Yüklə - Azərbaycan Tarixi Portalı

faiz) ruslar və başqa millətlərin nümayəndələri yaşamışlar. 1918-ci il ərəfəsindəazərbaycanlılar yaşayan kəndlər ərazinin 50-55 faizini, ermənilər yaşayan kəndlərisə 30-35 faizini əhatə etmişdir (71. 51).Bu dövrdə Cənubi Qafqazın siyasi baxımdan ən çox inkişaf etmiş şəhərləriolan Bakı və Tiflis xüsusi əhəmiyyət kəsb edirdi. Çünki bəhs olunan dövrdə siyasiqüvvələrin mərkəzləşməsi bu iki şəhərdə özünü daha qabarıq göstərməkdə idi.Tiflisdə Müvəqqəti hökumətin əsas dayağı olan Xüsusi Zaqafqaziya Komitəsirəsmi hakimiyyəti təmsil etdiyinə görə başqa təşkilatlara nisbətdə güclü görünürdü.Bakıda isə, siyasi hakimiyyət uğrunda, eləcə də, kütlələri öz tərəfinə çəkmək üçünçox ciddi mübarizə gedirdi.Azərbaycanın hər yerində, xüsusilə, Bakıda siyasi şərait gərgin olaraqqalırdı. Bu gərginliyi, hər şeydən əvvəl, birinci dünya müharibəsinin ən mühümcəbhə xəttinin - Batum-Urmiya xəttinin Cənubi Qafqazdan keçməsi, Rusiyaimperiyasında hakimiyyət böhranı, bolşeviklərin sinfi mübarizəyə çağırışı daha daartırırdısa, digər tərəfdən, bolşeviklərin sıralarında ermənilərin çoxluğu və onlarıntürklərə qarşı düşmənçiliyi, eləcə də, Türkiyə və Azərbaycan torpaqları hesabına―Böyük Ermənistan‖ dövləti yaratmaq xülyası nəinki təkcə Bakıda, habelə,regionda vəziyyəti gərginləşdirən əsas amillərdən idi. Vəziyyəti gərginləşdirənbaşqa bir amil isə, Bakıdakı iqtisadi çətinliklərin getdikcə artması idi. 1917-ci ildəBakıda 93,7 milyon puda qədər neft yığılıb qalmışdı. Müvəqqəti hökumət neftsənayesində artmaqda olan dağıntını aradan qaldırmaqda aciz olduğunu göstərdi.Azərbaycan sənayesinin başqa sahələri də ağır böhran keçirirdi (23. 62-63).Bakıda və digər şəhərlərdə ikinci hakimiyyət orqanı kimi Fəhlə və ƏsgərDeputatları Sovetləri yaradılırdı. Onların içərisində nisbətən nüfuzlusu Bakı Sovetihesab edilirdi. Sovetin fəaliyyəti Azərbaycan xalqının tarixi taleyinə və millimənafeyinə yabançı idi. Bakıda Fəhlə və Əsgər deputatları Sovetinin tərkibindəazərbaycanlılar yox dərəcəsində idi. Sovetin tərkibi və rəhbər heyəti bütünlükləermənilərdən və ruslardan ibarət idi (22. 287).Məlumdur ki, Bakı proletariatının tərkibində azərbaycanlı fəhlələr üstünlüktəşkil edirdi. Belə ki, Bakı neft sənayesi fəhlələrinin 40 faizini azərbaycanlılar, 22faizini ruslar, 19 faizini ermənilər, 11,7 faizini Dağıstan xalqı, 7,3 faizini isəbaşqaları təşkil edirdi (102. 287). Bakı proletariatının tərkibində kifayət qədərazərbaycanlı fəhlələrin olmasına baxmayaraq, Bakı Sovetində fəhlələrdən yalnızbir neçə azərbaycanlı deputat vardı (131. 29).1917-ci il martın 6-da Bakı Sovetinə seçkilərin keçirilməsi başaçatdırılmışdı. Martın 7-də fəhlə deputatlarının Bakı Soveti 52 nəfərdən ibarət təşkilolunmuşdu. St.Şaumyan qiyabi olaraq, Bakı Soveti rəyasət heyətinin sədriseçilmişdi (140. 295). Bakı Soveti İcraiyyə Komitəsinin tərkibinə St. Şaumyan vəİ. Fioletovdan başqa menşeviklərdən Q.Q.Ayolla, menşeviklərə yaxın olanM.N.Ladov (Mandelştam), eser Vasin, daşnak Arekelyan daxil edilmişdilər (47.19). Eyni zamanda, burada Sovetin İcraiyyə Komitəsi də seçilmişdi. Onun15