WykryWaNie Wad W koNstrukcjach żelbetoWych - Polska Izba ...
WykryWaNie Wad W koNstrukcjach żelbetoWych - Polska Izba ...
WykryWaNie Wad W koNstrukcjach żelbetoWych - Polska Izba ...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
t<br />
dawno, dawno temu<br />
Zaczęło się od<br />
lampy naftowej<br />
Zdjęcia: Wikipedia<br />
Ignacy Łukasiewicz (1822–1882)<br />
Jesienią 1852 r. Ignacy Łukasiewicz, magister<br />
farmacji i pracownik lwowskiej apteki „Pod<br />
Złotą Gwiazdą”, otrzymał zadanie zbadania<br />
wraz z innym pracownikiem tej apteki<br />
Janem Zehem farmaceutycznej przydatności<br />
destylowanej ropy naftowej. W trakcie tych<br />
prac dokonał rekonesansowego objazdu<br />
terenów roponośnych i zakupu sporej partii<br />
ropy pod Kołomyją. Łukasiewicz wraz<br />
z Zehem opracował metodę destylacji<br />
frakcjonowanej ropy naftowej. Najcenniejszym<br />
z uzyskanych z niej produktów<br />
była nafta. Kiedy ostatecznie zrezygnowano<br />
z planów farmaceutycznego zastosowania<br />
nafty, pojawił się pomysł wykorzystania jej<br />
do celów oświetleniowych i wszystko wskazuje<br />
na to, że pochodził on od Łukasiewicza.<br />
Sprawą kluczową stało się skonstruowanie<br />
odpowiedniej lampy. To zadanie Łukasiewicz<br />
powierzył blacharzowi i konstruktorowi lamp<br />
olejowych – Adamowi Bratkowskiemu.<br />
31 lipca 1853 r. we lwowskim szpitalu na<br />
Łyczakowie zainstalowane tam lampy naftowe<br />
umożliwiły chirurgowi dokonanie pilnej<br />
operacji. Lampa naftowa była kilkakrotnie<br />
bardziej wydajna od zwykłych świec, a tańsza<br />
w eksploatacji od olejów i oświetlenia<br />
gazowego. Do powszechnego użytku weszła<br />
w latach 1860–1865. Nad udoskonalaniem<br />
lamp naftowych pracowało wielu<br />
uczonych, m.in. R. Ditmar, F. Schuster.<br />
Wynalazek lampy i otrzymanie nafty<br />
przyczyniły się bezpośrednio do powstania<br />
przemysłu naftowego. Niebawem<br />
Ignacy Łukasiewicz przeniósł się bliżej<br />
terenów roponośnych, do Gorlic. W 1854 r.<br />
w spółce z Tytusem Trzecieskim założył<br />
w Bóbrce k. Krosna pierwszą w dziejach<br />
kopalnię ropy naftowej. Początkowo wzorem<br />
okolicznych mieszkańców kopano płytkie<br />
rowy, w których na powierzchni wody gruntowej<br />
gromadziło się po kilkadziesiąt litrów<br />
ropy dziennie. Niebawem zaczęto kopać<br />
studnie, a wreszcie głębokie na kilkanaście<br />
metrów ocembrowane drewnem szyby.<br />
Mimo iż była to pierwsza w dziejach eksploatacja<br />
ropy do celów przemysłowych, warto<br />
pamiętać, że już w 1859 r. w Pensylwanii<br />
powstał wywiercony przy użyciu napędu parowego<br />
szyb naftowy dający 20 baryłek ropy<br />
dziennie.<br />
W 1856 r. Łukasiewicz przeniósł się do Jasła<br />
i założył destylarnię w Ulaszowicach,<br />
a w 1859 r. drugą w Klęczanach, razem<br />
z miejscowymi właścicielami ziemskimi<br />
Zielińskimi. Tymczasem w Bóbrce na głębokości<br />
18 m natrafiono na obfite złoże.<br />
W 1858 r. wydajność kopalni wzrosła do<br />
2400–4000 litrów dziennie. Z kolei w Chornówce<br />
Łukasiewicz uruchomił dużą przetwórnię<br />
ropy, oprócz nafty wytwarzał z niej<br />
także smary i oleje do maszyn, asfalt oraz<br />
gudrinę (rodzaj parafiny). Były to osiągnięcia<br />
pionierskie w skali światowej, nagrodzone<br />
medalem i dyplomem uznania za zasługi<br />
dla przemysłu naftowego na wystawie powszechnej<br />
w Wiedniu w 1873 r.<br />
W latach sześćdziesiątych XIX w. doszło<br />
do galicyjskiego boomu naftowego.<br />
Zaroiło się tam od szybów, od roku<br />
1862 wierconych ręcznie, a od 1866 r. – za<br />
przykładem amerykańskim – maszynowo.<br />
W 1877 r. we Lwowie odbył się kongres<br />
naftowy, a w 1880 r. powstało Krajowe Towarzystwo<br />
Naftowe z siedzibą w Gorlicach.<br />
Pionierskie w skali światowej przetwórstwo<br />
ropy doprowadziło do ożywienia gospodarczego<br />
na roponośnych terenach Galicji.<br />
prof. Bolesław Orłowski<br />
Instytut Historii Nauki PAN<br />
kwiecień 10 [72]<br />
45
Change language