turan-sam yıl:1 sayı:3 yaz 2009

More documents

Recommendations

Info

TURAN-SAM YIL:1 SAYI:3 YAZ 2009 TURAN STRATEJİK ARAŞTIRMALARI MERKEZİ DERGİSİ www.turansam.org -Kıbrıs Cumhuriyeti, Yunanistan ve Türkiye arasında Birlik sözleşmesi (2, 143) 1960 yılında ise Kıbrıs Cumhuriyeti’nin йени anayasası onaylandı. Kıbrıs anayasası, Kıbrıslı Rumların ve Kıbrıslı Türklerin eşit haklara sahip siyasi ortaklık prensibine dayanarak, Kıbrıs’ın her hangi bir devlete veya başka bir kuruma iltihakını yahut bunlarla ittifakını yasaklıyordu. Kıbrıs Cumhuriyeti’nin normal durumu 3 yıl kadar sürdü. 1963 yılından başlayarak, Kıbrıslı Rumlar, anayasanın bazı maddelerini ihlal etmeye başladılar. (2, 142) Aynı yılın Aralık ayından itibaren, Rum toplumunun başkanı Makarios’un başkanlığında Rumlar, enosisi destekleyerek, cumhuriyetin iki toplumlu özelliğini iptal ettiler ve neredeyse devlet kademelerinin tamamını ele geçirdiler. Ortaya çıkmış durumla ilgili olarak Makarios, Türklerle görüşmelere çaba göstererek uzlaşmaya çalışıyordu. Fakat olumlu yanıt alamadı. Bunun peşinden Kıbrıs Türkleri, 1 Ocak 1963 yılından itibaren yerel yönetimlerini oluşturduklarını açıkladılar. Bu tarihten itibaren iki toplum arasındaki ihtilafın boyutu daha da büyüdü. Rumlar Türklere karşı daha fazla zor kullanmaya başladılar. Başkent Lefkoşa’da onlarla Türk katledildi. (Rafik, 116) Olaylar gittikçe çığırından çıktı. Kıbrıslı Rumlar silah zoru ile tüm Türkleri devlet kademelerinden tamamen uzaklaştırmaya başladılar. Sonuçta Türkler adanın yüzde 3’lük bir bölümüne sıkıştırıldılar. (2, 142) BM Güvenlik Kurulu sorunun çözümü konusunda arabuluculuk görevini üstlendi. 1964 yılında BM Barış Gücü adaya gönderildi. Barış Gücü Kıbrıs’ta durumu normalleştiremedi. Cumhurbaşkanı Makarios, 4 Nisan’da Kıbrıs adasında garantör devletlerin imzaladığı sözleşmenin Türklerle ilgili bazı maddelerini iptal etti. Aynı zamanda Sovyetler Birliği ve sosyalist cumhuriyetlere de çağrıda bulundu. (1, 116) Kıbrıs adasındaki Türk toplumunun durumunun daha da ağırlaşmasını önlemek amacıyla Türkiye Kıbrıs’taki olaylara müdahale etmek zorunda kaldı. Türkiye’nin Kıbrıs’a askeri çıkarma kararına, ABD aşırı tepki gösterdi. ABD başkanı Conson, Türkiye’nin başbakanı Bülent Ecevit’i konuyla ilgili görüşmelerde bulunmak maksadıyla Washington’a davet etti. Bülent Ecevit, Amerika gezisi sırasında yaptığı açıklamada, “Zürich-Londra” anlaşmasının bozulduğunu, bu yüzden Türkiye’nin Kıbrıs Türklerinin haklarını korumak zorunda kaldığını belirtti. Bülent Ecevit’in Amerika gezisinden sonra ABD hükümeti, tavrını değiştirerek Türkiye’yi desteklediğini ve Kıbrıs sorununun çözümü konusunda inisiyatifi ele aldığını açıkladı. ABD-Türkiye görüşmeleri Cenevre’de, 10 Haziran 1964 yılından aynı yılın 1 Eylül’üne kadar devam etti. Görüşmeler sonucunda ABD’li bakanın adı ile bilinen “Açeson Planı” kabul edildi. Plana göre, Magosa’nın kuzeyindeki boğaz ile adanın kuzey sahillerindeki Akantu geçidini birleştiren hattın doğusundaki Karpes yarımadasının Türkiye’nin kontrolüne verilmesi düşünülüyordu. Yine bu plana göre adanın Rum kesiminde Türklerin sık yaşadığı bölgelerde, onlar en az kanton veya mahalli özerk bölge kurabilirlerdi. Bununla da Karpas yarımadası ve kantonlarla birlikte adanın yüze 25-30’luk kısmı Türklerin idaresine veriliyordu. Amerika’da görüşmelerin yapıldığı sırada durum tekrar kötüleşmeye başladı. Rumlar 8 ve 9 Ağustos’ta Türklere karşı katliam başlattılar. Adada bulunan Türk Silahlı Kuvvetleri de katliamı durdurmaya çalıştı. Cumhurbaşkanı Makarios Türk kuvvetlerinin yaptıklarına işaret ederek, Suriye, Mısır ve Sovyetler Birliği’nden yardım istedi. 