0235-Muzik_Tarixi-Ilhan_Mimaroghlu-1995-233s

dan, çift zamanlıdır. Tempo, tören müziğini andırırcasına, ağırdır. Courante
(ya da İtalya’da yayıldığı zamanki adıyla coırente) on altıncı yüzyıl Fransız
danslanndandır. Noktalı ritimler, çevik, hızlı bir tempo, üç zamanlı vuruş
bu dansın başlıca özellikleridir. Sambande’ın kaynağı Ispanya’dır. Ü ç
zamanlı, ağır tempolu, müziği süslemelerle nitelenen bir danstır. Gigue Uç
zamanlı (6/8, ya da 6/4) vuruşta, hızlı tempolu bir İngiliz dansıdır.
İlk süitlerin bu başlıca danslarına, sonraları başka danslar da eklenmiş
ve süitin bölümlerinin sayısının yediye, sekize yükseldiği olmuştur. Bugünün
caz müziğiyle gene bir benzetme yaparak, o günün dans müziği bestecilerinin
de stylisation yoluyla bu dansların vuruş ve ritim özelliklerini değiştirmeden
bu biçimleri bir halk dansı olarak ilkel durumlardan kurtardıklarım
ve sanat müziği gereklerine göre işlediklerini, o günlerin dans müziği
dinleyicilerinin de bu müzikle, bugünün cazında olduğu gibi ya dans ettiklerini,
ya da yalnızca oturup dinlediklerini belirtelim.
İngiltere’de lavta eşlikli şarkılar, tekses sanatını çokses müziğinin ustalık
ve anlatım katına yükselten yapıtlarla zenginleşmiştir. John Dowland
(1563-1626) bu biçimin, sanat şarkısının en usta bcstecilcrindcndi; hem de
besteciliği kadar başarılı bir lavtacıydı. Dowland’ın olsun, çağdaşı öbür
bestecilerin (Philip Rosseter, Thomas Campion, vb.) olsun, sanat şarkıları
için yazdıkları lavta eşliği bölümleri, tek başlarına önem taşıyan değerdeydiler.
Lavta eşlikleri için doğrudan doğruya kapsamlı bir notalama değil,
çok kere, yukarda caz gitarı notalamasında yaptığımız benzetmeyi andıran,
tablature denen bir yöntem kullanılırdı. Lavta için İngiltere’de de süitler
yazılmıştır. Bunlar da, Avrupa’daki örnekleri gibi, yavaş ve hızlı dansların
art arda gelmesiyle, genellikle dört bölümden kurulmuşlardır.
Lavta, orkestrada, Haydn çağına kadar kullanılmıştır. Haydn kesin,
"klasik" biçimini verdiği orkestrada lavtaları istememiş ve on sekizinci yüzyıldan
sonra bu çalgı müzik dünyasından silinmiş, ancak yirminci yüzyılda,
on yedinci ve daha eski yüzyılların müziğinin asıllarma uygun çalınması
kaygılarıyla, yeniden konser sahnelerinde görünmeye başlamıştır.
SONAT BİÇ İM İN E DOĞRU
Süite İtalya’da verilen ad. Sonata da cametv idi. Gerçi o çağın sonatı,
klasik çağda Haydn gibi, Mozart gibi ustaların elinde kesir biçimini bulmuş
olan sonatla ilintisizdi ama, klasik çağın sonatının on yedinci yüzyıl
İtalyan çalgı müziğinden çıktığı da bir gerçektir. Sonat terimi, latince tınlama,
ses verme anlamına gelen sonare kelimesinden gelir; kantat kelimesir
nin de latince şarkı söyleme anlamına gelen çantan’den, daha sonra klavyeli
çalgı parçaları için kullanılan toccata kelimesinin de çalgının klavyesine
"dokunmak" anlamına kullanılan latince toccare’den gelmesi gibi...
İtalya’da çalgı müziğinin gelişmesine, madrigal biçimi yol açtı. Madrigaller
on yedinci yüzyılda gitgide daha karmaşık olmaya başladıkça, insan
40