qronika+243
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
294 69 77; qronikaqronika@gmail.com<br />
saqarTvelos qronika<br />
aprili<br />
rac Seexeba sevastopolidan gamosul<br />
sazRvao javSnosnebs, es, ubralod,<br />
fantaziis nayofi gaxldaT.<br />
11 aprilis nomerSi gazeTi<br />
„saqarTvelo” ukve realur informacias<br />
gadmogvcems jariskacebsa<br />
da mosaxleobaSi arsebuli mdgomareobis<br />
Sesaxeb. dabeWdilia vrceli<br />
werili, romlis qveS miTiTebulia<br />
misi avtoris anonimuri<br />
fsevdonimi _ „mgzavri”. rogorc<br />
irkveva, avtori baTumis frontze<br />
Svilis mosaZebnad wasula, romelic<br />
erT-erT saartilerio nawilSi<br />
msaxurobda. am mogzaurobidan<br />
miRebul STabeWdilebas igi Semdeg<br />
ukve mkiTxvels uziarebs.<br />
gazeTi „saqarTvelo” 1918 wlis<br />
11 aprili: „natanebis vagzalze<br />
SevxvdiT or kacs, gurulebs, romlebic<br />
is iyo baTomidan gamoparuliyvnen.<br />
maT gvacnobes, rom baTomi<br />
mtris xelSi iyo. yvela sZraxavda<br />
baTomis damcvel jars, romelic<br />
Tavzardacemuli poziciebs<br />
moSoreboda da cxra gamzadebuli<br />
matarebliT moekurcxlaT Sinisken.<br />
zogs ojaxebi daerbiaT. erTs<br />
jariskacs didi sarkec ki moetacna<br />
da wamoeRo. baTomis daTmobas<br />
RalatiT xsnidnen: zogierTebi vi-<br />
Tom gaxurebul Tofisa da zarbaznis<br />
srolis dros (da ara brZolis<br />
_ radgan aravin moklula da<br />
daWrila), erT viRacas TeTri bairaRi<br />
aefrialebina, sxvas daeyvira:<br />
„amxanagebo, baTomi gayideso,<br />
Cvenc gagvyideso”. da am xmaze yvelani<br />
Tavzardacemulni daSvebulan<br />
CaqvSi da 9 datvirTuli matarebliT<br />
gamoqceulan. ase dar-<br />
Cenila baTomi umcvelod, ris Semdeg<br />
ukve oficialuri depeSiT viciT.<br />
me Cemi Svili veRar vnaxe. mokiTxva<br />
da gamxneveba SeuTvale”.<br />
amis Semdeg avtori ukve im qaoss<br />
aRwers, romelic baTumis dakargvam<br />
gamoiwvia. gzebi savsea<br />
qalaqidan gaxiznuli xalxiT, ukan<br />
daxeuli jariskacebiT. irgvliv<br />
areuloba da ganukiTxaoba sufevda.<br />
saxeldaxelod ikribeba qarTuli<br />
jaris nawilebi samtrediaSi:<br />
„mgzavri auarebeli iyo. baTomis<br />
aRebas ver urigdebodnen. CvenTan<br />
iyvnen baTomis wisqvilis muSebi,<br />
Cinelebi, qarTvelebi, rusebi da<br />
sxvebi. martis 31-s gamoqceulebs<br />
ar sjerodaT baTomis aReba. iyvnen<br />
gamoqceuli jariskacebi, romlebic<br />
provokacias eweodnen: baTomi<br />
gayideso. amaze mTel mgzavrebis<br />
Segnebuli nawili aumxedrdnen<br />
Tavxed gamoqceul jariskacebs.<br />
mTeli Rame movdiodiT. sadgurebze<br />
xangrZlivad Cerdeba matarebeli.<br />
modiodnen mosaSveleblad<br />
jariskacebi. yvelani Tavs moiyridnen<br />
samtrediaSi. iq irazmebian,<br />
pirobas arTmeven, rom daemor-<br />
Cilebian disciplinas. vinc ar<br />
aZlevs pirobas, mas ar Rebuloben.<br />
aqve deezertirebs iaraRs arTmeven<br />
da ise istumreben Sercxvenilebs.<br />