9 Ağustos’ta Sovyetler Birliği Türkiye’yi askeri saldırganlıkla suçladı. (1, 117) Yunanistan’ın Kıbrıs olaylarına açık bir şekilde müdahalesi, 1964 yılından başlamıştır. Yunanistan Türkiye ile Kıbrıs sorununu görüşmeler yolu ile çözme isteğini açıkladıktan sonra adaya önce 5 bin, daha sonra 12 bin kadar asker sevketti. Bunu müteakiben Yunanistan sürpriz yaparak, Kıbrıs’ın Yunanistan’a iltihakının zaruri olduğunu açıkladı. Olayların keskinleşme eğiliminde olduğu bir dönemde Türkiye-Rusya ilişkilerinde beklenmedik bir yakınlaşma yaşandı. 30 Ekim–6 Kasım 1964 yılında Türkiye’nin dışişleri bakanı Feridun Cemal Еркин Moskova’ya gitti. Gezi sırasında Rusya-Türkiye arasında Kıbrıs konusunda beyanname imzalandı. Bu beyannamede taraflar, Kıbrıs’ta “iki milli toplum” arasındaki ilişkilerin normalleşmesi gerektiğini bildiriyorlardı. (1, 118) Adada olaylar aynı şekilde cereyan ediyordu. Bu durumda Kıbrıs Türk toplumu, 29 Aralık 1967 yılında Kıbrıs’ta Geçici Türk hükümetini kurdu. Kıbrıs sorununun kötüleşmesi, bu sorunun büyük devletlerin dış politikasında önemli yer edinmesine sebep oldu. BM genel sekreteri U Tan’ın arabuluculuğuyla, 2 Haziran 1968 yılında * 44 *
TURAN-SAM YIL:1 SAYI:3 YAZ 2009 TURAN STRATEJİK ARAŞTIRMALARI MERKEZİ DERGİSİ www.turansam.org Lefkoşa’da Türk toplumunun başkanı Rauf Denktaş ile Rum toplumunun başkanı Glafkos Klerides arasında görüşmeler başladı. Böylece toplumlar arasındaki görüşmelerin temeli atılmış oldu. (1, 119) 1974 Müdahalesi Ve Kuzey Kıbrıs Federe Devletinin Kuruluşu Türkiye ile Yunanistan arasında görüşmeler devam ederken, 15 Temmuz 1974 yılında Yunanistan’ın desteği ile askeri ihtilal sonucunda Makarios hükümeti devrildi. Makarios 19 Temmuz’da New York’ta BM Güvenlik Konseyi’ne başvurarak, “Yunanistan Kıbrıs’ı işgal etmiştir. İster Kıbrıslı Rumlar, isterse de Türkler, herkes hayati tehlike altındadır” açıklamasını yapmıştır. (2, 143) 33 Türk köyünü işgal eden yunanlılar burada 2000’den fazla Rum’u da katletmişlerdir. (2, 143) Türk hükümeti Kıbrıs’ın Yunanistan tarafından ilhakını önlemek maksadıyla, 1960 yılında imzalanmış garantörlük anlaşmasına dayanarak müdahalede bulundu. 30 Ağustos 1974 yılında Batı Almanya’da yayınlanan “Die Zeit” gazetesinde şunlar‘ yazılıydı: “Pafos ve Famagos’ta Türklerin katledilmesi, Türklerin ikinci kez adaya müdahale etmesi için gerekçenin varlığını ispatlamaktadır.” (2, 144) 1974 yılında Türk askeri birlikleri Kıbrıs’a çıkarma yaptı ve Türklerin yaşadıkları bölgeleri kontrol altına aldı. İki toplum arasında ateşkes ilan edildiği zaman Türkiye, Girne kıyılarında 8 km’lik alanı ve Lefkoşa üzerindeki koridoru da ele geçirmişti. Türkiye’nin Kıbrıs’a askeri müdahalesi hem ABD, hem de AB tarafından olumlu karşılanmadı. Türkiye ve Yunanistan’ın Avrupa Birliği ile “Ortaklık Anlaşması” bulunduğundan AB, Kıbrıs sorunu ile ilgili olarak Yunanistan-Türkiye ilişkilerinin daha fazla gerilmesini istemiyordu. 25 Temmuz–16 Ağustos 1974 tarihinde Cenevre’de, Kıbrıs sorunu ile ilgili olarak garantör devletlerin (İngiltere, Türkiye ve Yunanistan) dışişleri bakanlarının katılımı ile konferans düzenlendi. Konferansta Türkiye ve Türk toplumu Kıbrıs’ta Rum ve Türk toplumlu özerk-federe cumhuriyetin kurulmasını talep ediyorlardı. Aynı zamanda Türk toplumu kendilerine ayrılacak toprakları himaye edeceğini de açıkladı. (Bu arazi Kıbrıs’ın yüzde 70’ni oluşturuyordu) Yunanlılar bu teklifi kabul etmediler. Böylece konferanstan önemli bir sonuç elde edilemedi. (6, 434) 1974 yılında ilan edilmiş