Yüklə - Azərbaycan Tarixi Portalı

Azərbaycan tarixşünaslığında da sistemin qorxusundan və vahid kommunistideologiyası xəttinə sadiq qalaraq bolşevik St.Şaumyanın, A.Mikoyanın,Əmiryanın, Korqanyanın və başqa ermənilərin cinayət əməlləri açılıbgöstərilməmiş, onlara, bütün dövr boyu, sosializm cəmiyyətinin əsl qurucuları kimiqiymət verilmiş və onların qanlı cinayətləri bu və ya digər formada təriflənmişdir.Hadisələrə bu cür yanaşma XX əsrin 80-ci illərin sonlarınadək davam etmişdir.Problemlə bağlı XX əsrin 40-80-ci illərinin sonlarınadək bir çox tədqiqatəsərləri yazılmışdır. Kitabda sovet tarixçilərindən E.A.Tokarjevski (159),S.Vartanyan (104), Nəsib Əlizadə (36), Paşa Əliyev (38), A.Milman (140),A.A.Privolnı (150), İ.A.Yusupov (168), Zülfəli İbrahimov (48; 49), HacıbabaƏzimov (40; 41; 86; 87), T.Miralayev (61), E.N.Burçalov (102), AnanikyanBakuns (92), A.Z.İbrahimova (47), Qaraş Mədətov (54), Q.A.Qaloyan (107),L.M.Lifşis (131), Akademik Mins (141) A.N.Çoxeli (161) və Şavrovun (163)kitabından istifadə olunmuşdur.Problemin daha geniş və obyektiv izlənməsi çağdaş vətən tarixşünaslığındaxüsusi əhəmiyyət kəsb etmiş və bu gün də kəsb etməkdədir. Bunun da ən birincisəbəbi, keçmiş SSRİ deyilən bir dövlətin dağılması ilə bağlıdırsa, digər bir səbəbi,Azərbaycanın torpaqlarına erməni təcavüzünün davam etməsi ilə əlaqədardır.Qeyd edək ki, Bakıda 1918-ci il Mart qırğınının tarixşünaslığı, yalnız Vətəntarixşünaslığında, Anar İsgəndərov tərəfindən yazılmış ―1918-ci il mart qırğınınıntarixşünaslığı‖ kitabıdır (51). Bu kitabda Mart qırğınının 20-ci illərdən 80-ci illərinbirinci yarısınadək olan dövrünün tarixşünaslığı, eləcə də mühacir və xarici ölkə vəçağdaş vətən tarixşünaslığı tədqiq olunmuşdur. Müəllif mart soyqırımınıntarixşünaslığına çox diqqətlə yanaşaraq həmin problemlə bağlı müxtəlif illərdəyazılmış əsərlərin geniş, əhatəli və obyektiv təhlilini verə bilmişdir. Ona görə də,problemin girişində Mart qırğınının tarixşünaslığına geniş yer verilməmişdir.Sosializm cəmiyyəti dağıldıqdan sonra Azərbaycan öz müstəqilliyinə nailoldu və vaxtilə xalqdan gizlədilən arxiv və digər mühüm sənədlər aşkarlandı.Nəticədə, problemin işlənməsi üçün müəyyən obyektiv şərait yarandı. Beləliklə, onil ərzində, yəni 1990-2003-cü illərdə problemlə bağlı, bir çox əsərlər yazıldı.Bu baxımdan, mövzunun tarixşünaslığına aid Müstəqil AzərbaycanRespublikası dövründə Teyyub Nəsirov (147), Əsgər Abdullayev (27; 28), MurtuzSadıqov (154), Xəqani Məmmədov (55), Lətifə Məmmədova (132; 133), BəxtiyarNəcəfov (144; 145), Məmmədov və Əsədov (birgə yazdıqları) (57), NizamiMəhərrəmov (56), Arif Mənsurov (134), Pərvin Dərabadi (111; 112), İ.S.Bağırova(98), Ataxan Paşayev (65), Mahal Məmmədli (60), Mehman Süleymanov (75; 76),Həbib Rəhimoğlu (71), Məmmədova Elmira və Rəcəbov Rafiq (birgə yazdıqlarıkitabı) (135) və başqa müəlliflərin yazmış olduqları əsərləri qeyd etmək olar.Problemin işlənilməsində müxtəlif vaxtlarda xaricdə çap olunmuş əsərlərmühüm əhəmiyyət kəsb etmişdir. Bu əsərlərin bir çoxu Azərbaycan və rus dilinətərcümə olunub. Belə əsərlərdən Tadeyş Svyataxovskinin ―Rusiya Azərbaycanı10