dilis eqvs saaTze wifaSi viyaviT.<br />
iq movida sabargo matarebeli<br />
jariskacebiT savse. zurna-dafis<br />
dakvriT sul qarTvelebi iyvnen<br />
goris, axalqalaqis mazrisa, yvelani<br />
mSvenieri Sesaxedi vaJkacebi<br />
iyvnen, gegonebodaT, mdevebs das-<br />
Wamdnen, sul gamowyobili sufTad<br />
Senaxul jariskacis tansacmelSi<br />
da Tof-iaraR patrandaSebSi, CeqmebSi.<br />
Zalian karg STabeWdilebas<br />
stovebdnen, mikvirda maTi mokazmuloba.<br />
gegoneboda, es aris exla<br />
gamovidnen yazarmebidan darazmulebio.<br />
gamoveTxoveT da davuloceT<br />
gza”.<br />
aprilis am mZime dReebSi gaze-<br />
Ti frontidan mosul ambebs<br />
yoveldRe mokle cnobebis saxiT<br />
awvdis mkiTxvels. am cnobebidan<br />
Cans, Tu rogor ipyrobs osmaluri<br />
jari mTel aWaras da nel-nela gurias<br />
uaxlovdeba. gadmocemulia<br />
qarTveli samxedroebis mier miRweuli<br />
mcire warmatebebic. moTxrobilia<br />
general mazniaSvilis mier<br />
qarTuli armiis mobilizaciisa da<br />
javSnosani matareblis brZolis<br />
ambebic, romelsac valiko goguaZe<br />
xelmZRvanelobda:<br />
„4 aprili. naSuadRevis 3 saaTi.<br />
zRvis piris mimarTuleba. osmal-<br />
Ta mowinave nawilebma daiWires<br />
qobuleTi. Cvenebi mdinare Wolokze<br />
gadmovidnen. Wolokis xidi<br />
Cvens xelSia.<br />
4 aprili. miRebuli cnobebis<br />
Tanaxmad, cixis komendanti generali<br />
gedevaniSvili da pirveli qar-<br />
Tuli diviziis generali arTmeliZe<br />
TavTavianT StabiT osmalebs<br />
tyved wauyvaniaT.<br />
6 aprili. baTomis cixis komendantad<br />
dauniSniaT osmalTa 37-e<br />
diviziis ufrosi yazim-bei, xolo<br />
mis TanaSemwed ximSiaSvilis erTi<br />
SvilTagani.<br />
6 aprili. qarTuli Stabi samtrediidan<br />
depeSiT ityobineba: xalxi<br />
osmalebis Semotevam fexze<br />
daayena. yvela saqarTvelos dasacavad<br />
irazmeba. 2 aTas jariskacamde<br />
moiyara Cems garSemo Tavi. gTxovT<br />
damexmaroT tanisamosiT da<br />
sursaTiT. Tqveni saswrafo daxmareba<br />
SemaZlebinebs erT diviziis<br />
Sedgenas. pirvel diviziis ufrosi<br />
mazniaSvili.<br />
7 aprili. zRvis mimarTulebiT<br />
cvlileba ar momxdara. Cveni jav-<br />
Sniani matarebeli am ori dRis win<br />
Wolokis xidis samxreTiT liandagidan<br />
gadavarda. gza adgilobriv<br />
mcxovreblebs gaufuWebiaT. gu-<br />
Sin matarebeli liandagze Seayenes<br />
da natanebamdis amoiyvanes.<br />
matareblis liandagze Seyenebis<br />
dros Cven muSebs srola autexes.<br />
Cvenma mzveravTa mowinave razmma<br />
amaT sroliT upasuxa. mters 2<br />
kaci moukliaT. mzveravebma xelT<br />
igdes ramdenime Tofi.<br />
10 aprili. mterma aprilis 6-s<br />
dilis 10 saaTze Cveni poziciebi<br />
(Woloxis xidTan) saartilerio<br />
cecxlSi gaaxvia, Semdeg ieriSi<br />
moitana, magram movigerieT da Semdeg<br />
ieriSi aRar ganuaxlebia.<br />
10 aprili. javSnian matareblis<br />
ufrosi vl. goguaZe samxedro ministrs<br />
atyobinebs, rom aprilis 8<br />
gaTenebisas, Coloyis xidis iqiT<br />
javSnian matarebels brZola mouxda<br />
osmalTa reguliarul jarTan,<br />
romelic xidze gadmosvlas scdilobda.<br />
4 saaTis brZolis Semdeg<br />
javSnianma matarebelma mteri<br />
daamarcxa, ukan daaxevina da didaT<br />
daazarala. am dros mouswro Cvenma<br />
jarma, romelmac mowinaaRmdeges<br />
devna dauwyo. mteri Tavzardacemuli<br />
garboda. javSnian matarebelze<br />
moklulia barnaba goguaZe,<br />
andro cecxlaZe da kirile bolqvaZe,<br />
daWrilia 12, msubuqad 13.<br />
11 aprili. guSin natanebidan Camovida<br />
valodia goguaZe Tavis<br />
javSniani matarebliT. auarebel<br />
tyviiT saceriviT aris dacxriluli.<br />
TiTon daWrilia eqvs alagas.<br />
12 aprili. natanebis samxreTiT<br />
poziciebze kantikunti srolaa. 8<br />
aprils md. Coloysa da oCxamurs<br />
Sua osmalT 4 versiT davaxevineT,<br />
sxvaTa Soris davatyveveT ori<br />
askeri da 20 vintovka wamoviReT.<br />
daTvlilia 80 osmalos gvami. Cvenma<br />
nawilebma ukan daibrunes Coloyi.<br />
zekaris da artaanis razmebSi<br />
cvlileba ar momxdara”.<br />
baTumis okupaciasTan dakavSirebiT<br />
sagangebo sxdoma gamarTa saqarTvelos<br />
erovnulma sabWom. sxdomaze<br />
moxseneba gaakeTa amierkavkasiis<br />
mTavrobis Tavmjdomarem da<br />
samxedro ministrma evgeni gegeWkorma.<br />
gegeWkoris moxseneba sakmaod<br />
vrcelia da igi baTumis datovebis<br />
mizezebze saubrobs. swored<br />
mis gamosvlaSi Cans is realuri<br />
viTareba, romelic iyo Seqmnili<br />
daqsaqsul da anarqiiT mocul jarSi.<br />
rogorc gegeWkoris sityvidan<br />
irkveva qarTul nawilebs iaraRic<br />
hqondaT da sakmao cocxali Zalac,<br />
magram jariskacebma ubralod<br />
brZola ar isurves da baTumi datoves.<br />
gazeTi „saqarTvelo”. 1918<br />
wlis 4 aprili (ax st. 18 aprili):<br />
„dRes ukanaskneli samwuxaro cnoba<br />
miviReT: baTumi ukve mtris xelSi<br />
gadavida. anaria, romelic miuval<br />
simagres warmoadgenda, –<br />
datovebul iqmna Cveni jarebis<br />
mier. ramdenime saaTiT win SegvekiTxnen,<br />
Tu rogor moqceuliyvnen.<br />
miveciT brZaneba mecixovneni gaeyvanaT<br />
da ramdenadac SesaZlebeli<br />
iqneboda zarbaznebi moeSalnaT. ar<br />
vici ramdenad Seasrules es ukanaskneli<br />
brZaneba.<br />
guSin win me davaTvaliere yvela<br />
simagreebi. davaTvaliere anariac<br />
da Rrmad davrwmundi, rom Tu<br />
ki iq mdgomi jari cotaoden winaaRmdegobas<br />
gauwevda mtris jars,<br />
am simaRlis dacema yovlad SeuZlebeli<br />
iqneboda. yvelaferi mravalia.<br />
TviT jarze laparaki, mgoni,<br />
metia. jarSi iseTi sulieri ganwyobileba<br />
iyo, rom maT araviTari<br />
survili ar hqondaT winaaRmdegoba<br />
gaewivnaT. me SemTxveva mqonda,<br />
me-4 polkis warmomadgenelTan melaparaka.<br />
igi micxadebda: Cven martis<br />
18-s winaaRmdegobas vuwevdiT<br />
mters. rezervi ar mogvivida da<br />
Cvenc iZulebulni viyaviT adgilebi<br />
dagvetovebina da ukan wamovsuliyaviT.<br />
