0235-Muzik_Tarixi-Ilhan_Mimaroghlu-1995-233s

üyüklükte bambu kamışlan kesmeye yollamış. Bakan, iki boğum arası
uzunluğunda bir kamış kesmiş ve üflediğinde, sonra huang çong adı verilen
ses çıkmış; derken, biri erkek, öbürü dişi, iki tane anka kuşu gelmiş.
Herbiri, birbirinden ayrı altı sesle ötmüş. Adam da bu seslen çıkarmak
için, ayn uzunluklarda kamışlar kesmiş; böylece (bugünün kromatik dizisini
karşılayan) on iki tiu'yu bulmuş. Sonra, birbirinden özgür bu on iki notayı
bir denge içinde birleştirmek için aralarından beş tanesi seçilmiş ve
beş sesli Çin dizileri ortaya çıkmış. Aslında, Çinlilerin kromatik on iki notaya,
oktavdan (sekizinci aralıktan) sonra en uz tınıyı veren aralığa, beşinci
aralığa dayanarak, tam beşincilerle yükselerek (do-sol-re-la-mi-si-fa diyez-dö
diyez-v.s.) vardıktan biliniyor. Han Hanedanı’ndan kurama Kingfang,
beşincilere dayanarak kromatikleri elde etme kuramını on ikinci notada
durmayıp altmışına notaya kadar ulaştırmış, kuramı önce tanınmış,
sonraysa çok karmaşık sayılıp yadsınmıştı. Sonra bir başka kurama Tsien
Yoçe, altmışta da durmamış 360’a kadar yükselmiş, onun kuramı da yadsınmış,
sonuçta M ing Hanedanı’ndan (1368-1643) Prens Tsai-yu, eşit aralıklı
(tempere) on iki kromatik notayı tanıtmış, böylece tartışmalarda bir
uzlaşmaya varılmıştır. On iki ses Çin’de uygulama alanına girmemiş, kuramsal
çalışmalarda kalmış, yalnız beş sesli dizi (çıkış noktası olarak seçilen
sesten beşinci aralıklarla derlenmesiyle varılan seslerin ilk beş tanesinin
kullanılmasıyla yapılan pentatonique dizi) uygulanmıştır.
Çin tiyatrosunda müziğin önemli bir yeri vardır. Sahnedeki olayın evreleri
arasında bir bağ ödevini görür, hem de oyunun türlü öğelerini, şarkı,
konuşma ve pantomimi tümleştirir. On altına yüzyıldan bu yana gelişen
Çin operasmdaysa batı operasının arya ve recitativo biçimlerine yalanlaşan
biçimler vardır. Çalgılara gelince, bunlar ne ile yapılmışlarsa onlara
göre bölümlere ayrılırlar: İpek telli çalgılar (Kin, seh); Bambu kamışından
nefes çalgıları; madenden ya da taştan yapılmış çanlar; deriden yapılma davullar,
tahtadan yapılma vurma çalgılar v.b.
Japon müziği doğrudan doğruya Çin müziğiyle etkilenmiştir. Hem
de, Çin’de bugün izi kalmamış birtakım geleneklerin Japonya’da yaşadığı
tanıtlanmıştır. Üçüncü yüzyılda Kore yoluyla Japonya’ya ulaşan Çin müziği,
daha sonra Çin müziğini inceleyen Japonların araalığıyla Japon adalarında
gitgide yayılmaya başlamıştır. Japonlar Çinlilerin on iki notalı kromatik
düzenini tanıdıkları gibi, beş sesli diziyi de kullanmışlardır. Bundan
başka Japonlar çalgılarında da Çin çalgılarını örnek almışlardır. Koıo adlı
on üç telli çalgı, kin adlı Çin çalgısını örnek tutarak yapılmıştır.
Japon müziği genellikle üç bölüme ayrılır. Gagaku admı taşıyan birinci
tür, tapmak müziği olmakla birlikte kutsallıktan uzak özellikler taşır
Türlü nefes çalgılarının, telli çalgıların, vurma çalgılarının ve gonglann kullanıldığı
bir müziktir. Buna karşı Kagum daha kutsal bir müziktir. İnsan sesinin
tam ses aralıklı iki nota arasında sallanması, bu sallanma sırasında
alt notaya yarım ses aralıkla eklenen süsleme notası ve sallanmanın üst no­
14