ateşkesten sonra Kıbrıs’ta, toplumlar arasında eşit konumda görüşmelerin yapılması görevi, BM genel sekreterine verilmiştir. BM çerçevesinde yürütülen görüşmelerin ilk aşaması, 28 Nisan 1975 yılında başladı. Rum tarafı Türk ordusunun adadan çıkarılması ve Kıbrıs Cumhuriyeti’nin üniter yapısının yeniden ihyasını talep ediyordu. Türk tarafı ise Kıbrıs’ın özerk cumhuriyet şeklinde olması ve her iki kesime geniş yetkilerin verilmesi taraftarıydı. Fakat görüşmelerden sonuç elde edilemedi. Daha sonraki görüşmelerde ahalinin mübadelesi asıl gündem maddesiydi. Bu konularda her iki toplum ahalinin yer değişimi planını kabul etti. Sonuçta 8 bin Türk adanın kuzeyine nakledildi. 1975–1977 yılları arasında Türk kesiminde toplam 4–5 bin Rum vardı. (7, 33) 1975 yılında Türklerin elinde olan topraklarda (Kuzey Kıbrıs) Kıbrıs Federe Devleti kuruldu. Türk toplumunun lideri olan Rauf Denktaş cumhurbaşkanı seçildi. Haziran ayında ise cumhuriyetin anayasası onaylandı. (4, 132) Arabistan, İran, Pakistan, Ürdün, Azerbaycan vb. saymamız mümkündür. 1977 Sonrası ve 90’lı Yıllar 1977–1979 yıllarında Kıbrıslı Türklerle Rumlar arasındaki sorunun federal seviyede çözümü konusunda iki anlaşma metni hazırlandı. (3, 106) Anlaşma metinlerine göre, Kıbrıslı Türkler Rumlarla birlikte, eşit haklara sahip halk olarak barış ortamında yaşamağı kabul ediyor, iki bölgeden ve iki toplumdan ibaret, her iki tarafın siyasi hak eşitliğine dayanan federasyon kurulması düşüncesini destekliyordu. Fakat Kıbrıslı Rumlar razı olmadılar. 1983 yılında görüşmeler fiyasko ile sonuçlandı. Bundan sonra Kıbrıslı Rumlar BM’ye başvurdular. Kıbrıs Türkleri bu sorunun BM Güvenlik Konseyi’nde adil bir şekilde müzakere edileceğine inanmıyorlardı. (2, 144) Ortaya çıkmış durumdan NATO ülkeleri, özellikle ABD, Doğu Akdeniz bölgesinde daha da güç kazanmak maksadıyla yararlanmaya çalıştı. Hatta Denktaş’la anlaşarak, 1986 yılında ABD kuvvetlerini yerleştirmek maksadıyla askeri hava alanı inşa edildi. (6, 43) * 45 *
Page 1 and 2: TURAN-SAM YIL:1 SAYI:3 YAZ 2009 TUR
Page 3 and 4: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11.
Page 25 and 26: 1975. TURAN-SAM YIL:1 SAYI:3 YAZ 20
Page 43: TURAN-SAM YIL:1 SAYI:3 YAZ 2009 TUR
Page 95 and 96:
TURAN-SAM YIL:1 SAYI:3 YAZ 2009 TUR
Page 97 and 98:
Page 99 and 100:
Page 101 and 102:
Page 103 and 104:
Page 105 and 106:
Page 107 and 108:
Page 109 and 110:
Page 111 and 112:
Page 113 and 114:
Page 115 and 116:
Page 117 and 118:
Page 119 and 120:
Page 121 and 122:
Page 123 and 124:
Page 125 and 126:
Page 127 and 128:
Page 129 and 130:
Page 131 and 132:
Page 133 and 134:
Page 135 and 136:
Page 137 and 138:
Page 139 and 140:
Page 141 and 142:
Page 143 and 144:
Page 145 and 146:
Page 147 and 148:
Page 149 and 150:
Page 151 and 152:
Page 153 and 154:
Page 155 and 156:
Page 157 and 158:
Page 159 and 160:
Бюлцшдцрм я (айрылм
Page 161 and 162:
Page 163 and 164:
Page 165 and 166:
Page 167 and 168:
Page 169 and 170:
Page 171 and 172:
Page 173 and 174:
Page 175 and 176:
Page 177 and 178:
Page 179 and 180:
Page 181 and 182:
Page 183 and 184:
Page 185 and 186:
Page 187 and 188:
Page 189 and 190:
Page 191 and 192:
Page 193 and 194:
Page 195 and 196:
Page 197 and 198:
Page 199 and 200:
Page 201 and 202:
Page 203 and 204:
Page 205 and 206:
Page 207 and 208:
Page 209 and 210:
Page 211 and 212:
Page 213 and 214:
Page 215 and 216:
Page 217 and 218:
Page 219 and 220:
Page 221 and 222:
Page 223 and 224:
Page 225 and 226:
Page 227 and 228:
Page 229:
show all

turan-sam yıl:1 sayı:3 yaz 2009

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?