Enver Ziya Karal Osmanlı Tanzimat Dönemi indir - Tarihsuuru.com
Enver Ziya Karal Osmanlı Tanzimat Dönemi indir - Tarihsuuru.com
Enver Ziya Karal Osmanlı Tanzimat Dönemi indir - Tarihsuuru.com
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Yabancı devletler, dinî duygulardan çok politika düşünceleriyle <strong>Osmanlı</strong> Devleti'nin Hristiyan<br />
tebaasının müracaatlarını kabul ettiler; Rusya, İngiltere, Fransa ve Avusturya kendi devlet<br />
yapıları ve <strong>Osmanlı</strong> İmparatorluğu'ndaki çıkarlarına göre <strong>Tanzimat</strong> hakkında birer durum<br />
takındılar.<br />
Rusya ile Avusturya, liberal devlet düşüncelerine düşman oldukları için, İngiltere ile<br />
Fransa'dan sonra <strong>Osmanlı</strong> İmparatorluğu'nun meşrutiyet hükûmetine benzer bir rejim kabul<br />
etmesini istemiyorlardı. <strong>Osmanlı</strong> İmparatorluğu teşkilât bakımından değilse bile, içine aldığı<br />
türlü milletlerle, bir de bunlarla devlet arasında mevcut münasebetler bakımından, Rusya ile<br />
Avusturya'ya benziyordu. <strong>Osmanlı</strong> Devleti'nin meşrutiyet idaresini kabul etmesi, Avusturya<br />
ve Rusya'nın idaresinde bulunan milletler için bir örnek olabilirdi. Kaldı ki, <strong>Tanzimat</strong><br />
rejiminin Türkiye'yi içine düşmüş olduğu uçurumdan kurtarması ve kuvvetlendirmesi de<br />
kabildi. Bu ise Rusya ile Avusturya'nın <strong>Osmanlı</strong> İmparatorluğu aleyhindeki genişleme<br />
emellerine engel olacaktı. <strong>Tanzimat</strong> hakkında aynı düşüncede olmalarına rağmen Rusya ve<br />
Avusturya, <strong>Tanzimat</strong>ın yürürlüğünü önlemek veyahut faydasız kılmak için ayrı metotlara<br />
başvurdular:<br />
Rusya, <strong>Tanzimat</strong>ı <strong>Osmanlı</strong> İmparatorluğu'nun iç işlerine karışmak için bir vesile olarak kabul<br />
etti. Ortodoks tebaanın Gülhane hattı prensiplerinin tatbik edilmediği yolundaki şikâyetlerini<br />
doğru bularak <strong>Osmanlı</strong> hükûmetine akıl öğretmeye kalktı. Nitekim işlerine gelmediği için<br />
Sırp knezi Miloş'un yerine Mihail'i tayin ettirdi (1839).<br />
Fakat birkaç yıl sonra Mihail'in zalimliğini ileri sürdü ve yerine Kara Yorgi sülâlesinden<br />
Aleksandr'ın knezliğini temin etti (1842).<br />
Ruslar, Bulgarların baskı altında bulunduğunu ileri sürerek, <strong>Tanzimat</strong>ın Bulgaristan'da süratle<br />
ve lâyıkıyla yürütülmesini istediler.<br />
Avusturya'ya gelince, <strong>Tanzimat</strong>a açıktan açığa muhalifliğini ilân etti. Fakat bu muhaliflik,<br />
sözde Türkiye'nin kuvvetli olmasını istediğinden idi. Avusturya Başvekili Prens Meternih,<br />
Avrupa usullerinin Türkiye'yi zayıf düşüreceğini ileri sürerek, Türklerin eski rejime bağlı<br />
kalmaları gerektiğine inanıyordu. Bu inancını belirten düşüncelerini Avusturya'nın<br />
İstanbul'daki elçisi Aponyi'ye gönderdiği şu mektupta okuyoruz:<br />
''Herhangi bir durum türlü şartlardan doğar. Bunlar arasında eski halleri ön plana almak<br />
lâzımdır.<br />
''Devletin yapısını kemiren bir hastalığın açık belirtisi olarak sayılan Mısır isyanından Bâb-ı<br />
âlî'nin daha yeni kurtulduğu bu sırada, yukarıdaki genel gerçek en çok <strong>Osmanlı</strong> Devleti için<br />
doğrudur. <strong>Osmanlı</strong> Devleti, alçalma ve çökme durumundadır. Şurasını gizlemeye<br />
çalışmamalıdır ki, çökme sebepleri arasında ilk temelleri Selim III tarafından atılıp son<br />
padişahın ancak derin bir cahillik ve yetersiz bir hayale dayanan Avrupa tarzındaki yeni düzen<br />
hakkındaki düşünce ve tasarılarını söylemek lâzımdır.<br />
''Bâb-ı âlî'ye şu suretle hareket etmesini tavsiye ederiz:<br />
''Hükûmetinizi, varlığınızın temeli olan ve padişah ile Müslüman tebaa arasında başlıca bir<br />
bağıntı teşkil eden dinî kanunlara saygı esası üzerine kurunuz. Zamanın ihtiyaçlarına göre<br />
hareket ediniz ve zamanın doğurduğu ihtiyaçları göz önünde tutunuz. Yönetim işlerinizi<br />
düzene koyunuz ve düzeltiniz. Lâkin âdetlerinize ve yaşayış tarzlarınıza uymayan bir idare<br />
usulü kurmak için eski idareyi yıkmayınız.<br />
''Aksi takdirde, padişahın yıktığı ve harap ettiği şeylerin değerini yerine koydukları kadar<br />
bilmediğine inanmak gerekir.<br />
''Avrupa medeniyetinden, sizin kanun ve nizamınıza uymayan kanunları almayınız. Çünkü<br />
Batı'nın kanunları hükûmetinizin temeli olan kanunların dayandığı usul ve kurallara kat'iyen<br />
benzemeyen kaideler üzerine kurulmuştur. Batı memleketlerinde temel olan şey, Hristiyan<br />
kanunlarıdır. Siz Türk kalınız. Lâkin madem ki, Türk kalacaksınız, şeriata uyunuz. Diğer<br />
dinlere karşı şeriatın size gösterdiği kolaylıktan faydalanınız. Hristiyan tebaanızı tamamıyla
Change language