0235-Muzik_Tarixi-Ilhan_Mimaroghlu-1995-233s

Donatello, Fra Angelico, Leonardo da Vinci eserlerini veredu narlarken,
bir yandan da Heinrich Isaac (1450-1517), Lorenzo di Medici’nin saray
orgcusu olarak çalışıyordu. İtalyanların "Alman Heinrich" anlamına "Arrigo
tedesco" diye andıklan Isaac, Renaissance müzikçi tipinin örneğidir.
Çok yanlı, tek bir topluma, tek bir çevreye bağlanmayan, bugiinun dar görüşlü
ulusalcılarının köksüzlükle snçlandırabilecekleri bir kişi... İtalyanlar
onu Alman diye tanıyorlardı; Almanlar da kendilerinden biliyorlardı ama,
Isaac’dan Fransız diye söz eden tarihçiler de vardır. Aslında Isaac kendini
Felemenkli diye tanıtırdı. Lorenzo’nun sarayında çalıştığı sıralarda Isaac
Giovanni e Paolo adlı bir kutsal oyun yazdı; hem de Lorenzo’nun karnaval
şarkılarını besteledi. Prens öldüğünde İmparator Maximilien’in sarayında
bir ödev aldı. Ockeghem’in ustalığıyla Obrecht’in anlatımını müziğinde
birleştiren Isaac, Avrupa'nın başlıca müzik ülkelerinde 'Müzik Prensi” diye
ün yapmıştı
Lorenzo’nun sarayı, İtalya'da, birçok müzik çevresinden yalnız bir tanesiydi.
N e var ki bunların arasında Kont Bardi’nin sarayı, yeni bir müzik
biçiminin doğum yeri olması bakımından özel bir önem taşır. Bardi’nin
"Camerata"sının üyeleri, Yunan söyleme sanatını (declamation) müzik ile
birleştirdiler; amaçlan şiirin etkisini yükseltmekti; bundan "stilo rappresentativo"
(operanın başlıca öğelerinden, biçimlerinden biri olan recitativö),
sonra da "dramına per musica" (müzikli dram) adı verilen opera ortaya
çıktı. M amerata" üyelerinden Jacopo Peri (1561-1633), şair RJnuccini'nin
yazdığı metin üzerine, Yunan söyleme sanatı özelliklerinin, müzikle birleştirilerek
etkilendirilmesi amacıyla giriştiği çalışmaların sonucu olarak, Floransa’da
Palazzo Corsi’de oynanan Dafne’hin, seyircilerin çok hoşuna gittiği
söylenir. Bugün Dafne’nin notaları kayıptır. Eserin başarısı üzerine, Marie
de Medici ile Fransa kralı Henri IV ’ün evlenmeleri töreni için Paris’­
ten bir opera ısmarlandı ve besteci de, gene Rinuccini’nin metni üzerine
Euridice’yi besteledi. Eser ilk 1600 yılında oynandı; ve notaları da o yıl basıldı,
yayınlandı. Aynı yolda çalışan bir başka besteci, Giulio Gaccini
(1548-1618) de, Peri’nin eserlerinin başarısı üzerine, bir Dafne ve bir Euridice
yazdı. Peri’nin daha çok söylemeye, recitativö1ya dayanmasına karşılık,
Caccini’nin müziğinde melodik eğilimler daha belirlidir. Peri’nin Dafne'sımn
1600 yılında verilen bir temsilinde, yer yer Caccini’nin müziğinin kullanıldığı'da
söylenir.
Opera böylece her ne kadar yeni bir biçim olarak ortaya çıkmışsa da,
müzikli tiyatro yüzyıllar boyunca kutsal oyunlarda ("myst£re"lerde), sonra
on dördüncü yüzyıl İtalyasının "mystöre'lere çok benzeyen kutsal oyunlarında,
"devozione'lerinde, on beşinci yüzyıldaysa Lorenzo di Medici’nin
desteğiyle gelişen kutsal oyunlarda ("sacra rappresentazione'lerde), daha
sonra da bunların yerine yaygınlaşan ve dansı, şarkıyı, çalgı müziğini sözle
birleştiren "Commedia dell’Arte"de öncülerini bulur. Bu ara, madrigali
sahneye çıkartma çabası gösteren, hele Commedia dell’Arte’yi sanatçı tutu­
34