Enver Ziya Karal Osmanlı Tanzimat Dönemi indir - Tarihsuuru.com

Ortodokslarca da kutsal sayıldığından, bu iki mezhebe bağlı rahipler tarafından onarılacak.
Küçük kubbe ise, eskiden olduğu gibi, Ortodokslarda kalacak. İsa'nın doğduğu yer üzerinde
Lâtinler de Ortodokslar kadar hak sahibi olacak. Beytül-Lâhim büyük kilisesi için
Katoliklerin ileri sürdükleri görüşler kabul edilmemekle beraber, bu kilisenin de ortak bir
ziyaret yeri olduğu göz önünde tutularak, kilise kapılarının birer anahtarı ile mezbahın iki
anahtarı Lâtinlere verilecek.''
Bu kararlar Lâtinlerden çok Ortodoksların çıkarına uygun idi. Rumlar bundan şımardılar. Rus
Çarı'nı, kararların alınmasında rol sahibi saydıkları için, onu kendilerinin bir hâmisi ve
Avrupa siyasetinin bir hakemi gibi görmeye başladılar.
Napolyon III kutsal yerler probleminin umduğu gibi çözülmemesini çarın işe karışmasına
yordu. Nikola I'in Fransa'daki rejim değişikliği münasebetiyle kendisine yolladığı mektupta,
hükümdarların birbirlerine yazışırken kullandıkları ''kardeşim'' yerine ''dostum'' demesini de
bir türlü unutamıyordu. Bu sebeplerden dolayı Rusya'ya çatmak için fırsat kollamaya başladı.
Çar Nikola bu fırsatı, İstanbul'a Prens Mençikof'u olağanüstü elçi göndermekle yaratmış oldu.
Çar, Osmanlı İmparatorluğu'nu paylaşmak hususunda İngiltere de anlaşamayınca, bu
imparatorluğu himayesi altına almayı düşündü. Zaten Selim III devrinde Mısır'ın Fransız
ordusundan kurtarılmasında ve Mahmut II zamanında İstanbul'un Mısır kuvvetlerine karşı
korunmasında, Rusya Osmanlı İmparatorluğu'na yaptığı yardımlarla, böyle bir himayeyi fiilî
olarak sağlamış, fakat sonraları gelişen olayların tesiriyle elden kaçırmıştı. 1852'de Çar
Nikola I yeni bir teşebbüs yapmak için genel durumu uygun buldu.
Prusya ve Avusturya, Rusya'nın dostu idi. Osmanlı İmparatorluğu'na karşı ittifaklarını
sağlamak mümkün olmasa bile, dostça tarafsızlıklarını elde etmek ihtimali çoktu.
İngiltere, Osmanlı İmparatorluğu'nun toprak tamlığına taraftar olduğunu Sen-Petersburg
görüşmelerinde açıklamış bulunuyordu. Fakat Osmanlı İmparatorluğu zararına gelişecek bir
Rus hareketine karşı ne yapabilirdi? Coğrafya durumu, Londra hükûmetine, Osmanlı
Devleti'ne kısa bir zamanda donanmadan başka kuvvetle yardımda bulunmasına elverişli
değildi.
Fransa, Rusya'nın hareketini önlemeyi elbette isteyecekti. Fakat o da İngiltere'nin durumunda
idi. Kaldı ki, Fransa'da rejim yeni değişmişti. Halkın, imparatoru Rusya'ya karşı bir harpte
tutacağı şüpheli idi. İşte bu düşüncelerle Çar Nikola I, İstanbul'a olağanüstü elçi olarak Prens
Mençikof'u göndererek, Osmanlı Devleti'ni himayesine almak için baskı yapmayı düşündü.
Mençikov, prens, amiral, deniz işleri bakanı ve Finlandiya genel valisi rütbe ve sıfatlarını
şahsında topluyordu. Kendisine refakat edenler de, ya prens yahut büyük rütbeli askerlerdi.
Elçilik heyeti, daha çok, bir başkomutan ile kurmay heyetine benziyordu.
Prens Mençikov, İstanbul'a bir harp gemisi ile geldi. Karaya çıkması ve karşılanması bir
elçiden çok, fatih bir generalin karşılanması gibi oldu. Elçilik adamlarından başka, binlerce
Ortodoks, büyük elçiyi Tophane'de o vakte kadar görülmemiş törenlerle karşıladılar.
Mençikof, İstanbul'u tesir altında bırakacak şekilde harekete başladı:
Bâb-ı âlî'ye yaptığı ziyarette büyük üniforma giymesi gerektiği hâlde, sivil elbise giydi.
Sadrazamdan sonra hariciye nazırını ziyaret etmesi diplomasinin nezaket kaidelerinden iken,
bu ziyareti yapmadıktan başka sözde, sözünü tutmayan bir adam olduğu için Hariciye Nazırı
Fuat Efendi (1) ile görüşmek niyetinde olmadığını bildirdi.
Eski devirlerde olsa, Rus olağanüstü elçisi derhal Yedikule'ye hapsedilir ve Osmanlı
hükûmeti, Rus hareketlerini harp ilânı ile temizlerdi. Fakat o günler artık geçmişti. Hükûmet
zayıflığını bildiği için, hakaretlere tahammül etmeyi de öğreniyordu. Hariciye Nazırı Fuat
Efendi çekildi ve yerine Rifat Paşa geldi. Mençikof, bu başarılarından memnun oldu.
İstanbul'da boy ölçüşecek ne bir devlet adamı, ne de bir diplomat bulamıyordu. En çok endişe
ettiği, İngiliz ve Fransız elçileri idi. Fakat onlar da izinle memleketlerine gitmişlerdi. Rus
isteklerinin Bâb-ı âlî'ye kabul ettirilmesi kolay olacaktı. Mençikof'un sözlü bir notada
açıkladığı bu isteklerin başlıcaları şunlardı: