16.07.2018 Views

qronika+243

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

mariam tieliZe<br />

294 69 77; qronikaqronika@gmail.com<br />

ra an vin qmnis istorias? ra an vin inarCunebs istorias? is-<br />

torias qmnis gamorCeuli adamiani, gamorCeuli sakuTari<br />

resursebiT _ akeTos sazogadoebisTvis saWiro saqmeebi da Se-<br />

qmnas sazogadoebisTvis saintereso ganZi. istorias ki Tavad es<br />

ganZi inarCunebs. swored es ukanasknelia epoqis matarebeli.<br />

ra roli aqvs adamians warsu-<br />

lis SesanarCuneblad? mas, rog-<br />

orc moazrovnes, aqvs unarebi,<br />

Tavi mouyaros, Seinaxos, Seinar-<br />

Cunos es warsuli da gaxados igi<br />

xelmisawvdomi. amisTvis unda Sei-<br />

qmnas mobilizebuli, kompetentu-<br />

ri jgufebi Tu _ dawesebulebebi<br />

da, sakuTari kompetenciis far-<br />

glebSi, uzrunvelyos istoriis<br />

gadacemis procesi. xelnawerTa<br />

erovnuli centri wlebia, rac ar-<br />

aerT erovnul Sexvedras uwevs<br />

organizebas.<br />

30 ivniss xelnawerTa erovnul<br />

centrSi gaixsna gamofena „Cveni<br />

mexsiereba”. swored es masalebia<br />

is pirvelwyaro, romelmac isto-<br />

ria dRemde moitana. gamofenaze<br />

warmodgenili iyo 40-mde SerCeuli<br />

xelnaweri. rac Seexeba periods,<br />

isini moicavs V-XIX sauku-<br />

neebs. bunebrivia, gansxvavebuli<br />

emociebiTa da SinaarsiT, magram<br />

warmodgenili masala saintereso<br />

os! Cven Cveni gamofena davasaTaureT<br />

saxelwodebiT „Cveni mexsiereba”.<br />

dRes aq Tavmoyrilia Cveni<br />

qveynis istoria. am eqspoziciebiT<br />

SevecadeT, gveCvenebina am koleqciis<br />

siZvele da qronoligia. Cven<br />

aseve SevecadeT, gveCvenebina Janrobrivi<br />

mravalferovneba, vinaidan<br />

warmodgenilia astrologiuri,<br />

geografiuli, qimiis, fizikisa da<br />

sxva mimarTulebebis saxelmZRvaneloebi.<br />

es yvelaferi sakmao warmodgenas<br />

Seqmnis koleqciaze. aq,<br />

garda qarTulisa, ixilavT somxur,<br />

berZnul, manjuriul xelnawerebsac<br />

ki. isini Seavsebs xelnawerebis<br />

codnasTan dakavSirebul sicarieleebs”.<br />

ani gabelaia _ damTvalierebe-<br />

li:<br />

„vfiqrob, rom es Senoba yvelaze<br />

erovnul da wminda relikviebs<br />

inaxavs _ masalebs, romelic<br />

yovelTvis iqneba cocxali. xel-<br />

dakmayofilebis survils mosdevs.<br />

eniT aRuwerelia dRes is SegrZneba,<br />

romelsac am siZveleebis, Cveni<br />

qveynis saganZuris naxva iwvevs. xelnawerTa<br />

erovnuli centri unda<br />

arsebobdes maradiulad imitom,<br />

rom is Zalian bevr samagaliTo da<br />

erovnul saqmes akeTebs. arc im adamianTa<br />

ricxvia cota, romelTac<br />

am tipis gamofenebi ainteresebT.<br />

swored msgavs gamofenebze xdeba<br />

is, rom razec gvifiqria, warmogvidgenia,<br />

gvimsjelia _ am yvelafris<br />

uSualo mayureblebi vxdebiT.<br />

Tanamonawileoba ki droisa da epoqis<br />

Secnobis saukeTeso SesaZleblobaa.<br />

es procesi aris bedniereba.<br />

aucileblad unda movufrTxildeT<br />

mas da kidev uamrav Taobas<br />

SevunaxoT. msgavs eqspoziciebs sikvdili<br />

da daviwyeba ar uweria.<br />

mTavaria, interesi gavuRvivoT,<br />

moqalaqeebma erTmaneTs informacia<br />

mivawodoT, rac erTma ar icis,<br />

meorem auxsnas da, sabolood, istoria<br />

SenarCundeba. am ukanasknels<br />

adamiani Tu Seinaxavs da ukvdavyofs...<br />

fasdaudebeli saunjea<br />

is, rasac xelnawerTa erovnuli<br />

centri sTavazobs damTvalierebels”.<br />

toria gaxdeba. amitom aqedanve unda<br />

daviwyoT zrunva mis Senar-<br />

Cunebaze, rom is iyos swori, sando<br />

da namdvili. meti azrovneba<br />

gvmarTebs, rogorc erT dros Cveni<br />

winaprebi azrovnebdnen da Seqmnes<br />

saqarTvelos istoria. Tvi-<br />

Ton xelnaweri ukve uzomod didi<br />

simdidrea. yvelafers rom Tavi<br />

davaneboT, furceli dros uZlebs<br />

da drois matarebelia”.<br />

abulaZis saxelobis sagamofeno<br />

darbazi, sadac gamofenilia gansakuTrebuli<br />

mniSvnelobis mqone<br />

xelnaweri wignebisa da dokumentebis<br />

aslebi”.<br />

centris struqtura iyofa Sem-<br />

deg mimarTulebebad:<br />

direqcia, saorganizacio ganyofileba,<br />

saqmiswarmoebis samsaxuri,<br />

finansuri da materialuri resur-<br />

iyo ara mxolod qarTveli dam-<br />

Tva<br />

valiereblebisTvis, aramed _<br />

ucxoenovani adamianebisTvisac.<br />

ra masalebi moicva gamofenam?<br />

warmodgenili iyo Semdegi eqsponatebi:<br />

ekaterine dadianis kuTvnili<br />

saxareba, dabeWdili vaxtang VI-is<br />

stambaSi 1709 wels;<br />

qarTul-italiuri leqsikoni,<br />

romi, 1629 weli;<br />

vaJa-fSavelas „stumar-maspinZeli”;<br />

basili didi. swavlani _ xelnawerTa<br />

erovnuli centris berZnuli<br />

koleqcia, daTariRebuli meaTe<br />

saukuniT;<br />

sulxan-saba orbelianis qarTuli<br />

leqsikoni _ daTariRebuli<br />

1716 wliT;<br />

qarTlis cxovreba. momgebeli:<br />

dedofali ana, kaxeTis mefe aleqsandre<br />

I-is meuRle _ daTariRebuli<br />

1479-1495 wlebiT; SoTa rusTavelis<br />

„vefxistyaosani”, gadamweri<br />

_ mamuka mdivani, damkveTi _ levan<br />

dadiani. gadawerilia samegrelo-<br />

Si;<br />

general giorgi kvinitaZis sapasuxo<br />

werili JurnalSi „bedi qarTlisa”<br />

gamoqveynebul statiaze<br />

_ giorgi kvinitaZis arqividan;<br />

mefe erekle II-is mier aznaurobisa<br />

da gerbis damtkicebis sigeli<br />

tfilisel vaWar ohanezasTvis<br />

_ daTariRebuli 1785 wliT;<br />

budisti beris cxovreba _ manjuriuli<br />

xelnaweri;<br />

me-19 saukuniT daTariRebuli<br />

„yurani”;<br />

mefe vaxtang VI-is mier osiaurek<br />

beJan gogebaSvilisTvis micemuli<br />

siTarxnis wyalobis wigni _ 1715<br />

wlis 22 marti;<br />

rostom mefis mier micemuli<br />

mamulis wyalobis wigni elizbar<br />

soloRaSvilisTvis _ daTariRebuli<br />

1657 wliT da a. S.<br />

nestan bagauri _ xelnawerTa<br />

erovnuli centris ganaTlebis<br />

departamentis xelmZRvaneli:<br />

„vulocav sruliad saqarTvel-<br />

