0235-Muzik_Tarixi-Ilhan_Mimaroghlu-1995-233s

tism Weelkes ve Wilbye gibi genç İngilizleri etkilemiştir. Gibbons ise kilise
müziğinin ciddiliğini dindışı müziğe taşımasıyla tanınır.
Almanya’da başlıca dindışı müzik biçimi, koroyla söylenen şaıkı (lıed)
idi. Lied, kaynağını Alman halk şarkılarında bulması bakımından madrigalden
ve Fransız chanson’iarından ayrılır. Hem halkın, hem de soylu kişilerin
aynı beğeniyle söyleyip dinledikleri bu lied’ler, Almanya’da o çağda
yetkili bestecilerin azlığı yüzünden gelişemedi, İtalyan bestecilerin elinde
İtalyan madrigaliyle birleşti. Hans Leo Hassler’in de İtalyanlaşmış bir besteci
oluşu, on altıncı yüzyılda Alman halk melodilerinden bu ülkeye özgü
dindışı bir sanat müziğinin büyümesine yararlı olmadı ve sonuçta madrigal
Almanya’ya da yayıldı. N e var ki bir Gesualdo, ya da bir Byrd çapında bestecilerin
eline düşemedi.
Fransız chanson’u ile İtalyan madrigal’inin birbirlerine karşılıklı etkileri
olmuştur. Madrigaldeki Fransız etkisi özellikle, kuş seslerini, ya da sokak
gürültülerini yansıtan Fransız şarkılarının "programlı müzik” niteliğinden
gelmedir. Edebiyat ve felsefede olduğu gibi müzikte de iki ülke devamlı
bir alışveriş durumundaydılar. İspanya’da madrigal, Mateo Flecha,
Pedro Valenzuela, Sebastian Raval gibi bestecilerin İtalyan tarzında madrigaller
yazmaları dışında pek gelişmemiş, dindışı müzik asıl, çokses yazısına
değil dikey yazıya, sanat müziğine değil köy müziğine yanaşan villancico
biçimine dayanmıştır. İspanyolca sözler üzerine madrigal yazan Pedro
Vila, Juan Brudieu ve Pedro Ruimento gibi bestecilerin eserleri de İtalyan
ve İngiliz bestecilerininkilerle kıyaslanabilecek önemde değildir.
PALESTRİNA VE LASSUS
30
Dindışı müzik yanında din müziği de on altına yüzyılın ikinci yansında,
çağın müziğine seçkinliğini veren büyük ustaların eserleriyle gelişti
Bunların arasında başta, İtalyan bestecisi Giovanni Pierluigi da Palestrina
(1524-1594) gelir. Madrigaller ve diğer dindışı parçalar da bestelemiş olan
Palestrina asıl, kilise için yazdığı yapıtlarla önemini kazanmıştır, ön ce Felemenk
okulu ustalarının etkisinde besteleyen ve kontrapunta yazısı karmaşıklığına
olan egemenliğini geliştiren Palestrina sonra, daha yalın, daha
arık bir yazıya doğru yönelmiştir. Missa Papae Marcelli, müziğindeki melodik
çekiciliğin ve arıklığın simgesi bir eserdir. Palestrina bir deneyici değildi.
Çağının geçerlikteki dilinde güçlü bir ustalığa erişmiş, gelenekçi, fakat
soğuk, durgun, insansı atılışları olmayan yapıtlar vermiş bir besteciydi.
Türlü biçimde altı yüz kadar yapıt yanında 83 tane missa... Palestrina’nın
sanatçı kişiliğini, belirli çizgilerle asıl missa’lan belirtir. Söz düşmüşken,
missa biçiminin özelliklerine değinelim: Katolik kilisesi din töreninin
değişmez bölümleri olan Kyrie, Gloria, Sanctus, Benedictus ve Agnus Dei
üzerine yazılan missa, art arda sıralanmış parçalar dizisi olması bakımından,
dindışı müzik alanında halk biçimlerinin, dans biçimlerinin, çalgı müı