0235-Muzik_Tarixi-Ilhan_Mimaroghlu-1995-233s

Schiitz’ün yanında Johann Hermann Schein (1586-1630), Italyan müziğini
Almanya’ya getiren, hem de çağma göre "modem" üslûpta yapıtlarıyla
ün yapan bir besteciydi: Protestan kilisesinde org müziğinin evriminde
görevi büyük olan Samuel Scheidt (1587-1654), özellikle "chorale prelüde"
ve çeşitleme biçimlerinde bu gelişmeyi sağlamıştır. Schütz, Schein ve Scheidt
yanında Praetorius, Kuhnau, Rosenmüller, Reinken, Krieger gibi birçok
besteci, doğrudan doğruya kilise gözetilerek yazılmış yapıtları yanında,
dindışı müzikte de birçok yapıt vermişler ve İtalya’da kurulan geleneklerin,
hem de daha derin anlamlar kazanarak ve daha da kapsamlı evrim
katlarına ulaşarak, Almanya’nın protestan dünyasında yayılmasını sağlamışlardır.
Bu ara, halk müziğinin sanat müziğine doğru yönelmesi, Almanya’da,
bu ülkeye özgü yeni bir biçimin ilk örneklerini veriyordu. Schütz’ün yeğeni,
Koenigsberg’li orgcu Heinrich Albert (1604-1651) Alman operasını biçimlendirmesi
yanında, ilk lied (Alman şarkısı) örneklerini vermesi bakımından
da seçkinleşmiş bir bestecidir Albert, halk şarkılarına klavye
-o r g ya da klavsen- eşlikleri ekleyerek, tek şarkıcı ve klavye eşliği için //-
ed’ler hazırladı Dresden’li Adam Krieger (1634-1666) de “basso continuo"
eşliğiyle, tek ya da çift ses için, gene halk şarkılarına başvurarak, ya da çağın
şiirleri üzerine melodiler besteleyerek lied’leı yazdı. Albert ile Krieger’in
öncülüğünü yaptıkları lied ortamı kendi çağlarında İtalyan madrigalinin
yerini almış, daha sonra da Schubert gibi, Schumann gibi bestecilerin
ileri gelen temsilcileri olacakları lied edebiyatını doğrudan doğruya hazırlamıştır.
M Ü Z İK H ALKA YÖ N E LİYO R
Halkta sanat müziğine karşı bir ilginin doğması da, müzik icralarının
soylu kişilerin evlerinden "sokağa çıkması" da, on yedinci yüzyılda olmuştur.
O çağa kadar çalgılar, soylu kişilerin uşağı durumundaydılar. Ödevleri,
saray eğlentilerine katılmaktı. On yedinci yüzyıl boyunca ve on sekizinci
yüzyılda da çalgıcının uşaklığı, ödevinin saygınlığı bakımından, diyelim
ki aşçı ya da bahçıvandan ayrı tutulmaması süregelmiştir ama on yedinci
yüzyılda çalgıcı yalnız soylu kişiyi değil, halkı da eğlendirmeye başlamıştır.
Halkın konsere gitme alışkanlığı ilk on yedinci yüzyılda başlamıştır. İlk
halk konserinin 1672 yılında Londra’da, Charles H ’nin yanında çalışan bir
kemancının, John Bannister’in evinde verildiği öne sürülür. Thomas Britton
adında bir kömürcü böylece yeni bir kazanç kapısının açıldığını görmüş,
Bannister’in evindeki konserleri sürdürmüş, saraya bağlı kişilerin bile
Britton’un konserlerine, sevdikleri müziği dinlemek için para vererek girdikleri
olmuştur, ö te yandan Fransızlar, ilk halk konserinin Paris’te, Londra’dakinden
on beş yıl kadar önce verildiğim tanıtlamaktadırlar
Daha önce halk kiliselerde, ya da kilise dışı törenlerde müzik dinler­
48