nawerTa erovnul centrs me arc<br />

ise iSviaTad vstumrob. yovelTvis<br />

velodebi raRac axals. vfiqrob,<br />

es yvela qarTvelisTvis saWiro<br />

siaxleebia. imisTvis, rom adamiani<br />

moqalaqed Sedges, man aucileblad<br />

unda icodes sakuTari warsuli,<br />

unda ainteresebdes sakuTari qveynis<br />

istoria da es interesi unda<br />

iyos uwyveti _ rac ufro mets<br />

eZeb, miT mets poulob, kiTxvac<br />

meti giCndeba da pasuxebis Ziebac<br />

erTi didi Tavgadasavalia xolme.<br />

saocari SegrZnebaa, rodesac im<br />

masalas aRiqvam sakuTari TvalebiT,<br />

romelic odesRac giswavlia<br />

da, ubralod, warmogidgenia misi<br />

realoba da konturi. Cemi azriT,<br />

maqsimalurad unda gamoiyenos adamianma<br />

yvela is Sansi, romelic masTan<br />

profesionalebis Zalisxmevis<br />

Sedegad midis. kidev ufro sainteresoa<br />

is procesi, romelic interesis<br />

zrdasa da am interesis<br />

ako bregaZe _ damTvalierebe-<br />

li:<br />

„gulaxdilad rom giTxraT, xelnawerTa<br />

erovnuli centris stumari<br />

pirvelad var. xazi minda gavusva,<br />

ucxoeli damTvalierebeli<br />

rogori didi interesiTa da cnobismoyvareobiT<br />

aTvalierebs eqsponatebs.<br />

am yvelafris Semdeg<br />

qarTvels ra ufleba aqvs, am ganZs<br />

ar gaufrTxildes? rogorc unda<br />

JRerdes, vnanob, rom dRemde am<br />

centriT ar davinteresebulvar.<br />

visurvebdi, sazogadoebaSi kidev<br />

ufro metad gaizardos cnobadoba<br />

im RonisZiebebTan Tu gamofenebTan<br />

dakavSirebiT, romelsac es<br />

centri uwevs organizebas. isic sainteresoa,<br />

rom misiT yvela asakobrivi<br />

kategoria aris dainteresebuli,<br />

rom aRaraferi vTqva araqarTulenovan<br />

adamianebze. arc is<br />

unda dagvaviwydes, rom dRevandeli<br />

realobac, adre Tu gvian, is-<br />

xelnaweri qmnis istorias<br />

xelnawerTa erovnuli centri:<br />

„qarTuli mecnierebisa da kulturisTvis<br />

umniSvnelovanes TariRs<br />

warmoadgens 1958 wlis 30 ivnisi,<br />

rodesac, saqarTvelos ssr<br />

mecnierebaTa akademiis prezidiumis<br />

dadgenilebiT, saqarTvelos<br />

saxelmwifo muzeumis xelnawerTa<br />

ganyofilebis bazaze Seiqmna mecnierebaTa<br />

akademiis daqvemdebarebaSi<br />

myofi samecniero instituti.<br />

maSinve gadawyda institutisTvis<br />

Senobis ageba. mSenebloba 1965<br />

wels dasrulda. 1962 wlidan 2006<br />

wlamde instituti atarebda akademikos<br />

korneli kekeliZis saxels.<br />

2006 wels, institutis xelnawerTa<br />

erovnul centrad gardaqmnis<br />

Semdeg, mas es saxeli CamoSorda,<br />

xolo 2015 wels kvlav aRudga.<br />

dReisTvis am dawesebulebis saxelwodebaa:<br />

korneli kekeliZis saxelobis<br />

saqarTvelos xelnawerTa<br />

erovnuli centri.<br />

korneli kekeliZis saxelobis<br />

saqarTvelos xelnawerTa erovnuli<br />

centris erT-erTi prioritetuli<br />

mimarTulebaa saerTaSoriso<br />

kontaqtebis gaRrmaveba, samecniero<br />

TanamSromlobis gaaqtiureba,<br />

perspeqtiuli saganmanaTleblo<br />

proeqtebis Seqmna, sezonuri skolebisa<br />

da sakvalifikacio kursebis<br />

Catareba da sazogadoebis informireba<br />

centrSi ganxorcielebuli<br />

muSaobisa da ganviTarebis gegmebis<br />

Sesaxeb. am sferos centrSi kurirebs<br />

samecniero TanamSromlobis,<br />

proeqtebisa da sazogadoebasTan<br />

urTierTobis departamenti.<br />

ramdenime wlis win calke erTeulad<br />

gamoiyo ganaTlebisa da gamofenebis<br />

ganyofileba. misi mizania<br />

centrSi daculi masalis digitaluri<br />

aslebis, mulaJebisa Tu saarqivo<br />

masalis eqsponireba, leqciebis<br />

Catareba, saganmanaTleblo<br />

da saswavlo proeqtebis xelSewyoba,<br />

axalgazrdobis mozidva, saSualo<br />

skolebTan urTierTobis damyareba<br />

da maTi CarTva centris<br />

proeqtebSi. am saqmes emsaxureba,<br />

agreTve, centrSi arsebuli ilia<br />

sebis departamenti, safinanso da<br />

sabuRaltro aRricxvis ganyofileba,<br />

materialur-teqnikuri uzrunvelyofis<br />

ganyofileba, Sesyidvebis<br />

samsaxuri, digitilizaciis<br />

ganyofileba (laboratoria), samecniero<br />

TanamSromlobis, proeqtebisa<br />

da sazogadoebasTan urTier-<br />

Tobis departamenti, sazogadoebasTan<br />

urTierTobisa da kulturuli<br />

programebis samsaxuri, sagareo<br />

kavSrebisa da Targmanis samsaxuri,<br />

samecniero-analitikuri<br />

da sagamomcemlo ganyofileba, sagamomcemlo<br />

samsaxuri, aRmosavluri<br />

da somxuri xelnawerebis ganyofileba,<br />

kodikologiisa da teqstologiis<br />

ganyofileba, xelovnebaTmcodneobis<br />

ganyofileba da<br />

kidev araerTi sxva.<br />

xelnawerTa erovnuli centri<br />

aris is, rac aucileblad unda arsebobdes<br />

im saxelmwifoSi, romlis<br />

mizanic namdvilad aris istoriis<br />

SenarCuneba da mis safuZvelze momavlis<br />

gaviTareba. is TviTon aris<br />

saganZuri, romelic inaxavs uZveles<br />

xelnawerebs, pirad arqivebs,<br />

istoriul dokumentebs, anu inar-<br />

Cunebs adamianebs da inaxavs maT<br />

mier Seqmnil saganZurebs.<br />

„saarqivo fondSi Tavmoyrilia<br />

qarTveli da ucxoeli mecnierebis,<br />

mwerlebis, poetebisa da sazogado<br />

moRvaweebis, mxatvrebis, politikuri,<br />

saxelmwifo da samxedro<br />

moRvaweebis, emigraciis moRvaweebis,<br />

sasuliero pirebis, agre-<br />

Tve saqarTvelos saistorio da saeTnografio<br />

sazogadoebisa da sinodis<br />

kancelariis arqivebi (sul<br />

188 saarqivo fondi). aqedan dReisTvis<br />

ukve damuSavebulia 119 fondi,<br />

danarCeni 69 saarqivo fondi<br />

damuSavebis procesSia”.<br />

garda qarTvel moRvaweebTan<br />

dakavSirebuli masalebisa, fond-<br />

Si daculia sxva qveynebis sazogado<br />

moRvaweebis Semoqmedebis amsaxveli<br />

xelnawerebi sxvadasxva enaze.<br />

nebismier SemTxvevaSi, xelnawerTa<br />

erovnul centrSi Tavmoyrili masalebi<br />

mTeli msofliosTvis unda<br />

iyos saintereso.<br />

N22 (243) 3.07-9.07.2018 w.<br />

33

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!