anlarda yaşarlar. Gösteriyi izlemek için meydandaki yerini alan
şairlerin, sevinç gözyaşları yanaklarından süzülürken içlerinden sökün edip gelen duygular mısralarla
ebedileşir. Türk uçaklarının yapmış olduğu gösteri birçok şairin eserinde ölümsüzleşir.
Bu şairlerden birisi de her vesile ile Türkiye’ye olan sevgisini dile getiren, Türkiye’yi kendi
ülkesi kadar aziz tutan, ülkemizi kendi vatanı olarak kabul eden Bahtiyar Vahabzade’dir. Türk
uçaklarının Bakü semalarında yapmış olduğu dostluk gösterisinden Vahabzade’nin göğsü kabarır,
gözyaşlarına hâkim olamaz. Bir şiirinde bu güzel gündeki sürurunu ima ederek, Allah’a, ″Allah’ım!
Beni Ağlatanda Böyle Ağlat″ diye seslenir. İçinden coşup gelen duygular, Vahabzade’yi ziyadesiyle
* 30 *