Cvenda saubeduroT,<br />
rogorc saxlSi, ise jarSi raRac<br />
patologiur movlenas vamCnevT.<br />
Cven gvyavda baTumSi 10 aTasamde<br />
jariskaci. moqmedi artileria Sesdgeboda<br />
72 zarbazniT. rogorc avtoritetebi<br />
mowmoben: zarbaznebi<br />
– ukanaskneli sistemis. mowinaaRmdeges<br />
hyavda 4 aTasi reguliaruli<br />
jari da 4 aTasic aWareli. ai,<br />
am ZalebiT aiRo mterma baTomi.<br />
meore simagreze, romelsac kibe<br />
ewodeba, Cven sakmao Zala gvyavda.<br />
Rame es jari stovebs pozicias da<br />
ukan modis. risTvis? viRacas uTqvams:<br />
Cvenebma maxlobeli poziciebi<br />
dastoves da mterma Semogviarao.<br />
aris kidev erTi garemoeba.<br />
TviT jaris nawilebi erTi-erTmaneTs<br />
undoblad uyurebdnen. erTierTmaneTs<br />
emdurebodnen. oficrebi<br />
da jariskacebi sayveduriT mimarTavdnen.<br />
wiTelgvardielebi<br />
federalistebis razms emdurodnen.<br />
isini garbian da Cven marto gvtovebeno.<br />
aseTive undoblobas<br />
iCenen organizaciebisas da jarebis<br />
meTaurebis Sesaxebac.<br />
ase, Cven jars aklda erTsulovneba,<br />
Torem texnikis mxriv Cveni<br />
jari mterTan SedarebiT gacilebiT<br />
karg pirobebSi imyofeboda...<br />
aqve unda aRvniSno, rom oficroba,<br />
romelic poziciebze sdgas,<br />
Tavis movaleobas pirnaTlad asrulebs.<br />
baTomSi Cems iq yofnis<br />
dros mokluli iyo 14, daWrili 30.<br />
ai, aseTia viTareba, magram ar<br />
damdgara iseTi momenti, rom iaraRi<br />
davyaroT. mteri baTomze ar<br />
SeCerdeba, radganac mas momavalSi<br />
ruseTis gaZlierebisa eSinian. mas<br />
hsurs ruseTsa da Tavis Soris<br />
kedeli kavkasionis mTebTan aRmar-<br />
Tos”.<br />
amierkavkasiasSi osmalTa intervenciam<br />
dRis wesrigSi amierkavkasiis<br />
damoukideblobis gamocxadeba<br />
daayena. mxolod regionis<br />
damoukideblobis SemTxvevaSi Tanxmdeboda<br />
osmaleTi samSvidobo<br />
molaparakebis gagrZelebas. amierkavkasiis<br />
seimze xangrZlivi kama-<br />
Tis Semdeg, deputatebma damoukidebloba<br />
mainc miiRes. regioni<br />
ruseTs oficialurad CamoSorda.<br />
gazeTi „saqarTvelo”. 11 aprili:<br />
„9 aprils amier-kavkasiis seimma<br />
ganixila sakiTxi Sesaxeb amierkavkasiis<br />
damoukideblobis gamocxadebisa.<br />
momxsenebelma oniaSvilma<br />
menSevikTa fraqciis saxeliT<br />
waikiTxa moxseneba, romelSiac<br />
icavda amier-kavkasiis damoukideblobis<br />
dauyovnebliv gamocxadebis<br />
saWiroebas, yvela fraqciis<br />
warmomadgenebi erTsulovnad<br />
miemxrnen am winadadebas. winaaRmdegoba<br />
gamosTqva mxolod kadet-<br />
Ta fraqciis saxeliT semionovma<br />
da memarcxene socialist-revolucionerebis<br />
saxeliT Tumanovma.<br />
seimma didis umravlesobiT oTxi<br />
xmis winaaRmdeg daadgina amierkavkasiis<br />
damoukidebel federatiul<br />
respublikad gamocxadeba.<br />
mTavrobas daevala amis Sesaxeb evropis<br />
saxelmwifoebis cnoba”.<br />
N22 (243) 3.07-9.07.2018 w.<br />
29