ZBORNIK RADOVA 10.

majorStevan Radoj~i}TRIANGULACIJAKRAQEVINE SRBIJEUDK:528.33(091)S a ` e t a kU radu je prikazana triangulacija Kraqevine Srbije, nastala uperiodu 1899 - 1905. godine.Kqu~ne re~i: Triangulacija Kraqevine Srbije; Istorija geodetskihmerewa.U v o dOdmah nakon ratova 1876-78. godine, kojima je Srbija stekla slobodui nezavisnost, Srpska vojska je zapo~ela pripreme za premer dr`avneteritorije u razmeri 1:50 000 i izradu karata razmere 1:75 000. Pripremesu potrajale sve do 1881. godine, a o wihovoj slo`enosti i delikatnostinajboqe govori ~iwenica da se radilo o prvom poduhvatu te vrste i da,prema tome, nisu postojali nikakvo nasle|e i iskustvo. Me|u brojnimpitawima koja je trebalo re{iti nalazilo se, kao najosetqivije, i pitawegeodetske osnove premera. Jedan od u~esnika ovih priprema,general{tabni potpukovnik Radovan Mileti} (1844-1925), svoje mi{qeweo geodetskoj osnovi premera izlo`io je javnosti 1880. godine u vojnom listuRatnik (Mileti}, 1880). To je najstariji rad u na{oj literaturi u kojem serazmatra pitawe triangulacije Srbije. U wemu Mileti} predla`e lan~anutriangulaciju, ~iju okosnicu ~ine dva lanca - jedan polo`enlongitudinalno, paralelno sa Dunavom, a drugi, pribli`no po meridijanu,du` pravca u{}e Morave-Leskovac; po Mileti}u, prvi lanac trebapovezati sa austrougarskom, a drugi sa rumunskom triangulacijom, dok naoba kraja svakog lanca treba izmeriti po jednu osnovicu. Na ove glavnelance oslawaju se drugi lanci kojima se obuhvata ostatak teritorije, a tase osnova daqe pogu{}ava ta~kama ni`ih redova, zakqu~no sa IV redom. Uovom detaqno razra|enom predlogu Mileti} obrazla`e potrebu da sesvojom triangulacijom Srbija ukqu~i u me|unarodne geodetske radove kojesu, sa ciqem odre|ivawa oblika i dimenzija Zemqe, preduzimale dr`ave-~lanice Evropskog stepenskog merewa. Jer, triangulacija razvijana postrogim propisima koji va`e za te radove mogla bi "poslu`iti za svageodetska opredeqivawa, bilo da se odnose na merewe stepena, bilo nakatastralno merewe dr`ave" (Mileti}, 1880).197