0235-Muzik_Tarixi-Ilhan_Mimaroghlu-1995-233s
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
çalgılardı. Ama, buluşlar yüzyılının İtalya’sı, bu alanda da gelişmelere sahne<br />
oldu. Bresda’da Gasparo da Salo (1510-1609) yeni yüzyılın eşiğinde, viollerle<br />
kıyaslanamayacak sesleri ve kusursuz işçilikleri bugün bile uzmanları<br />
hayran bırakan kanan ve viyolalar yaptı. Cremona’da Andrea Amati,<br />
(1520-1611) iki oğlu, Antonio ve Geronimo, ve torunu Nicolo bu şehrin<br />
adını değerli keman, viyola ve çellolarla birleştiren çalgılar geliştirdiler.<br />
Keman yapımında kusursuzluğun simgesi olan Antonio Stradivari<br />
(1644-1737) de Cremona’lıdır. H er ne kadar Stradivari en iyi yaylı çalgılarını<br />
1700’den sonra ortaya çıkarmışsa da, on yedinci yüzyıldaki ömrü boyunca<br />
yaptığı çalgılar da Stradivari işçiliğinin kimliğini taşır.<br />
Kemanların yapımı iyileştikçe bestecilerden gördükleri ilgi de arttı.<br />
Andrea Gabrieli, kemandan yararlanan ilk besteci diye bilinir. Ama, bu<br />
çalgının kendine özgü olanaklarından (ıtremolo, pizzicato, glissando; yani<br />
iki nota arasmda hızlı titreme, tellerin parmakla çekilmesi, bir notadan<br />
öb rüne kaydırma) dramatik etkiler için ilk yararlanan da, Orfeo'da, Monteverdi<br />
olmuştur. Bu ara Carlo Farina adlı bir besteci "Capriccio slravagante"<br />
adlı bir parça yazdı. Bu parçada kemana köpek havlamalarını, horoz<br />
ötüşünü, tavuk gıdaklamasını vs. taklit ettiriyordu. Her çağda zirzoplar<br />
vardır ve bunlar çok kere çağdaşlarım gerçek sanatçılardan daha çok etkilerler.<br />
Birçok kişinin kemandan hayvan sesleri çıkarmaya özenmesi üzerine,<br />
Farina’tun zevzekliği yüzünden, keman yazısı yarım yüzyıl kadar gecikti.<br />
Keman yazışım kendi gününe kadar süregelmiş olan zırva kargaşalıktan<br />
kurtaran, durultan, ağırbaşlılığa kavuşturan, bu çalgının gereklerini ve<br />
olanaklarını ortaya çıkaran Arcangelo Corelli (1653-1713) oldu. Kemanın<br />
her şeyden önce "şarkı söylemeye" melodi çalmaya elverişli bir çalgı olduğunu<br />
gözönünde tutarak, sonatlarının özellikle yavaş bölümlerinde kemanın<br />
bu niteliğini işledi. Bunun yanında çalgının gösterişle ilgili olanaklarına<br />
da yan çizmedi ama bu bakımdan hiçbir zaman Farina'mn hayvan taklitlerine<br />
yüz vermedi; sonatlarının hızlı bölümlerinde çalgıcısında yumuşak<br />
bir yay ve çevik parmaklar arayan dengeli, parlak geçitler yazdı. Corelli’-<br />
nin en tanınmış yapıtı "La Folia' çeşitlemeleri, bu bestecinin keman yazısı<br />
özelliklerinin seçkin bir örneğidir. Corelli’nin keman çalma sanatına getirdiği<br />
yenilikler, kısa zamanda Avrupa'nın dört bucağında duyuldu ve sayısız<br />
öğrenci ondan ders almaya koştular. Corelli’nin kurduğu keman çalma<br />
üslûbu, kopmamış bir gelenek olarak, bugünün birçok keman virtüozunda<br />
da görülmektedir. Corelli’nin ileri gelen öğrencilerinden Giovanni Battista<br />
Somis (1686-1763), bir sonraki yüzyılın büyük bestecilerinden ikisine, keman<br />
yazışma yeni öğeler kazandıran Fransız bestecisi Jean-Marie Leclair’e<br />
(1697-1764) ve bir sonraki bölümde önemi üzerinde daha geniş söz<br />
edeceğimiz Antonio Vivaldi’ye, öğretmenlik etmiştir.<br />
Corelli’nin kurduğu keman üslûbu Avrupa’daki en seçkin okulunu<br />
on sekizinci yüzyılda Fransa’da, ilerde Fransa-Belçika Okulu adını alacak<br />
42
Change language