Kościół na Górnym ŚlÄ sku w pierwszej połowie XVII wieku

224 . KS. FRANCISZEK MAROŃ (26)W Pogrzebieniu był kościół drewniany na podsuniętych nowych fundamentach,pod wezwaniem św. Bartłomieja. Na każdym z trzech ołtarzybyły bardzo stare obrazy. Eucharystię przechowywało się w kamieniuzawieszonym u boku głównego ołtarza. Oprócz tego był tam od czasówreformacji kościół filialny, drewniany, pod wezwaniem św. Mateusza.Przedtem był świątynią parafialną, ale ze względów praktycznychzredukowany został do statusu filialnego. Rektorem był ks. Jakub Witeczek,prezentowany przez króla Władysława. Szkoła była bardzo zaniedbana.Na podstawie dokumentów z wizytacji w 1679 r. możemy jeszczedodać, że kolatorem kościoła był wtedy Jan Bernard Oppersdorff. Mimoto nadawanie prawa patronatu należało do księcia opolskiego, którymwtedy był król Władysław. Proboszczem był ks. Andrzej Zygmunt Hartmann,rodem z Koźla, który po studiach w Nysie i Wiedniu otrzymałświęcenia kapłańskie w 25 roku życia. Wprowadzony został do parafiiw 1666 r. Kościół filialny w Brzeziu pod wezwaniem św. Apostołów Maciejai Mateusza, należał do Jana Bernarda Oppersdorffa. Był zbudowanyz drewna w 1331 r., a w 1614 r. odnowiony.Lubomia miała kościół drewniany i była w tym wyjątkowym położeniu,że posiadała jeszcze oryginalny dokument erekcyjny kościoła orazfilii w Syrynii. Znana była również data poświęcenia kościoła w Lubomiiw 1303 r. Patronką świątyni była św. Maria Magdalena. Jako bliźniaczypowstał kościół filialny w Syrynii pod wezwaniem św. Marka. Filialnykościół zachował swój charakter aż do 1925 r. Wtedy ustanowiono samodzielnąparafię w Syrynii, zupełnie niezależną od Lubomii. Proboszczembył w r. 1652 ks. Bartłomiej Villicus, w 1646 r. prezentowany i przez biskupaustanowiony. Ludność parafii była wyłącznie katolicka i taka teżzostała w 1679 r., kiedy dziedzicem wioski był luteranin Jerzy Reiswitz.Nie utrudniał jednak pracy ówczesnemu proboszczowi, WawrzyńcowiBernardowi Fabriciusowi, który pochodził z Rybnickiego. Wyświęconyw r. 1645 w Nysie, pracował jako prawowity duszpasterz w Lubomii od1665 r. Protokół wizytacyjny był tym razem bardzo obszerny, gdyż zawierałm.i. odpisy dokumentów historycznych o pierwotnym przeznaczeniukościoła filialnego w Syrynii 29 .W Rogowie odbyła się wizytacja w 1652 r., krótko po odbudowie drewnianegokościoła parafialnego pod wezwaniem św. Marcina. Dotychczasowaświątynia nie nadawała się już do użytku sakralnego. Proboszczembył ks. Wawrzyniec Fabritius, prezentowany przez kolatora JerzegoFragsteina, a ustalony dekretem biskupim z dn. 28 II 1652 r. W r. 1679dziedzicem Rogowa był Jan Henryk Fragstein i z tego tytułu mimo swegoinnowierczego wyznania upomihał się o prawa kolatorskie. Proboszczembył wtedy Eliasz Jan Scholarides z księstwa cieszyńskiego, lat 32,wyświęcony w 1670 r., a do parafii wprowadzono go w kwietniu 1674 r.Był to człowiek bardzo odważny. Toć wtedy luteranie byli jeszcze siłąniepokonaną. Tak np. w 1678 r. w dniach Zesłania Ducha Świętego zebrałosię około 4 000 ludzi na wzgórzach w okolicy miasta Odry i tamz braku ordynowanego pastora spożywali zamiast Wieczerzy zwyczajnychleb, gdyż nie znalazł się żaden upoważniony pastor do pełnieniatej sakramentalnej czynności. Wtedy nadszedł proboszcz w towarzystwiepięciu innych osób, a zbliżywszy się zaczął ich głośno lżyć. Za-29 J. Jungnitz, dz. cyt., 132—134.